نایب‌رئیس شورای شهر تهران مطرح کرد
شهرنفروشی موتور محرکی برای درآمدهای پایدار
صنم عابدی-خبرنگار
شهر به نهادی مدیریتی تحت عنوان شهرداری نیازمند است تا بتواند باغات و فضای سبزش را حفظ کند. شهر نیازمند مدیریتی قوی است تا ساختمان‌هایش هر روز دیلاق‌تر و طویل‌تر نشود، تا معابرش برای افراد دارای معلولیت قابل استفاده شود، تا مردمش در ترافیک‌های نفسگیر گرفتار نشوند، تا دود و سیاهی آسمانش را فرا نگیرد و هویت معماری‌اش زیر سنگینی گام‌های مدرنیته نیست‌ونابود نشود. با گذشت سه سال و اندی از فعالیت مدیریت شهری فعلی، شاید زمان آن رسیده است تا میزان موفقیت و شکست شهرداری را روی کفه‌های ترازو بگذاریم و اندازه کنیم. در ادامه سید ابراهیم امینی، نایب‌رئیس شورای شهر تهران، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.
در این دوره از مدیریت شهری تأکید زیادی بر حفظ باغات و پرهیز از تراکم‌فروشی شد. لطفا قدری در این مورد توضیح دهید و بفرمایید چرا تراکم‌فروشی به ضرر شهر است؟
از بین‌بردن باغات و تراکم فضای سبز و به موازات آن افزایش ساخت‌وساز و تراکم‌فروشی در کنار معضلات زیست‌محیطی فراوان مانند تأثیر بر آلودگی هوا و از بین‌بردن ریه‌های شهر، تأثیرات مخرب دیگری نیز دارد؛ ازجمله اینکه در تراکم‌فروشی و گسترش بی‌رویه ساخت‌وسازهای مسکونی و تجاری، ترافیک شهر افزایش پیدا می‌کند و در ساعات مختلفی از روز در برخی از خیابان‌های شهر شاهد قفل‌شدن ترافیک هستیم.
همچنین هدررفت وقت و زمان باارزش شهروندان، افزایش ناراحتی‌های عصبی ناشی از ماندن در ترافیک و دشوارشدن دسترسی به امکانات شهری به دلیل ترافیک موجود و معضلات دیگری نظیر کمبود جای پارک در شهرها، تغییر بافت و هویت محلات از دیگر آفات شهرفروشی است که طی دهه‌های اخیر در شهری مثل تهران که پیش‌تر باغات فراوان داشته است، با از بین بردن باغات همراه شده است. همه اینها در کنار هم منجر به کاهش زیست‌پذیری شهر و کاهش سطح و قابلیت زندگی شهری می‌شود.
از سوی دیگر تراکم‌فروشی با توجه به درآمد بدون زحمتی که برای شهرداری‌ها دارد، منجر به تنبلی مدیریت شهری و اتکا به شهرفروشی به عنوان منبع درآمد اصلی شهرها و غفلت از کسب درآمدهای پایدار می‌شود. بنابراین شورای پنجم از ابتدا بر آن شد تا با وضع مصوباتی مانع فروش بي‌رويه تراکم شده و از طرف دیگر تا جای ممکن به حفظ باغات شهر بپردازد. لغو مصوبه موسوم به برج‌باغ به عنوان اولین مصوبه شورا و ممنوعیت صدور هولوگرام در شهرداری ازجمله این اقدامات بود که در این دوره از شورا رخ داد.
همچنین شورای پنجم در خصوص تشخیص باغات که ازجمله تکالیف شوراست تمام تلاش خود را کرده است تا ضمن توجه به حقوق مکتسبه شهروندان، مانع نابودی این سرمایه‌های عظیم شهر شود. البته نباید فراموش کرد که شورا در بحث حفظ باغات تابع قوانین و مقررات بالادستی است و نمی‌تواند به صورت سلیقه‌ای و با استناد به حفظ حقوق شهر و جلوگیری از قطع درختان، همه املاک مورد بحث را باغ بشناسد. شورا در این مسیر تلاش کرده است تا با دقت و سختگیری فراوان موازنه‌ای میان حقوق شهروند و حقوق شهر ایجاد کند.
بنابراین وظیفه شورا در این باره بسیار مهم و حساس است؛ به‌ویژه که در صورت افراط در باغ‌شناختن املاک، ضمن بیم ابطال مصوبات شورا در دیوان عدالت اداری و محاکم دادگستری، این احتمال وجود دارد که شهروندان از این به بعد در املاک خود به کاشت درخت مبادرت نورزند که مبادا اگر روزی قصد بازسازی یا تغییری در املاک خود را داشتند، شورا با باغ شناختن ملکی که تنها یک یا چند درخت دارد، جلوی ساخت‌وساز آنان را بگیرد. از این رو باید مراقب بود که در این مسأله حساس جانب احتیاط رعایت شود.
