یک رفتار دموکراتیک از چین کمونیستی

چین با هوش مصنوعی deepseek  همه را شگفت‌زده کرد و شرایط را تغییر داد. این هوش مصنوعی که اطلاعات آن در دسترس همگان قرار گرفته است، وضعیت بورس آمریکا را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و ارزش سهام‌های شرکت‌هایی مانند «اِنویدیا» را تا ۶۰۰ میلیارد دلار کاهش داد. این هوش مصنوعی با هزینه حدود پنج میلیون دلاری و سرمایه‌گذاری چندده میلیارد دلاری، شرکت‌های بزرگ آمریکایی را تحت تأثیر قرار داده است. هنوز چند روز از عرضه هوش مصنوعی چین «دیپ‌سیک» نمی‌گذرد اما می‌توان مطمئن بود تحول عظیمی در عرصه فناوری رخ داده است.

در این میان پرسش‌هایی درباره تأثیرگذاری و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن مطرح است که مورگان براون، معاون توسعه محصول شرکت دراپ‌باکس، در رشته‌توییتی به برخی از آنها پاسخ داده است. پرسش اول: چرا اختراعات AI دیپ‌سیک همه را انگشت به دهان گذاشته و احتمالا بازار دو تریلیون دلاری انویدیا را به خطر انداخته است؟ انترپرایزها بیشتر از ۱۰۰ میلیون دلار فقط برای محاسبات خرج می‌کنند، پس نیاز به مراکز داده بسیار بزرگ با هزاران GPU 40 هزار دلاری دارند. این به معنای آن است که برای راه‌اندازی یک کارخانه احتیاج به یک نیروگاه برق باشد. حالا دیپ‌سیک تمام معادلات را تغییر داده و گفته است «اگر همه این کارها را با پنج میلیون دلار انجام دادم چه؟» و واقعا این کار را کرد! همچنین این مدل توانسته است چت جی‌بی‌تی را شکست بدهد و این باعث شگفتی دنیای هوش مصنوعی شده است.

پرسش دوم: چطور این کار را کردند؟ همه‌چیز را از اول بازاندیشی کردند. هوش مصنوعی‌های سنتی مثل این هستند که هر عدد را با ۳۲ اعشار می‌نویسند. دیپ‌سیک گفته «خب چرا با هشت‌تا ننویسیم؟ تقریبا همون قدر دقیقه!» بوم! ۷۵ درصد کاهش در حافظه مورد نیاز! بعد رفتند سراغ یک تغییر دیگر. هوش مصنوعی‌های نرمال مثل بچه کلاس اولی می‌خوانند: «بابا... نان... داد» ولی دیپ‌سیک کل جمله را یک‌جا می‌خواند با سرعت دو برابر و 90 درصد دقت. وقتی قرار است میلیاردها کلمه تحلیل شود، این خیلی مهم است! و قسمت هوشمندانه‌ این است که یک چیزی مثل «سیستم تخصص» ساختند. به‌جای اینکه یک AI غول‌آسا همه‌چیز را بداند (مثلا یک آدم که هم دکتر باشد هم مهندس، هم جامعه‌شناس و...)، فقط از متخصصانی استفاده می‌کنند که در مواقع نیاز فراخوانی می‌شوند. در مدل‌های نرمال سنتی تمام ۱.۸ تریلیون پارامتر در لحظه فعال‌اند؛ در دیپ‌سیک فقط ۳۷ میلیارد از ۶۷۱ میلیارد در لحظه فعال‌اند. مثل اینکه تیم بزرگی داشته باشید ولی فقط آن کسی را صدا بزنید که الان برای یک کاری نیاز دارید. نتیجه حیرت‌انگیز شده است.

یک انتخاب دموکراتیک

از همه مهم‌تر انتخاب اینکه در دیپ‌سیک اطلاعات اوپن‌سورس و داده‌باز است؛ همه می‌توانند بررسی کنند. کد‌ها به صورت عمومی و در اختیار همه است. و همین‌جا می‌توان پرسید که چرا این اتفاق مهم است؟ چون این فرض و نظریه که «فقط کمپانی‌های بزرگ می‌توانند در عرصه AI بازی کنند» باطل شد. برای شرکت «اِنویدیا» و دیگر شرکت‌های تِک این ترسناک است! کل تجارتشان ‌بر‌مبنای این بود که با حاشیه سود ۹۰ درصد GPU‌های فوق‌گران بفروشند. حالا اگر همه بتوانند با گیمینگ مدل هوش مصنوعی بسازند نتیجه معلوم است. ضربه نهایی دیگر هم این بود که دیپ‌سیک این کار را با تیمی کمتر از ۲۰۰ نفر انجام داد، درحالی‌که هزینه‌هایی که متا برای حقوق کارکنانش می‌پردازد از کل بودجه آموزش دیپ‌‌سیک بیشتر است و مدل‌شان هم به این اندازه خوب نیست. حالا همه‌چیز متفاوت شده است؛ چراکه دیپ‌‌سیک به‌جای اینکه سخت‌افزار اضافه کند، این کار را هوشمندانه‌تر انجام داده است و نتایج چشمگیر بود: دسترسی به توسعه هوش مصنوعی بیشتر می‌شود، رقابت به‌شدت افزایش پیدا می‌کند، «سنگر»های بزرگ شرکت‌های تکنولوژیک مثل دست‌اندازهایی کوچک جلوه می‌کنند و نیازهای سخت‌افزاری و هزینه‌ها به‌شدت کم می‌شود. البته غول‌هایی مثل OpenAI و Anthropic بی‌کار نمی‌شینند. احتمالا همین الان هم شروع به استفاده و به‌کارگیری این ابداعات کرده‌اند، ولی غول بهره‌وری از چراغ جادو بیرون آمده است. به نظر می‌رسد این لحظه از آن لحظه‌های مهم تاریخی است؛ درست مثل موقعی که کامپیوتر‌های بزرگ‌ از رده خارج شدند‌ یا فضاهای ابری همه‌‌چیز را تغییر داد. هوش مصنوعی قرار است با هزینه بسیار کمتر و به مقدار بیشتری در دسترس قرار بگیرد.