شروین اسبقیان در گفت‌وگو با «شرق» نقشه راه ورزش در سال آینده را تشریح کرد
قطار ورزش در ایستگاه 1404
ورزش ایران در سال 1403 روزهای پرخبری را پشت سر گذاشت. در این سال که المپیک و پارالمپیک پاریس هم برگزار شد، شاهد اتفاقات لذت‌بخشی بودیم و البته ناکامی و شکست هم وجود داشت. در کنار تمام شادی‌ها و ناراحتی‌های برگرفته از نتایج ورزشی در مسابقات و رویدادهای مختلف، آنچه بر نگرانی‌ها افزود، آشکارشدن سوءمدیریت در برخی رشته‌ها، مشکلات سخت‌افزاری و کاستی‌های پرتعداد در زیرساخت‌ها بود.
مهدی ملکی: ورزش ایران در سال 1403 روزهای پرخبری را پشت سر گذاشت. در این سال که المپیک و پارالمپیک پاریس هم برگزار شد، شاهد اتفاقات لذت‌بخشی بودیم و البته ناکامی و شکست هم وجود داشت. در کنار تمام شادی‌ها و ناراحتی‌های برگرفته از نتایج ورزشی در مسابقات و رویدادهای مختلف، آنچه بر نگرانی‌ها افزود، آشکارشدن سوءمدیریت در برخی رشته‌ها، مشکلات سخت‌افزاری و کاستی‌های پرتعداد در زیرساخت‌ها بود. سال 1403 با تمام فراز و فرودها و اتفاقات خوشایند و ناخوشایند، رو به پایان است و حال سؤال این است که ورزش ایران در سال 1404 چگونه با چالش‌ها مواجه خواهد شد؟ سالی که از جهات مختلف برای ورزشمان، سالی مهم و شاید هم حیاتی است و طبیعتا بیم و امید زیادی برای آن وجود دارد. در این شرایط، گفت‌وگویی با سیدمحمدشروین اسبقیان، معاون توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان، انجام دادیم که ماحصل آن پیش‌روی شماست.
سال 1403 برای ورزش ایران چطور گذشت؟
ما در اوایل سال شاهد یک اتفاق بسیار تلخ در کشور بودیم که حادثه سقوط هلیکوپتر رئیس‌جمهور بود. بدیهی است که وقتی اتفاق این‌چنینی می‌افتد همه حوزه‌ها تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند و ورزش هم از آن مستثنا نبود. این شوک بزرگ، در ورزش هم تأثیر خودش را گذاشت. هرچند فدراسیون‌ها و وزارت ورزش تمام تلاششان را انجام دادند که آسیبی متوجه ورزش کشور نشود. به‌هرحال تصمیماتی در شورای عالی ورزش کشور با حضور شهید رئیسی گرفته شده بود که همه آنها را تحت‌الشعاع خودش قرار داد. اما بعد از روی کار آمدن دولت جدید، وزارت ورزش هم با حضور آقای دنیامالی، کار جدی خودش را با رویکرد و ادبیات جدید آغاز کرد. بررسی وضع موجود ورزش کشور و بحث آمایش سرزمینی در دستور کار قرار گرفت که حالا در مراحل پایانی است و به زودی رونمایی می‌شود. این جزء اهداف و وظایف وزارت ورزش و مصوبه مجلس شورای اسلامی بود که باید انجام می‌شد که هم در موضوع استعدادیابی ورزش و هم در بخش زیرساخت‌ها می‌تواند راهنمای خوبی باشد.
کمی توضیح دهید که طرح آمایش سرزمین چه کمکی به ورزش می‌کند؟
در واقع نقشه راه است. مثلا به ما نشان می‌دهد که چه بسازیم و کجا بسازیم که از هدررفت سرمایه‌ها جلوگیری شود. متأسفانه در سال‌های گذشته در یک شهرستانی استادیوم ۲۵ هزار نفری ساخته شده که در آن شهرستان اصلا تیم فوتبال لیگ یک و دو و سه وجود ندارد. در حالی که می‌توانستیم در همان شهرستان سالن‌های چندمنظوره بسازیم که در رشته‌های رزمی، کشتی یا دوومیدانی پتانسیل خوبی دارد و قهرمانانی در آنجا تربیت شده‌اند. آمایش سرزمینی به ما می‌گوید براساس استعدادهای نهفته در آن منطقه، کدام سالن‌ها و چه مجموعه‌هایی را احداث کنیم.