حذف امضاهای طلایی و اصلاح مراحل صدور پروانه ساختمانی با شفاف و سیستمی‌کردن این روند نیز ازجمله اقدامات دیگر شورا بوده است که علی‌رغم فشار شدید مالی برای حفاظت از سرمایه‌های شهر صورت گرفته و به عنوان مثال در تصمیمات شوراهای معماری مناطق بیست‌ودوگانه شاهد کاهش بیش از 70درصدی تصمیمات مغایر با طرح تفصیلی شهر هستیم.
از نظر اقدامات حقوقی نیز اداره کل حقوقی شهرداری در این دوره با جدیت پیگیر تخلفات ساختمانی ازجمله در ساختمان‌های بزرگ‌مقیاس بوده است که جدیت این اداره کل و مجموعه شورا و مدیریت شهری در برخورد بدون تبعیض با تخلفات ساختمانی موجب شده است که در این زمینه آرای مهمی از محاکم به سود مجموعه شهرداری و شهر صادر شود.
در دوره پنجم مدیریت شهری چه خدماتی در زمینه حمل‌ونقل عمومی، مترو و اتوبوس به شهروندان ارایه شد و با چه موانعی مواجه بودید؟
در این زمینه شاید بهتر باشد ابتدا به موانع موجود اشاره کنیم. کلانشهر تهران علاوه بر اینکه پرجمعیت‌ترین شهر کشور است، بیشترین جمعیت ورودی به شهر را نیز دارد که بخشی از آن ناشی از پایتخت‌بودن این شهر و وجود مراکز مهم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور در آن است. بنابراین تهران علاوه بر جمعیت خود، روزانه پذیرای جمعیتی میلیونی از شهروندان است که چه با وسایل شخصی و چه به وسیله حمل‌ونقل عمومی در این شهر تردد می‌کنند؛ بنابراین این شهر علاوه بر هزینه‌های معمول یک شهر، هزینه‌های پایتخت‌بودن را نیز می‌پردازد. از این رو توقع می‌رود که دولت به عنوان نماینده شهروندان تمام کشور بخشی از هزینه‌های پایتخت‌بودن تهران را متقبل شود؛ کما اینکه این مسأله در قوانین و مقررات مختلف نیز پیش‌بینی شده است.
اما دولت‌ها طی سال‌های اخیر با توجه به رقابت‌های سیاسی، بخشی‌نگری، بی‌توجهی به معضلات ترافیکی و زیست‌محیطی تهران و در مقاطعی تنگناهای مالی کمترین کمک را به ساخت و تجهیز خطوط مترو و همچنین اتوبوسرانی کرده‌اند. در کنار این بدهکاری سنگین شهرداری و کاهش درآمدها در سال‌های اخیر، افزایش لگام‌گسیخته نرخ ارزش و قیمت تمام‌شده ساخت و تجهیز سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی نیز معضلی بزرگ بر سر راه پیشبرد اهداف شورا و مدیریت شهری پنجم بوده است.
علی‌رغم همه این مشکلات، در این دوره شاهد افتتاح ایمن خطوط مترو ازجمله ایستگاه‌های متعدد در خطوط 6 و 7 بودیم. درزمینه اتوبوس‌های شهری نیز ضمن افزودن ده‌ها اتوبوس جدید به ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهر و سفارش خرید اتوبوس‌های جدید، سعی کردیم تا ناوگان بدون استفاده شهری را نیز مجددا به کار گیریم. از آن گذشته تشویق مردم به استفاده از حمل‌ونقل پاک و فراهم‌سازی مسیرهای دوچرخه در کنار توجه جدی به خرید اتوبوس‌های با مصرف سوخت برقی یا سوخت پاک و همچنین جایگزینی بیش از یکصد هزار تاکسی و ون ازجمله اقدمات شورای پنجم در زمینه حمایت از حمل‌ونقل پاک بوده است.
تکمیل و بهره‌برداری از پروژه‌های عمرانی متعدد به‌ویژه در مناطق کمتربرخوردار اقتصادی و اصلاح هندسی معابر نیز در این دوره با جدیت پیگیری شد که اقدامات صورت‌گرفته در زمینه بزرگراه‌های شهید بروجردی، شهید نجفی رستگار، زیرگذر گیشا و استادمعین، به همراه تکمیل ساخت پارکینگ‌های عمومی متعدد در سطح شهر ازجمله مناطق با تراکم زیاد تردد خودرو و با کمبود پارکینگ نظیر مناطق 14 و 18 و اجرای طرح‌های مربوط به خیابان کامل در مناطق مختلف شهر ازجمله این موارد هستند.
در این دوره چه اقداماتی در زمینه گردشگری و توریست‌پذیرکردن تهران انجام شد؟
شاید ازجمله مهم‌ترین اقدامات شورای پنجم که کمتر به چشم آمد و گذشت زمان ارزش آن را نشان خواهد داد، اقدامات قابل توجه در زمینه تملک و احیای ساختمان‌های ارزشمند شهری بوده است. در این زمینه ضمن تملک و احیای ساختمان‌های زیادی که برخی از آنها سال‌ها بدون استفاده مانده و در معرض تخریب قرار داشتند، امکان بازدید عمومی از این عمارت‌ها و اماکن تاریخی برای هموطنان و میهمانان خارجی شهر فراهم آمد؛ ازجمله آخرین این خانه‌ها که مرمت و به روی عموم بازگشایی شده یا در شرف بازگشایی است، باغ وثوق‌الدوله (سلیمانیه) ملقب به عمارت بزرگ آقا با قدمتی حدود 150 سال در منطقه 14 است که در‌های آن به روی مردم باز شد.
