با حکم وزير بهداشت و صدور عضويت براي بيش از 20 نفر اعلام شد
راه‌اندازي قرارگاه دارو براي مقابله با تحريم
شرق: روز چهاردهم خرداد خبري منتشر شد با اين عنوان «طي حکمي از سوي وزير بهداشت؛ اعضاي قرارگاه تأمين دارو و تجهيزات پزشکي منصوب شدند»؛ خبري که در رسانه‌ها فقط به جزئيات رسمي خبر و اعضايي که از سوي وزير بهداشت حکم عضويت گرفتند، پرداخته شد. با اين حال، پرسش اساسي اين است که اعضاي اين قرارگاه مشخصا بر اساس چه ويژگي‌هايي انتخاب شده‌اند و کار آنها قرار است شامل چه مواردي باشد. در اين گزارش تلاش کرده‌ايم به همين پرسش‌ها پاسخ دهيم.
اصطلاح قرارگاه، بخشي از ادبيات بازمانده از دوران جنگ و فرهنگ موسوم به جهادي است و به‌نظر اطلاق اين اصطلاح به کارگروهي که قرار است به جنگ تحريم‌هاي اعمال‌شده عليه ايران در حوزه تأمين دارو و تجهيزات پزشکي برود، با همين هدف بوده است. حکم مديريت اجرائي اين قرارگاه که در برخي اخبار با اين عنوان معرفي شده «قرارگاه تأمين واردات مواد اوليه صنعت داخلي و داروهاي ساخته‌شده و تجهيزات پزشکي مورد نياز کشور» با دستور وزير بهداشت به محمدرضا شانه‌ساز داده شده است، او همچنين با حکم وزير روز گذشته به عنوان سرپرست سازمان غذا و دارو نيز کار خود را آغاز کرد.
شانه‌ساز پيش از اين و در زمان وزارت مرضيه وحيددستجردي نيز سكان مديريت اين سازمان را بر عهده داشت، درست در همان زمان نيز ايران تحت تحريم‌هاي اعمال‌شده از سوي آمريکا قرار داشت و وضعيت تأمين داروها و تجهيزات پزشکي مورد نياز کشور به مشکل خورده بود. با اين حال، شانه‌ساز در همان ايام پس از مدتي با نوشتن نامه‌اي استعفاي خود را به وزير وقت بهداشت اعلام کرد؛ استعفايي که به گفته خودش، به علت خستگي و استرس بالاي ناشي از مسئوليت سنگين و همچنين به علت کمبود ارز و مشکلات تأمين دارو در شرايط تحريم‌هاي آن دوره - ارديبهشت 92 - بوده است.
با توجه به اين سابقه محمدرضا شانه‌ساز اين سؤال مطرح است در شرايطي كه بارها مسئولان وزارت بهداشت اذعان کرده‌‌اند شرايط تحريم‌هاي کنوني بسيار دشوار‌تر از تحريم‌هاي سال‌هاي گذشته است، چطور وزارت بهداشت تصميم گرفت در اين شرايط سخت كه علت تغييرات سازمان غذا و دارو نيز ناشي از آن است، محمدرضا شانه‌ساز را به عنوان سرپرست سازمان غذا و دارو انتخاب كند؟
كيانوش جهانپور، رئيس روابط‌عمومي وزارت بهداشت، در پاسخ به اين سؤال به «شرق» اين‌طور توضيح مي‌دهد: «زماني كه دكتر شانه‌ساز استعفا دادند وزير بهداشت، رئيس‌جمهور وقت كشور و همچنين رئيس‌جمهور آمريكا فرد ديگري بود. علاوه بر اين به همين دلیل است كه قرارگاه تشكيل مي‌شود. با ساختار و تركيبي كه در آن سال درگير موضوع سلامت بودند، ايشان بيش از اين نمي‌توانستند ادامه دهند و اين دليل نمي‌شود با افراد، تيم و ساختار ديگري نتوانند كار كنند. در همان زمان وزير بهداشت وقت نيز به دلايل مشابه استعفا دادند».