در موضوع استعدادیابی رشته‌های ورزشی، به ما راه را نشان می‌دهد که در کدام استان چه استعدادهایی در چه رشته‌هایی وجود دارد. از سویی در سال 1403 با دستور وزیر مراکز سنجش و پایگاه‌های قهرمانی ۱۲ استان نیمه‌برخوردار تجهیز شد و مابقی استان‌ها نیز در سال آینده تجهیز می‌شوند. اینها کارهای ریشه‌ای است که آغاز شده و موضوع دیگر بحث بهره‌گیری از هوش مصنوعی در حوزه ورزش است. من بیش از ۳۰ سال است که در ورزش فعالیت دارم و علاوه بر مدیر کل ورزش در سه استان و مدیر کلی حوزه وزارتی، در سه فدراسیون هم حضور داشته‌ام و براساس تجربیاتم می‌گویم با حضور دنیامالی، رویکرد جدیدی در ورزش کشور به وجود آمده که بسیار علمی و کاربردی است.
بنابراین شما از مسیری که در سال گذشته طی شد، راضی هستید؟
به نظرم قطعا در سال 1403 موفق عمل کرده‌ایم. مدال‌هایی که در رشته‌های مختلف گرفتیم، اتفاقات خوبی که در مسابقات المپیک افتاد، مواردی که بالاتر گفتم و اثراتش در سال‌های آینده مشخص می‌شود، بحث استعدادیابی و نخبه‌گزینی، بحث آمایش سرزمینی، بحث علمی‌شدن فعالیت‌های ورزشی و استفاده از هوش مصنوعی، همه اینها مواردی است که در کنار هم نشان می‌دهد ورزشمان سال خوبی داشته و اقدامات رو به جلویی شکل گرفته است. از سویی ما یک‌سری انجمن‌ها را مستقل کردیم. انجمن‌هایی که سال‌ها بود زیر نظر فدراسیون‌ها اداره می‌شدند در حالی که می‌توانند در بازی‌های آسیایی و المپیک‌ها برای ما مدال‌آور باشند مثل ورزش‌های الکترونیکی، موی‌تای، جوجیتسو و ساواته. در ضمن ۱۸ فدراسیون با سرپرست اداره می‌شدند که در این سال انتخاباتشان برگزار شد.
یکی از موانع جدی در ورزش، مشکلات مالی و بودجه فدراسیون‌هاست. وزارت ورزش چه برنامه‌ای برای مرتفع‌شدن این مشکل دارد؟
این موضوع به صورت جدی از سوی وزیر پیگیری می‌شود. در این مدت چند بار در کمیسیون‌های تخصصی مجلس حضور پیدا کردیم و از بودجه دفاع کردیم. وزیر در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور حضور یافت، در این زمینه دیدار خوبی با رئیس مجلس داشتیم. از سویی آقای پزشکیان که به وزارت ورزش آمد، علاوه بر گزارشی از اقدامات انجام‌شده، نیازها هم مطرح شد. پاداش قهرمانان پرداخت شده و هیچ بدهی‌ای نداریم، فقط باید مراسم تکریم و تجلیل از قهرمانان با حضور رئیس‌جمهور برگزار شود. در ضمن اقداماتی انجام شده و برای سال آتی اعتبارات ما به شکل قابل ملاحظه‌ای نسبت به سال 1403 رشد خواهد داشت.
در بحث اعزام‌ها هم مشکلاتی از لحاظ بودجه و اخذ ویزا، برای تعدادی از فدراسیون‌ها و ورزشکاران وجود داشت. دراین‌باره چه اقدامات و کمک‌هایی انجام خواهید داد؟
به‌طور قطع اتفاقات بهتری می‌افتد و مشکلات کمتر می‌شود. امسال با کمک وزارت ورزش به فدراسیون دانش‌آموزی، در رقابت‌های المپیک دانش‌آموزی در بحرین شرکت و رتبه پنجم را کسب کردیم. اگر وزارت ورزش کمک نمی‌کرد این تعداد ورزشکار نمی‌توانست در هشت رشته ورزشی به مسابقات ژیمناسیاد اعزام شود. برای اولین‌بار این اتفاق افتاد و وزارت ورزش بالغ بر ۱۰ میلیارد تومان به فدراسیون دانش‌آموزی کمک کرد چون معتقدیم توجه به دانش‌آموزان به‌نوعی یک بذرپاشی خوب در ورزش برای سال‌های آتی است. البته در شرایط فعلی مدیران فدراسیون‌ها باید یک اولویت‌بندی در برنامه‌هایشان داشته باشند.