همچنین عمارت معروف به دایی‌جان ناپلئون که قرار است به عنوان موزه مشاهیر مورد بهره‌برداری قرار گیرد ازجمله این عمارت‌هاست که با توجه به پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، قرار است در کنار جذب گردشگر داخلی و خارجی، به افزایش درآمدهای پایدار شهری نیز کمک برساند.
ساخت میدانگاه‌های مختلف با کاربری‌های فرهنگی و تفریحی، افزایش پیاده‌راه‌ها و خیابان‌های کامل، توجه به ساخت مراکز فرهنگی و فرهنگسراهای در حال ساخت نظیر طغرل و صبا به همراه ساخت و نصب تندیس مشاهیر و مفاخر در معابر و مکان‌های فرهنگی و افزایش تعداد المان‌های شهری در سطح شهر به منظور حفظ و شناسایی هر چه بیشتر هویت شهری ازجمله اقداماتی هستند که در این دوره علی‌رغم وجود تنگناهای مالی صورت گرفته است. امیدواریم ماحصل این اقدامات ضمن کمک به حفظ هویت شهر که در عصر حاضر و با تبعات جهانی‌شدن در حال فراموشی است، به افزایش درآمدهای پایدار شهری نیز کمک کند.
علاوه بر موارد یادشده، در این دوره از شورا با فعال‌سازی کمیته‌های نما و افزایش ضابطه‌مندی و شفافیت و نظارت بر عملکرد آنها، سعی شده است تا در معماری و نمای ساختمان‌ها تا حد ممکن و در چارچوب قوانین و مقررات از نابودی هویت شهری در حوزه معماری ممانعت شود.
در حوزه طرح‌ها و لوایح نیز اصلاح «مصوبه اعطای نشان‌های شهروند» با مد نظر قراردادن حفظ و ترویج هر چه بیشتر هویت شهر، تصویب طرح‌های «تعیین حریم آثار هنری در محوطه‌های عمومی سطح شهر تهران» و «الزام شهرداري تهران به ايجاد سامانه و تهيه رمزينه و پاسخ سريع براي ميراث فرهنگي و طبيعي ملموس غيرمنقول و مكان رويدادهای شهر تهران» و بررسی لایحه «ساماندهی، حفاظت و احیای مجموعه گورستان‌های دولاب شامل پنج گورستان واقع در محدوده منطقه ۱۴» ازجمله اقدامات مهم شورا در زمینه حفظ هویت شهر، گردشگری و توریست‌پذیرکردن تهران بودند.
این دوره از مدیریت شهری در راستای افزایش درآمد پایدار چه اقداماتی انجام داد و تا چه حد موفق بود؟
یکی از مهم‌ترین اهداف این دوره از شورا و مدیریت شهری افزایش درآمدهای پایدار شهری بوده است. اقدامات شورا در راستای مقابله با فروش تراکم و شهرفروشی و چشم‌پوشی از درآمد سرشار و بدون دردسر این روش موید این نگاه در شوراست.
در زمینه درآمدهای پایدار باید به این نکته توجه داشت که در همه دنیا یکی از پیش‌شرط‌های افزایش درآمدهای پایدار، تحقق مدیریت یکپارچه شهری است. این در حالی است که در کشور ما مدیریت جزیره‌ای در زمینه شهری حکمفرماست و شهرداری‌ها در اغلب موارد صرفا موارد هزینه‌بر و کم‌سود نظیر بهشت زهرا و دفع پسماند را مدیریت می‌کنند. متأسفانه در سرزمین ما برخلاف بسیاری از دیگر کشورها خبری از مدیریت شهرداری بر مدارس و ادارات آب، برق، گاز و نظایر آن نیست.
به همین دلیل مادامی که علی‌رغم تلاش و اصرار شوراها، لوایح و طرح‌های مرتبط با مدیریت یکپارچه شهری در مجلس و دولت خاک بخورند و تصویب نشوند، نباید تحقق کامل مدیریت یکپارچه شهری و در نتیجه افزایش چشمگیر درآمدهای پایدار شهری را انتظار داشت.
اما با وجود همه این موارد، شورا با دریافت درآمد از محل عوارض نوسازی، مراکز معاینه فنی خودروها و دریافت سهم شهرداری از محل تاکسی‌های اینترنتی (که البته مبلغ ناچیزی است و افزایش آن ضروری به نظر می‌رسد) به سوی افزایش درآمدهای پایدار حرکت کرده است. همچنین افزایش سهم شهرداری‌ها در قانون مالیات بر ارزش افزوده در مصوبه اخیر مجلس که با تلاش و پیگیری اعضای شوراها محقق شد و انجام گام‌های عملی برای اخذ عوارض پارک حاشیه‌ای هوشمند که از منطقه 2 شهر تهران به عنوان منطقه پایلوت آغاز شده است، ازجمله گام‌های شورا برای حرکت به سمت افزایش درآمد پایدار شهری بوده است.