او در ادامه افزود: «كشور با شرايطي رو‌به‌روست كه حداقل در يك سال اخير اين شرايط به نوعي جنگ اقتصادي و سياسي است و مانند هر جنگ ديگري نيازمند اين است در برخي مواضع و نقاطي كه احتمال ورود بحران يا كانون حمله دشمن است، ساختار موجود را تقويت كنيد. قاعدتا سازمان غذا و دارو بر اساس شرايط عادي كشور طراحي شده و ممكن است آمادگي لازم را براي انطباق با شرايط جنگي نداشته باشد. شرايط كنوني ايجاب ميكند قرارگاهی تشكيل شود و اين به معناي ناديده‌گرفتن ساختار اين سازمان نيست. لازمه شرايط جنگ اقتصادي اين است كه به سمت يك آرايش جنگي برويم و آرايش جنگي كه وزير بهداشت تشكيل داده، به عنوان ديدگاهی آينده‌نگرانه براي مقابله با تحديد‌هاي فعلي و آينده براي تأمين دارو و تجهيزات پزشكي اين است كه سازمان علاوه بر اقدامات معمول، نوعی مديريت بالادستي قرارگاهي و يك نوع آريش جنگي به خود بگيرد تا بتواند به صورت موقت در عبور از اين مشكلات، از محدوديت‌هايي كه در عرصه بين‌الملل وجود دارد، عبور كنيم براي همين سرپرست سازمان سر جاي خود باقي است علاوه بر آن، يك هيئت اجرائي قرارگاهي در سازمان مستقر مي‌شوند و رئيس سازمان هم‌زمان نقش مدیر اجرائي اين
قرارگاه را بر عهده دارد اين براي ايجاد ارتباطات نزديك‌تر و سريع‌تر در حوزه تأمين مواد اوليه دارويي، دارو و تجهيزات پزشكي است همچنين شوراي مشورتي منتخب از فعالاني در گروه‌هاي مختلف حوزه دارو و تجهيزات پزشكي تشكيل شده است كه در اين عرصه فعالند و جزء ميدان‌داران و مدیران بخش‌هاي مختلف هستند كه به نوعي نماينده سنديكا‌ها و انجمن‌‌هاي صنفي در حوزه دارو و تجهيزات پزشكي‌اند. ماهانه اين شورا جلسه‌اي برگزار و نظرات فعالان اين حوزه را به هيئت اجرائي منتقل می‌کند و اين هيئت تصميم‌‌گيري و مدير اجرائي و سازمان غذا و دارو آن را عملياتي ميكند».
وضعيت سازمان غذا و دارو البته پيش از اينکه رئيس سابق آن - مهدي پيرصالحي - با دستور سعيد نمکي برکنار شود، همواره مورد انتقاد وزير بهداشت بود و او چندين‌بار در اين رابطه هشدارهايي نيز در رابطه با وجود رانت در سازمان غذا و دارو داده بود. به گفته وزير بهداشت، اين سازمان از درون دچار مشکلاتي مانند رانت و امضاهاي طلايي شده است.
اولين هشدار صريح وزير بهداشت در اين رابطه روز يازدهم اسفند 97 مطرح شد. سعيد نمکي در مراسمي از وجود مشکلاتي در سازمان غذا و دارو صحبت به ميان آورد و همان‌جا به پيرصالحي، رئيس وقت اين سازمان، در اين رابطه هشدار داد. نمکي در آن مراسم گفته بود: «به دکتر پيرصالحي گفتم که بايد سازمان غذا و دارو پاک شود، چرا صنعتگر و توليدکننده‌اي را که مي‌خواهد مجوز بگيرد، اين‌قدر آزار مي‌دهيم. بايد راه براي توليد داخل دارو در برابر واردات بي‌رويه هموار شود. وقتي به وزارت بهداشت آمدم، اولين جايي که حس کردم بايد فکري به حال آن کرد، سازمان غذا و دارو بود».
با نگاهي به گفته‌هاي صريح بلندپايه‌ترين مقام مسئول کشور در حوزه دارو و درمان، سازمان غذا و دارو که اصلي‌ترين مديريت‌کننده نيازهاي کشور در اين حوزه حساس است، هم‌زمان که از بيرون دچار فشارهاي خردکننده و سنگين تحريم است، از درون هم با فساد و مشکلاتي عديده و بزرگ دست‌به‌گريبان است که ريشه‌هايي داخلي دارند. برکناري رئيس سابق اين سازمان و انتصاب رئيس جديد و همچنين راه‌اندازي تشکيلاتي با عنوان قرارگاه تأمين دارو و تجهيزات پزشکي را مي‌توان تلاشي در راستاي مقابله، هم با فساد و مشکلات داخلي و هم تحريم‌هاي خارجي دانست.