یعنی ما باید در مسابقاتی که برای رنکینگ و کسب سهمیه، قهرمانی جهان یا آسیا است، شرکت کنیم و از سفرهای غیرضروری بپرهیزیم. طبیعی است با شرایطی که استکبار جهانی پدید آورده و تحریم هستیم، باید اقتصاد انقباضی را در برنامه‌هایمان داشته باشیم. در هر حال هزینه‌ها بالا رفته و اعزام تیم‌ها خیلی هزینه‌بر شده، بنابراین ما باید با یک برنامه‌ریزی خوب همان‌طورکه آقای پزشکیان اشاره کردند، منابع‌مان را به طرز شایسته‌ای مصرف کنیم. بنابراین از همه فدراسیون‌ها انتظار داریم که این موارد را رعایت کنند تا مشکلی درخصوص سفرهای اصلی که نیاز است، پیش نیاید. درباره ویزاها هم برخی موارد که اتفاق می‌افتد، سیاسی است. اگر هم بعضا فدراسیون‌هایی هستند که دیر اقدام می‌کنند، باید مدیریت کنند که مشکل خاصی پیش نیاید. قطعا برای سال 1404 تلاش می‌کنیم که این اتفاقات نیفتد.
سال 1404 سال بسیار مهمی برای ورزش است. هم رویدادهای مهمی برگزار می‌شود و هم اینکه ورزشکاران رشته‌های مختلف باید آماده بازی‌های آسیایی ناگویا 2026 شوند. چه تدابیری برای حضور کیفی و قدرتمند ورزشکاران در مسابقات دارید؟
اولین رویداد سال آینده، المپیک دانش‌آموزی زیر ۱۵ سال جهان تحت عنوان ژیمناسیاد ۲۰۲۵ است که در صربستان برگزار می‌شود. وزارت ورزش اعتبار اعزام به این مسابقات که ۲۸ میلیارد تومان بوده را تأمین کرده است. همان‌طور که گفتم چنین رویه‌ای برای اولین بار است و پیش از این نبوده. در هر حال، براساس قانون اهداف و وظایف، مسئولیت ورزش کشور برعهده وزارت ورزش است و ما وظیفه داریم براساس این قانون به همه اعزام‌ها نظارت و کمک کنیم.
اینها در سال‌های آتی اعضای تیم ملی را در رشته‌های مختلف تشکیل خواهند داد. نکته قابل اشاره اینکه ۴۴ جلسه تخصصی با رؤسای فدراسیون‌ها با حضور وزیر، رئیس کمیته ملی المپیک و پارا برگزار شده و تک تک موارد فدراسیون‌ها برای رویدادهای پیش‌رو مورد بحث و بررسی قرار گرفته. حتی ما چند انجمن داریم که در بازی‌ها حضور دارند مثل MMA، موی‌تای و ورزش‌های الکترونیکی که قرار است با اینها هم جلسه بگذاریم. در ضمن مسابقات آسیایی جوانان و المپیک ناشنوایان را در پیش داریم که بسیار مهم است و در نهایت المپیک دانشجویان. این رویدادها ما را وادار می‌کند که از اول سال جدید، بلافاصله به خاطر حضور قدرتمند در بازی‌های آسیایی جوانان 2025 و بازی‌های کشورهای اسلامی که به لحاظ سیاسی هم برایمان مهم است، همه موارد را رصد کنیم و حضور میدانی در محل تمرینات تیم‌های ملی داشته باشیم.
در ضمن یک دستوری هم وزیر به تازگی صادر کرد که در سال 1404 همه تیم‌های اعزامی به مسابقات برون‌مرزی باید از کانال مراکز سنجش عبور کنند. یعنی مرکز سنجش، قابلیت‌های جسمانی ورزشکاران را اندازه‌گیری می‌کند که آنها از نظر تنفسی و عضلانی توانمندی لازم را داشته و از استقامت عضلانی و قلبی برخوردار باشند. بعضا فدراسیون‌های مربوطه این کارها را انجام نمی‌دهند و در شرایطی ورزشکار را به مسابقات اعزام می‌کنند که چندان آماده نیست. در واقع وزارت ورزش با هماهنگی کمیته ملی المپیک می‌خواهد نظارت لازم را داشته باشد. بنابراین هر رشته‌ای که می‌خواهد به مسابقاتی اعزام شود، باید در مرکز سنجش مشخص شود که ورزشکاران آن رشته براساس شاخص‌های تعریف‌شده از چه وضعیتی برخوردار هستند تا بتواند جواز اعزام و حضور در مسابقات را دریافت کند. این برنامه‌ای است که ما در معاونت قهرمانی به صورت جدی دنبال خواهیم کرد.
شما یک بار تأکید کردید که نگاه و نظر وزارت ورزش به فوتبال بسیار جدی است. اما وضعیت فوتبال در حال حاضر به شکلی است که بسیاری از مردم و هواداران راضی نیستند...