اما همان گونه که مستحضرید افزایش درآمد تنها یکی از ابعاد افزایش درآمد پایدار شهری است و شفاف و هدفمندساختن هزینه، کاهش هزینه‌های اضافی، مقابله با فساد و در یک کلام جلوگیری از تضییع و حیف‌و‌میل‌کردن منابع و کاهش هزینه‌های غیرضروری ازجمله راه‌های افزایش درآمدهای پایدار است. خوشبختانه بازگرداندن انضباط مالی و افزایش شفافیت و نظارت‌ها بر مجموعه شهرداری طی بیش از سه سال فعالیت شورا در این دوره منجر به صرفه‌جویی فراوان در هزینه‌ها و جلوگیری از تضییع منافع شهر و شهروندان شده است.
این دوره از مدیریت شهری در راستای ایجاد زیرساخت‌ها برای حضور افراد دارای معلولیت در سطح شهر چه کرده است؟
اگر چه شورای دوم شهر تهران در سال 1384 مصوبه «مناسب‌سازی فضاهای شهری را برای جانبازان و معلولين جسمی و حركتی» تصویب کرد، اما از نظر ما این مصوبه جوابگوی نیازهای افراد دارای معلولیت و مقتضیات روز نیست. درست است که باید معابر و اماکن برای افراد دارای معلولیت قابل دسترسی باشند؛ اما دسترسی به خیابان‌ها و خدمت عمومی تنها بخشی از نیازهای افراد دارای معلولیت است؛ البته همه افراد دارای معلولیت لزوما با مشکل حرکتی مواجه نیستند.
فرهنگسازی در خصوص برخورد با افراد دارای معلولیت، پذیرش آنها و توانایی‌هایشان در سطح جامعه، دسترس‌پذیرکردن منابع علمی و تولیدات فرهنگی توسط این قشر که جمعیتی بیش از صدهزار نفر را در پایتخت تشکیل می‌دهند و همچنین فراهم‌کردن امکان حضور افراد دارای معلولیت در رویدادهای فرهنگی، هنری و اجتماعی و گسترش عدالت استخدامی ازجمله نیازهای آنان است که در لایحه سال 84 دیده نشده است.
بنابراین در این دوره از شورا ضمن تشکیل جلسات ستاد مناسب‌سازی به صورت مستمر و ممنوعیت افتتاح پروژه‌های جدید شهری بدون رعایت ضوابط مناسب‌سازی، اقداماتی در راستای مناسب‌سازی معابر و اماکن، تجهیز پارک‌های عمومی و برخی از سالن‌های ورزشی به تجهیزات ورزشی ویژه افراد دارای معلولیت و فراهم‌سازی امکان دسترسی افراد دارای معلولیت به برخی نرم‌افزارها و امکانات شهری در کنار مصوباتی چند در این زمینه صورت گرفت؛ ازجمله این اقدامات می‌توان به افزایش ده برابری و بودجه 900 میلیاردی مناسب‌سازی اماکن و معابر در سال 1399، تخصیص بودجه 300 میلیاردی برای ساماندهی و مناسب‌سازی پیاده‌روها که منجر به مناسب‌سازی حدود 500 کیلومتر از معابر شهری می‌شود، در کنار اختصاص بودجه برای مناسب‌سازی فضاهای ورزشی و فرهنگی‌ـ‌هنری، کتابخانه‌ها و قرائت‌خانه‌ها، ساختمان‌های اداری شهرداری و سرویس حمل‌ونقل عمومی و ریلی اشاره کرد.
اما حقیقت این است که تغییر نگرش نسبت به معلولیت و فرد دارای معلولیت و به رسمیت‌شناختن کامل این افراد صرفا با وضع مصوبات شدنی نیست و نیازمند فرهنگسازی و آموزش لازم به مدیران و مجریان طرح‌هاست. به همین دلیل هم شاهدیم با وجود تذکرات و تأکیدات شورا، باز هم برخی پروژه‌های شهری بدون رعایت ضوابط مناسب‌سازی یا با رعایت ناقص و نیم‌بند آن افتتاح می‌شوند.
در زمینه ضابطه‌مندکردن مجموعه خلأهای یادشده و همچنین الزام به انجام آموزش‌های لازم در این زمینه، طرحی به وسیله کمیته حقوق شهروندی شورا و طرحی دیگر به وسیله کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورا تدوین شده است که به زودی با تجمیع این دو طرح، طرح نهایی برای بررسی و تصویب به صحن شورا ارایه خواهد شد. امیدوارم با تصویب مصوبه جدید با توجه به مقتضیات روز، از گره‌های پیش روی افراد دارای معلولیت برای حضور در شهر کاسته شود.