بااين‌همه هنوز اين ابهام وجود دارد که انتخاب‌هاي صورت‌گرفته، هم براي سرپرستي سازمان غذا و دارو و هم به‌عنوان اعضاي قرارگاه مذکور بر چه اساسي صورت گرفته و قرار است در روزها و ماه‌هاي پيش‌رو که وضعيت اثرگذاري تحريم‌ها وخيم‌تر خواهد شد، چه برنامه‌اي براي حل مشکلات کشور در پيش بگيرند.
نگاهي به ديگر اعضا و ترکيب اين هيئت اجرائي و شوراي مشورتي تعيين‌شده براي قرارگاه نيز واجد اهميت است. سعيد نمکي هم براي کسي مثل حميد پوراصغري که به نوعي دست راست خود او در سازمان برنامه‌وبودجه محسوب مي‌شد و حالا جانشينش در اين سازمان شده است، در هيئت اجرائي قرارگاه حکم صادر کرده و هم از افرادي مانند احمد شيباني، ناصر رياحي، عباس کبريايي‌زاده و ابوالفتح صانعي در شوراي مشورتي دارو و تجهيزات پزشکي براي عضويت در شوراي مشورتي دعوت به عمل آورده است؛ نفراتي که شايد در سال‌هاي اخير بيشترين مصاحبه‌ها و انتقادها را به شيوه اداره سازمان غذا و دارو و حوزه تجهيزات پزشکي داشتند و حالا خودشان طرف مشورت قرار گرفته‌اند. بايد منتظر ماند و ديد منتقدان ديروز، امروز که خود در حلقه تصميم‌گيران قرار گرفته‌اند خواهند توانست وضعيت دارو و تجهيزات پزشکي کشور را از گردنه‌هاي سخت پيش‌رو عبور دهند.
شرق: روز چهاردهم خرداد خبري منتشر شد با اين عنوان «طي حکمي از سوي وزير بهداشت؛ اعضاي قرارگاه تأمين دارو و تجهيزات پزشکي منصوب شدند»؛ خبري که در رسانه‌ها فقط به جزئيات رسمي خبر و اعضايي که از سوي وزير بهداشت حکم عضويت گرفتند، پرداخته شد. با اين حال، پرسش اساسي اين است که اعضاي اين قرارگاه مشخصا بر اساس چه ويژگي‌هايي انتخاب شده‌اند و کار آنها قرار است شامل چه مواردي باشد. در اين گزارش تلاش کرده‌ايم به همين پرسش‌ها پاسخ دهيم.
اصطلاح قرارگاه، بخشي از ادبيات بازمانده از دوران جنگ و فرهنگ موسوم به جهادي است و به‌نظر اطلاق اين اصطلاح به کارگروهي که قرار است به جنگ تحريم‌هاي اعمال‌شده عليه ايران در حوزه تأمين دارو و تجهيزات پزشکي برود، با همين هدف بوده است. حکم مديريت اجرائي اين قرارگاه که در برخي اخبار با اين عنوان معرفي شده «قرارگاه تأمين واردات مواد اوليه صنعت داخلي و داروهاي ساخته‌شده و تجهيزات پزشکي مورد نياز کشور» با دستور وزير بهداشت به محمدرضا شانه‌ساز داده شده است، او همچنين با حکم وزير روز گذشته به عنوان سرپرست سازمان غذا و دارو نيز کار خود را آغاز کرد.