فوتبال را به صورت جدی رصد می‌کنیم و نظارت کاملی بر آن خواهیم داشت. این یک شعار نیست و برای همین بلافاصله بعد از انتخابات فدراسیون فوتبال، وزیر جلسه‌ای با مهدی تاج و اعضای جدید هیئت رئیسه داشت و در آن جلسه، توقعات و انتظارات به دوستان منتقل شد. یکی از دستورات آقای دنیامالی، برنامه‌ریزی دقیق و جدی، انتخاب سرمربی و شروع برنامه‌های تیم فوتبال امید بود. بحث‌هایی درباره VAR و زیرساخت‌ها مطرح شد. انتظار وزارت این است که فدراسیون به اعتراضاتی که صورت می‌گیرد، توجه کند. در بحث زیرساخت‌ها دستوراتی هم به شرکت توسعه و تجهیز و هم فدراسیون داده شد. از دیگر موارد مورد بحث، موضوع مجوز حرفه‌ای باشگاه‌های لیگ‌برتری بود. در بحث تجهیزات ورزشگاه‌ها، وزیر ورزش با استاندارها و وزارت کشور مکاتباتی داشته تا در استان‌هایی که در لیگ برتر حضور دارند، کارگروهی برای رفع مشکلات استادیوم‌های آنها تشکیل شود.
گرچه کاستی‌ها و خلأهایی وجود دارد اما به نظر می‌رسد ورزش زنان در این سال‌ها پیشرفت محسوسی به‌خصوص در رشته‌هایی مثل تکواندو داشته است. نظر شما چیست؟
صددرصد همین‌طور است. مدال نقره المپیک که توسط ناهید کیانی برای اولین بار کسب شد، نمونه آن است. سایر رشته‌ها هم قابل مقایسه با سال‌های گذشته نیست اما ما به این راضی نیستیم. معتقدیم که دختران قدرتمند ما می‌توانند پا به پای پسران در رقابت‌ها حضور پیدا کنند منتها باید بستر را آماده کنیم. یکی از عمده ضعف‌های ما در ورزش بانوان، بحث مربیان است و برای توسعه ورزش بانوان، نیازمند آموزش مربیان و حضور آنها در دوره‌های سطح بالای آموزشی با مدرسان بین‌المللی هستیم.
باید خیلی بیشتر از اینها کار کنیم و ورزشکاران سازمان‌یافته ما در بخش زنان زیاد شود. برای رسیدن به قله باید دامنه را پر از ورزشکار کنیم که از میان آنها، تعدادی بتوانند به قله موردنظر برسند. دختران سرزمین ایران توانمندی بسیار بالایی دارند و می‌توانند هم‌پای پسران در میادین بین‌المللی و بعضا بالاتر از پسران، افتخارآفرینی کنند. صرف فعل خواستن و تلاش مضاعف برای رسیدن به هدف باید به صورت جدی دنبال شود و وزارت ورزش و دولت هم در این خصوص همراهی می‌کنند. در پارالمپیک، کمیته ما موفق‌ترین کمیته پارا در سطح دنیا در توسعه ورزش بانوان انتخاب شده که نشان از اراده مسئولان ورزش کشور و البته نشان از توانمندی‌های بانوان ما دارد. باید شرایطی را مهیا کنیم که زنان با آرامش به تمرینات ادامه بدهند و مکان‌های ورزشی را باید به طور عادلانه در اختیارشان قرار بدهیم.
واکنش اسبقیان به حواشی برخی رؤسای فدراسیون‌ها
قطعا ما مسئول ورزش کشور هستیم. ورزش باید یک مسیر منطقی را طی کند و برای همین نسبت به هرگونه تخلف و اهمال‌کاری در فدراسیون‌ها بی‌تفاوت نخواهیم بود. چون این وظیفه ماست و اگر در جایی یا فدراسیونی انحرافی می‌بینیم، باید جلوی آن را بگیریم. در کنار دقت و رصدی که انجام می‌دهیم حواسمان به تمام جوانب است. دنیامالی خودش کرسی بین‌المللی داشته، سال‌ها به عنوان یک مدیر موفق در فدراسیون قایقرانی منشأ موفقیت‌ها و خدمات بوده، هم در حوزه ورزش و هم توسعه زیرساخت‌ها یک فرد متخصص محسوب می‌شود و بنابراین در وزارت ورزش تصمیمی گرفته نخواهد شد که به ضرر ورزش کشور باشد.
شاید در مقطعی یک فضایی ایجاد شود اما در نهایت آینده ورزش کشور، سلامت ورزش کشور، سلامت بچه‌های ما و مسیر درست در راستای خط‌مشی‌ای که مقام معظم رهبری تبیین کرده، در اولویت است. از سویی رئیس محترم دولت، توجه جدی به ورزش دارد، خودش ورزشکار است، کوهنوردی و فوتبالش ترک نمی‌شود و همیشه برقرار است. آقای پزشکیان به عنوان فردی سالم و دلسوز و علاقه‌مند به ورزش شناخته می‌شود و مطمئنم که با تمام موارد عنوان‌شده، اتفاقات خوبی برای ورزش کشور رقم خواهد خورد.