شهر به نهادی مدیریتی تحت عنوان شهرداری نیازمند است تا بتواند باغات و فضای سبزش را حفظ کند. شهر نیازمند مدیریتی قوی است تا ساختمان‌هایش هر روز دیلاق‌تر و طویل‌تر نشود، تا معابرش برای افراد دارای معلولیت قابل استفاده شود، تا مردمش در ترافیک‌های نفسگیر گرفتار نشوند، تا دود و سیاهی آسمانش را فرا نگیرد و هویت معماری‌اش زیر سنگینی گام‌های مدرنیته نیست‌ونابود نشود. با گذشت سه سال و اندی از فعالیت مدیریت شهری فعلی، شاید زمان آن رسیده است تا میزان موفقیت و شکست شهرداری را روی کفه‌های ترازو بگذاریم و اندازه کنیم. در ادامه سید ابراهیم امینی، نایب‌رئیس شورای شهر تهران، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.
در این دوره از مدیریت شهری تأکید زیادی بر حفظ باغات و پرهیز از تراکم‌فروشی شد. لطفا قدری در این مورد توضیح دهید و بفرمایید چرا تراکم‌فروشی به ضرر شهر است؟
از بین‌بردن باغات و تراکم فضای سبز و به موازات آن افزایش ساخت‌وساز و تراکم‌فروشی در کنار معضلات زیست‌محیطی فراوان مانند تأثیر بر آلودگی هوا و از بین‌بردن ریه‌های شهر، تأثیرات مخرب دیگری نیز دارد؛ ازجمله اینکه در تراکم‌فروشی و گسترش بی‌رویه ساخت‌وسازهای مسکونی و تجاری، ترافیک شهر افزایش پیدا می‌کند و در ساعات مختلفی از روز در برخی از خیابان‌های شهر شاهد قفل‌شدن ترافیک هستیم.
همچنین هدررفت وقت و زمان باارزش شهروندان، افزایش ناراحتی‌های عصبی ناشی از ماندن در ترافیک و دشوارشدن دسترسی به امکانات شهری به دلیل ترافیک موجود و معضلات دیگری نظیر کمبود جای پارک در شهرها، تغییر بافت و هویت محلات از دیگر آفات شهرفروشی است که طی دهه‌های اخیر در شهری مثل تهران که پیش‌تر باغات فراوان داشته است، با از بین بردن باغات همراه شده است. همه اینها در کنار هم منجر به کاهش زیست‌پذیری شهر و کاهش سطح و قابلیت زندگی شهری می‌شود.
از سوی دیگر تراکم‌فروشی با توجه به درآمد بدون زحمتی که برای شهرداری‌ها دارد، منجر به تنبلی مدیریت شهری و اتکا به شهرفروشی به عنوان منبع درآمد اصلی شهرها و غفلت از کسب درآمدهای پایدار می‌شود. بنابراین شورای پنجم از ابتدا بر آن شد تا با وضع مصوباتی مانع فروش بي‌رويه تراکم شده و از طرف دیگر تا جای ممکن به حفظ باغات شهر بپردازد. لغو مصوبه موسوم به برج‌باغ به عنوان اولین مصوبه شورا و ممنوعیت صدور هولوگرام در شهرداری ازجمله این اقدامات بود که در این دوره از شورا رخ داد.
همچنین شورای پنجم در خصوص تشخیص باغات که ازجمله تکالیف شوراست تمام تلاش خود را کرده است تا ضمن توجه به حقوق مکتسبه شهروندان، مانع نابودی این سرمایه‌های عظیم شهر شود. البته نباید فراموش کرد که شورا در بحث حفظ باغات تابع قوانین و مقررات بالادستی است و نمی‌تواند به صورت سلیقه‌ای و با استناد به حفظ حقوق شهر و جلوگیری از قطع درختان، همه املاک مورد بحث را باغ بشناسد. شورا در این مسیر تلاش کرده است تا با دقت و سختگیری فراوان موازنه‌ای میان حقوق شهروند و حقوق شهر ایجاد کند.
بنابراین وظیفه شورا در این باره بسیار مهم و حساس است؛ به‌ویژه که در صورت افراط در باغ‌شناختن املاک، ضمن بیم ابطال مصوبات شورا در دیوان عدالت اداری و محاکم دادگستری، این احتمال وجود دارد که شهروندان از این به بعد در املاک خود به کاشت درخت مبادرت نورزند که مبادا اگر روزی قصد بازسازی یا تغییری در املاک خود را داشتند، شورا با باغ شناختن ملکی که تنها یک یا چند درخت دارد، جلوی ساخت‌وساز آنان را بگیرد. از این رو باید مراقب بود که در این مسأله حساس جانب احتیاط رعایت شود.