شانه‌ساز پيش از اين و در زمان وزارت مرضيه وحيددستجردي نيز سكان مديريت اين سازمان را بر عهده داشت، درست در همان زمان نيز ايران تحت تحريم‌هاي اعمال‌شده از سوي آمريکا قرار داشت و وضعيت تأمين داروها و تجهيزات پزشکي مورد نياز کشور به مشکل خورده بود. با اين حال، شانه‌ساز در همان ايام پس از مدتي با نوشتن نامه‌اي استعفاي خود را به وزير وقت بهداشت اعلام کرد؛ استعفايي که به گفته خودش، به علت خستگي و استرس بالاي ناشي از مسئوليت سنگين و همچنين به علت کمبود ارز و مشکلات تأمين دارو در شرايط تحريم‌هاي آن دوره - ارديبهشت 92 - بوده است.
با توجه به اين سابقه محمدرضا شانه‌ساز اين سؤال مطرح است در شرايطي كه بارها مسئولان وزارت بهداشت اذعان کرده‌‌اند شرايط تحريم‌هاي کنوني بسيار دشوار‌تر از تحريم‌هاي سال‌هاي گذشته است، چطور وزارت بهداشت تصميم گرفت در اين شرايط سخت كه علت تغييرات سازمان غذا و دارو نيز ناشي از آن است، محمدرضا شانه‌ساز را به عنوان سرپرست سازمان غذا و دارو انتخاب كند؟
كيانوش جهانپور، رئيس روابط‌عمومي وزارت بهداشت، در پاسخ به اين سؤال به «شرق» اين‌طور توضيح مي‌دهد: «زماني كه دكتر شانه‌ساز استعفا دادند وزير بهداشت، رئيس‌جمهور وقت كشور و همچنين رئيس‌جمهور آمريكا فرد ديگري بود. علاوه بر اين به همين دلیل است كه قرارگاه تشكيل مي‌شود. با ساختار و تركيبي كه در آن سال درگير موضوع سلامت بودند، ايشان بيش از اين نمي‌توانستند ادامه دهند و اين دليل نمي‌شود با افراد، تيم و ساختار ديگري نتوانند كار كنند. در همان زمان وزير بهداشت وقت نيز به دلايل مشابه استعفا دادند».
او در ادامه افزود: «كشور با شرايطي رو‌به‌روست كه حداقل در يك سال اخير اين شرايط به نوعي جنگ اقتصادي و سياسي است و مانند هر جنگ ديگري نيازمند اين است در برخي مواضع و نقاطي كه احتمال ورود بحران يا كانون حمله دشمن است، ساختار موجود را تقويت كنيد. قاعدتا سازمان غذا و دارو بر اساس شرايط عادي كشور طراحي شده و ممكن است آمادگي لازم را براي انطباق با شرايط جنگي نداشته باشد. شرايط كنوني ايجاب ميكند قرارگاهی تشكيل شود و اين به معناي ناديده‌گرفتن ساختار اين سازمان نيست. لازمه شرايط جنگ اقتصادي اين است كه به سمت يك آرايش جنگي برويم و آرايش جنگي كه وزير بهداشت تشكيل داده، به عنوان ديدگاهی آينده‌نگرانه براي مقابله با تحديد‌هاي فعلي و آينده براي تأمين دارو و تجهيزات پزشكي اين است كه سازمان علاوه بر اقدامات معمول، نوعی مديريت بالادستي قرارگاهي و يك نوع آريش جنگي به خود بگيرد تا بتواند به صورت موقت در عبور از اين مشكلات، از محدوديت‌هايي كه در عرصه بين‌الملل وجود دارد، عبور كنيم براي همين سرپرست سازمان سر جاي خود باقي است علاوه بر آن، يك هيئت اجرائي قرارگاهي در سازمان مستقر مي‌شوند و رئيس سازمان هم‌زمان نقش مدیر اجرائي اين
قرارگاه را بر عهده دارد اين براي ايجاد ارتباطات نزديك‌تر و سريع‌تر در حوزه تأمين مواد اوليه دارويي، دارو و تجهيزات پزشكي است همچنين شوراي مشورتي منتخب از فعالاني در گروه‌هاي مختلف حوزه دارو و تجهيزات پزشكي تشكيل شده است كه در اين عرصه فعالند و جزء ميدان‌داران و مدیران بخش‌هاي مختلف هستند كه به نوعي نماينده سنديكا‌ها و انجمن‌‌هاي صنفي در حوزه دارو و تجهيزات پزشكي‌اند. ماهانه اين شورا جلسه‌اي برگزار و نظرات فعالان اين حوزه را به هيئت اجرائي منتقل می‌کند و اين هيئت تصميم‌‌گيري و مدير اجرائي و سازمان غذا و دارو آن را عملياتي ميكند».