حذف امضاهای طلایی و اصلاح مراحل صدور پروانه ساختمانی با شفاف و سیستمی‌کردن این روند نیز ازجمله اقدامات دیگر شورا بوده است که علی‌رغم فشار شدید مالی برای حفاظت از سرمایه‌های شهر صورت گرفته و به عنوان مثال در تصمیمات شوراهای معماری مناطق بیست‌ودوگانه شاهد کاهش بیش از 70درصدی تصمیمات مغایر با طرح تفصیلی شهر هستیم.
از نظر اقدامات حقوقی نیز اداره کل حقوقی شهرداری در این دوره با جدیت پیگیر تخلفات ساختمانی ازجمله در ساختمان‌های بزرگ‌مقیاس بوده است که جدیت این اداره کل و مجموعه شورا و مدیریت شهری در برخورد بدون تبعیض با تخلفات ساختمانی موجب شده است که در این زمینه آرای مهمی از محاکم به سود مجموعه شهرداری و شهر صادر شود.
در دوره پنجم مدیریت شهری چه خدماتی در زمینه حمل‌ونقل عمومی، مترو و اتوبوس به شهروندان ارایه شد و با چه موانعی مواجه بودید؟
در این زمینه شاید بهتر باشد ابتدا به موانع موجود اشاره کنیم. کلانشهر تهران علاوه بر اینکه پرجمعیت‌ترین شهر کشور است، بیشترین جمعیت ورودی به شهر را نیز دارد که بخشی از آن ناشی از پایتخت‌بودن این شهر و وجود مراکز مهم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور در آن است. بنابراین تهران علاوه بر جمعیت خود، روزانه پذیرای جمعیتی میلیونی از شهروندان است که چه با وسایل شخصی و چه به وسیله حمل‌ونقل عمومی در این شهر تردد می‌کنند؛ بنابراین این شهر علاوه بر هزینه‌های معمول یک شهر، هزینه‌های پایتخت‌بودن را نیز می‌پردازد. از این رو توقع می‌رود که دولت به عنوان نماینده شهروندان تمام کشور بخشی از هزینه‌های پایتخت‌بودن تهران را متقبل شود؛ کما اینکه این مسأله در قوانین و مقررات مختلف نیز پیش‌بینی شده است.
اما دولت‌ها طی سال‌های اخیر با توجه به رقابت‌های سیاسی، بخشی‌نگری، بی‌توجهی به معضلات ترافیکی و زیست‌محیطی تهران و در مقاطعی تنگناهای مالی کمترین کمک را به ساخت و تجهیز خطوط مترو و همچنین اتوبوسرانی کرده‌اند. در کنار این بدهکاری سنگین شهرداری و کاهش درآمدها در سال‌های اخیر، افزایش لگام‌گسیخته نرخ ارزش و قیمت تمام‌شده ساخت و تجهیز سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی نیز معضلی بزرگ بر سر راه پیشبرد اهداف شورا و مدیریت شهری پنجم بوده است.
علی‌رغم همه این مشکلات، در این دوره شاهد افتتاح ایمن خطوط مترو ازجمله ایستگاه‌های متعدد در خطوط 6 و 7 بودیم. درزمینه اتوبوس‌های شهری نیز ضمن افزودن ده‌ها اتوبوس جدید به ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهر و سفارش خرید اتوبوس‌های جدید، سعی کردیم تا ناوگان بدون استفاده شهری را نیز مجددا به کار گیریم. از آن گذشته تشویق مردم به استفاده از حمل‌ونقل پاک و فراهم‌سازی مسیرهای دوچرخه در کنار توجه جدی به خرید اتوبوس‌های با مصرف سوخت برقی یا سوخت پاک و همچنین جایگزینی بیش از یکصد هزار تاکسی و ون ازجمله اقدمات شورای پنجم در زمینه حمایت از حمل‌ونقل پاک بوده است.
تکمیل و بهره‌برداری از پروژه‌های عمرانی متعدد به‌ویژه در مناطق کمتربرخوردار اقتصادی و اصلاح هندسی معابر نیز در این دوره با جدیت پیگیری شد که اقدامات صورت‌گرفته در زمینه بزرگراه‌های شهید بروجردی، شهید نجفی رستگار، زیرگذر گیشا و استادمعین، به همراه تکمیل ساخت پارکینگ‌های عمومی متعدد در سطح شهر ازجمله مناطق با تراکم زیاد تردد خودرو و با کمبود پارکینگ نظیر مناطق 14 و 18 و اجرای طرح‌های مربوط به خیابان کامل در مناطق مختلف شهر ازجمله این موارد هستند.
در این دوره چه اقداماتی در زمینه گردشگری و توریست‌پذیرکردن تهران انجام شد؟
شاید ازجمله مهم‌ترین اقدامات شورای پنجم که کمتر به چشم آمد و گذشت زمان ارزش آن را نشان خواهد داد، اقدامات قابل توجه در زمینه تملک و احیای ساختمان‌های ارزشمند شهری بوده است. در این زمینه ضمن تملک و احیای ساختمان‌های زیادی که برخی از آنها سال‌ها بدون استفاده مانده و در معرض تخریب قرار داشتند، امکان بازدید عمومی از این عمارت‌ها و اماکن تاریخی برای هموطنان و میهمانان خارجی شهر فراهم آمد؛ ازجمله آخرین این خانه‌ها که مرمت و به روی عموم بازگشایی شده یا در شرف بازگشایی است، باغ وثوق‌الدوله (سلیمانیه) ملقب به عمارت بزرگ آقا با قدمتی حدود 150 سال در منطقه 14 است که در‌های آن به روی مردم باز شد.
همچنین عمارت معروف به دایی‌جان ناپلئون که قرار است به عنوان موزه مشاهیر مورد بهره‌برداری قرار گیرد ازجمله این عمارت‌هاست که با توجه به پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، قرار است در کنار جذب گردشگر داخلی و خارجی، به افزایش درآمدهای پایدار شهری نیز کمک برساند.
ساخت میدانگاه‌های مختلف با کاربری‌های فرهنگی و تفریحی، افزایش پیاده‌راه‌ها و خیابان‌های کامل، توجه به ساخت مراکز فرهنگی و فرهنگسراهای در حال ساخت نظیر طغرل و صبا به همراه ساخت و نصب تندیس مشاهیر و مفاخر در معابر و مکان‌های فرهنگی و افزایش تعداد المان‌های شهری در سطح شهر به منظور حفظ و شناسایی هر چه بیشتر هویت شهری ازجمله اقداماتی هستند که در این دوره علی‌رغم وجود تنگناهای مالی صورت گرفته است. امیدواریم ماحصل این اقدامات ضمن کمک به حفظ هویت شهر که در عصر حاضر و با تبعات جهانی‌شدن در حال فراموشی است، به افزایش درآمدهای پایدار شهری نیز کمک کند.
علاوه بر موارد یادشده، در این دوره از شورا با فعال‌سازی کمیته‌های نما و افزایش ضابطه‌مندی و شفافیت و نظارت بر عملکرد آنها، سعی شده است تا در معماری و نمای ساختمان‌ها تا حد ممکن و در چارچوب قوانین و مقررات از نابودی هویت شهری در حوزه معماری ممانعت شود.
در حوزه طرح‌ها و لوایح نیز اصلاح «مصوبه اعطای نشان‌های شهروند» با مد نظر قراردادن حفظ و ترویج هر چه بیشتر هویت شهر، تصویب طرح‌های «تعیین حریم آثار هنری در محوطه‌های عمومی سطح شهر تهران» و «الزام شهرداري تهران به ايجاد سامانه و تهيه رمزينه و پاسخ سريع براي ميراث فرهنگي و طبيعي ملموس غيرمنقول و مكان رويدادهای شهر تهران» و بررسی لایحه «ساماندهی، حفاظت و احیای مجموعه گورستان‌های دولاب شامل پنج گورستان واقع در محدوده منطقه ۱۴» ازجمله اقدامات مهم شورا در زمینه حفظ هویت شهر، گردشگری و توریست‌پذیرکردن تهران بودند.
این دوره از مدیریت شهری در راستای افزایش درآمد پایدار چه اقداماتی انجام داد و تا چه حد موفق بود؟
یکی از مهم‌ترین اهداف این دوره از شورا و مدیریت شهری افزایش درآمدهای پایدار شهری بوده است. اقدامات شورا در راستای مقابله با فروش تراکم و شهرفروشی و چشم‌پوشی از درآمد سرشار و بدون دردسر این روش موید این نگاه در شوراست.
در زمینه درآمدهای پایدار باید به این نکته توجه داشت که در همه دنیا یکی از پیش‌شرط‌های افزایش درآمدهای پایدار، تحقق مدیریت یکپارچه شهری است. این در حالی است که در کشور ما مدیریت جزیره‌ای در زمینه شهری حکمفرماست و شهرداری‌ها در اغلب موارد صرفا موارد هزینه‌بر و کم‌سود نظیر بهشت زهرا و دفع پسماند را مدیریت می‌کنند. متأسفانه در سرزمین ما برخلاف بسیاری از دیگر کشورها خبری از مدیریت شهرداری بر مدارس و ادارات آب، برق، گاز و نظایر آن نیست.
به همین دلیل مادامی که علی‌رغم تلاش و اصرار شوراها، لوایح و طرح‌های مرتبط با مدیریت یکپارچه شهری در مجلس و دولت خاک بخورند و تصویب نشوند، نباید تحقق کامل مدیریت یکپارچه شهری و در نتیجه افزایش چشمگیر درآمدهای پایدار شهری را انتظار داشت.
اما با وجود همه این موارد، شورا با دریافت درآمد از محل عوارض نوسازی، مراکز معاینه فنی خودروها و دریافت سهم شهرداری از محل تاکسی‌های اینترنتی (که البته مبلغ ناچیزی است و افزایش آن ضروری به نظر می‌رسد) به سوی افزایش درآمدهای پایدار حرکت کرده است. همچنین افزایش سهم شهرداری‌ها در قانون مالیات بر ارزش افزوده در مصوبه اخیر مجلس که با تلاش و پیگیری اعضای شوراها محقق شد و انجام گام‌های عملی برای اخذ عوارض پارک حاشیه‌ای هوشمند که از منطقه 2 شهر تهران به عنوان منطقه پایلوت آغاز شده است، ازجمله گام‌های شورا برای حرکت به سمت افزایش درآمد پایدار شهری بوده است.