وضعيت سازمان غذا و دارو البته پيش از اينکه رئيس سابق آن - مهدي پيرصالحي - با دستور سعيد نمکي برکنار شود، همواره مورد انتقاد وزير بهداشت بود و او چندين‌بار در اين رابطه هشدارهايي نيز در رابطه با وجود رانت در سازمان غذا و دارو داده بود. به گفته وزير بهداشت، اين سازمان از درون دچار مشکلاتي مانند رانت و امضاهاي طلايي شده است.
اولين هشدار صريح وزير بهداشت در اين رابطه روز يازدهم اسفند 97 مطرح شد. سعيد نمکي در مراسمي از وجود مشکلاتي در سازمان غذا و دارو صحبت به ميان آورد و همان‌جا به پيرصالحي، رئيس وقت اين سازمان، در اين رابطه هشدار داد. نمکي در آن مراسم گفته بود: «به دکتر پيرصالحي گفتم که بايد سازمان غذا و دارو پاک شود، چرا صنعتگر و توليدکننده‌اي را که مي‌خواهد مجوز بگيرد، اين‌قدر آزار مي‌دهيم. بايد راه براي توليد داخل دارو در برابر واردات بي‌رويه هموار شود. وقتي به وزارت بهداشت آمدم، اولين جايي که حس کردم بايد فکري به حال آن کرد، سازمان غذا و دارو بود».
با نگاهي به گفته‌هاي صريح بلندپايه‌ترين مقام مسئول کشور در حوزه دارو و درمان، سازمان غذا و دارو که اصلي‌ترين مديريت‌کننده نيازهاي کشور در اين حوزه حساس است، هم‌زمان که از بيرون دچار فشارهاي خردکننده و سنگين تحريم است، از درون هم با فساد و مشکلاتي عديده و بزرگ دست‌به‌گريبان است که ريشه‌هايي داخلي دارند. برکناري رئيس سابق اين سازمان و انتصاب رئيس جديد و همچنين راه‌اندازي تشکيلاتي با عنوان قرارگاه تأمين دارو و تجهيزات پزشکي را مي‌توان تلاشي در راستاي مقابله، هم با فساد و مشکلات داخلي و هم تحريم‌هاي خارجي دانست.
بااين‌همه هنوز اين ابهام وجود دارد که انتخاب‌هاي صورت‌گرفته، هم براي سرپرستي سازمان غذا و دارو و هم به‌عنوان اعضاي قرارگاه مذکور بر چه اساسي صورت گرفته و قرار است در روزها و ماه‌هاي پيش‌رو که وضعيت اثرگذاري تحريم‌ها وخيم‌تر خواهد شد، چه برنامه‌اي براي حل مشکلات کشور در پيش بگيرند.
نگاهي به ديگر اعضا و ترکيب اين هيئت اجرائي و شوراي مشورتي تعيين‌شده براي قرارگاه نيز واجد اهميت است. سعيد نمکي هم براي کسي مثل حميد پوراصغري که به نوعي دست راست خود او در سازمان برنامه‌وبودجه محسوب مي‌شد و حالا جانشينش در اين سازمان شده است، در هيئت اجرائي قرارگاه حکم صادر کرده و هم از افرادي مانند احمد شيباني، ناصر رياحي، عباس کبريايي‌زاده و ابوالفتح صانعي در شوراي مشورتي دارو و تجهيزات پزشکي براي عضويت در شوراي مشورتي دعوت به عمل آورده است؛ نفراتي که شايد در سال‌هاي اخير بيشترين مصاحبه‌ها و انتقادها را به شيوه اداره سازمان غذا و دارو و حوزه تجهيزات پزشکي داشتند و حالا خودشان طرف مشورت قرار گرفته‌اند. بايد منتظر ماند و ديد منتقدان ديروز، امروز که خود در حلقه تصميم‌گيران قرار گرفته‌اند خواهند توانست وضعيت دارو و تجهيزات پزشکي کشور را از گردنه‌هاي سخت پيش‌رو عبور دهند.