اما همان گونه که مستحضرید افزایش درآمد تنها یکی از ابعاد افزایش درآمد پایدار شهری است و شفاف و هدفمندساختن هزینه، کاهش هزینه‌های اضافی، مقابله با فساد و در یک کلام جلوگیری از تضییع و حیف‌و‌میل‌کردن منابع و کاهش هزینه‌های غیرضروری ازجمله راه‌های افزایش درآمدهای پایدار است. خوشبختانه بازگرداندن انضباط مالی و افزایش شفافیت و نظارت‌ها بر مجموعه شهرداری طی بیش از سه سال فعالیت شورا در این دوره منجر به صرفه‌جویی فراوان در هزینه‌ها و جلوگیری از تضییع منافع شهر و شهروندان شده است.
این دوره از مدیریت شهری در راستای ایجاد زیرساخت‌ها برای حضور افراد دارای معلولیت در سطح شهر چه کرده است؟
اگر چه شورای دوم شهر تهران در سال 1384 مصوبه «مناسب‌سازی فضاهای شهری را برای جانبازان و معلولين جسمی و حركتی» تصویب کرد، اما از نظر ما این مصوبه جوابگوی نیازهای افراد دارای معلولیت و مقتضیات روز نیست. درست است که باید معابر و اماکن برای افراد دارای معلولیت قابل دسترسی باشند؛ اما دسترسی به خیابان‌ها و خدمت عمومی تنها بخشی از نیازهای افراد دارای معلولیت است؛ البته همه افراد دارای معلولیت لزوما با مشکل حرکتی مواجه نیستند.
فرهنگسازی در خصوص برخورد با افراد دارای معلولیت، پذیرش آنها و توانایی‌هایشان در سطح جامعه، دسترس‌پذیرکردن منابع علمی و تولیدات فرهنگی توسط این قشر که جمعیتی بیش از صدهزار نفر را در پایتخت تشکیل می‌دهند و همچنین فراهم‌کردن امکان حضور افراد دارای معلولیت در رویدادهای فرهنگی، هنری و اجتماعی و گسترش عدالت استخدامی ازجمله نیازهای آنان است که در لایحه سال 84 دیده نشده است.
بنابراین در این دوره از شورا ضمن تشکیل جلسات ستاد مناسب‌سازی به صورت مستمر و ممنوعیت افتتاح پروژه‌های جدید شهری بدون رعایت ضوابط مناسب‌سازی، اقداماتی در راستای مناسب‌سازی معابر و اماکن، تجهیز پارک‌های عمومی و برخی از سالن‌های ورزشی به تجهیزات ورزشی ویژه افراد دارای معلولیت و فراهم‌سازی امکان دسترسی افراد دارای معلولیت به برخی نرم‌افزارها و امکانات شهری در کنار مصوباتی چند در این زمینه صورت گرفت؛ ازجمله این اقدامات می‌توان به افزایش ده برابری و بودجه 900 میلیاردی مناسب‌سازی اماکن و معابر در سال 1399، تخصیص بودجه 300 میلیاردی برای ساماندهی و مناسب‌سازی پیاده‌روها که منجر به مناسب‌سازی حدود 500 کیلومتر از معابر شهری می‌شود، در کنار اختصاص بودجه برای مناسب‌سازی فضاهای ورزشی و فرهنگی‌ـ‌هنری، کتابخانه‌ها و قرائت‌خانه‌ها، ساختمان‌های اداری شهرداری و سرویس حمل‌ونقل عمومی و ریلی اشاره کرد.
اما حقیقت این است که تغییر نگرش نسبت به معلولیت و فرد دارای معلولیت و به رسمیت‌شناختن کامل این افراد صرفا با وضع مصوبات شدنی نیست و نیازمند فرهنگسازی و آموزش لازم به مدیران و مجریان طرح‌هاست. به همین دلیل هم شاهدیم با وجود تذکرات و تأکیدات شورا، باز هم برخی پروژه‌های شهری بدون رعایت ضوابط مناسب‌سازی یا با رعایت ناقص و نیم‌بند آن افتتاح می‌شوند.
در زمینه ضابطه‌مندکردن مجموعه خلأهای یادشده و همچنین الزام به انجام آموزش‌های لازم در این زمینه، طرحی به وسیله کمیته حقوق شهروندی شورا و طرحی دیگر به وسیله کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورا تدوین شده است که به زودی با تجمیع این دو طرح، طرح نهایی برای بررسی و تصویب به صحن شورا ارایه خواهد شد. امیدوارم با تصویب مصوبه جدید با توجه به مقتضیات روز، از گره‌های پیش روی افراد دارای معلولیت برای حضور در شهر کاسته شود.