رئیس نمایندگی وزارت خارجه در اصفهان در گفتوگو با «شرق» مطرح کرد:
کمک دیپلماسی شهری به دیپلماسی سیاسی
شرق: قرن‌هاست شهرها و مکان‌های تاریخی بی‌طرفانه در سیاست و روابط بین‌الملل نقش داشته‌اند و این نقش‌آفرینی در دنیای امروز سیاست، نه‌تنها جایگاه خود را از دست نداده؛ بلکه هم‌پای عصر جدید ارتباطات و اطلاعات، تلاش دارد این جایگاه را ارتقا ببخشد. دستگاه سیاست خارجی و شهرداری شهرهای بزرگ در ایران هم در یکی، دو دهه اخیر تلاش کرده‌اند تا در چارچوب مقوله خواهرخواندگی و دیپلماسی شهری، ایران و شهرهای مهم تاریخی‌مان با توجه به پیشینه و سابقه تاریخی و فرهنگی از این قافله عقب نمانند و بیشترین بهره را از این فرصت و پیمان فرهنگی - سیاسی ببرند. در‌این‌میان اصفهان به‌عنوان یکی از شهرهای تاریخی و غنی از نظر جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی و معماری با وجود 13 خواهرخوانده شهری رکورد خواهرخواندگی را دارد. با‌وجود‌این کارشناسان و مسئولانی که دستی بر آتش دیپلماسی دارند، تأکید می‌کنند که این تعداد خواهرخواندگی و حجم تبادلات مشترک در شرایط مساعد فرهنگی، اقتصادی و سیاسی می‌تواند افزایش چشمگیر داشته باشد و «نصف جهان» ما می‌تواند پرچم‌دار دیپلماسی شهری باشد. علیرضا سالاریان، رئیس نمایندگی وزارت خارجه در اصفهان، از سال 96 تا‌کنون در این سمت حضور دارد و از نزدیک با فعالیت‌های وزارت خارجه در راستای توسعه و پیشرفت دیپلماسی شهری و موضوع خواهرشهرها از‌جمله اصفهان آشناست. با او درباره خواهرخواندگی‌ها و به طور مشخص خواهرخواندگی اصفهان گفتوگو کردیم که در ادامه می‌آید.
خواهرخواندگی چطور تعریف می‌شود و چه اهمیتی در دیپلماسی شهری و رسمی دارد؟
خواهرخواندگی در عرف معمول و تعریف بین‌المللی آن برقراری روابط دوستی و همکاری‌های فرهنگی بین شهرها است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های خواهرخواندگی ارتقای پرستیژ بین‌المللی آن شهر و کشور است و می‌توان از این اعتبار در زمینه‌های دیگر برای پیشبرد منافع استفاده کرد. مثلا اگر اصفهان به جای 13 شهر با صد شهر خواهرخوانده باشد، پرستیژ بین‌المللی‌اش بالاتر خواهد بود و به‌عنوان یکی از فاکتورهای موفق دیپلماسی شهرداری‌ها محسوب می‌شود. دیگر اینکه کشورها یا شهرها از خواهرخواندگی برای ارتباطات فرهنگی به‌ویژه دیپلماسی شهری استفاده می‌کنند. همچنین از این پتانسیل برای تبادلات میان شهروندان و افراد و گروه‌های مردم‌نهاد استفاده می‌شود. شهرداری اصفهان با ابتکارات جدید تلاش کرده تعاملات فرهنگی معمول در چارچوب خواهرخواندگی را به سایر حوزه‌ها از‌جمله تقویت همکاری‌های اقتصادی و دانشگاهی گسترش دهد. علاوه بر بخش‌های یادشده رسانه‌ها نیز در دیپلماسی شهری می‌توانند به طور فعال نقش داشته باشند.
با چه شهرهایی در بین شهرهای خواهرخوانده اصفهان تعامل و ارتباط بیشتری برقرار است؟
الان با اکثر شهرهای خواهرخوانده اصفهان تعاملات برقرار است؛ اما با برخی به طور گسترده این تعاملات در جریان است. ما در دوره جدید شورای شهر و مدیریت جدید شهری که از اواخر 96 شروع شده است، پیشرفت‌های درخور‌توجهی را شاهد بودیم. یکی از اولویت‌های شهردار شهر اصفهان تقویت تعاملات شهرداری بوده است و بنده به‌عنوان رئیس نمایندگی وزارت خارجه که هم‌زمان با مدیریت جدید شهر اصفهان کار خودم را آغاز کردم، همسو با این روند تلاش کردیم که تعاملات را توسعه دهیم. تا قبل از تحریم‌های جدید ترامپ و تا سال 98 به طور درخور‌توجهی تبادل هیئت داشتیم و شهردار با دعوت رسمی به چند شهر بزرگ سفر کردند. ما با فرایبورگ آلمان و سن‌پترزبورگ روسیه تعاملات خوبی در این مدت داشتیم. هفته اصفهان در فروردین 97 در پاریس با حضور هیئتی از اصفهان که در رأس آن شهردار بودند، برگزار شد. همچنین سفر استاندار وقت اصفهان به سن‌پترزبورگ روسیه و نورماندی فرانسه را بنا به دعوت همتایان استاندار در سال 97 داشتیم و بعد از آن هیئت‌هایی از این شهرها به اصفهان آمدند. شهردار اصفهان نیز در سال 98 سفری به سن‌پترزبورگ و ریازان داشتند که در راستای تقویت همکاری‌ها مؤثر بود.
خوشبختانه وجود سرکنسولگری روسیه در اصفهان نیز به تقویت روابط و تعاملات انجامیده است. طرف روسی قرار بود در روند تعاملات و تفاهمات، منطقه‌ای را به اسم «اصفهان» معرفی کنند که این کار انجام شد. در این منطقه قرار است مرکز فرهنگی اصفهان ایجاد شود و ساختمانی به این منظور در نظر گرفته شده است. در‌عین‌حال مسائل کرونا و محدودیت‌های به‌وجود‌آمده این مسئله را به تأخیر انداخت. ایجاد منطقه‌ای در شهر سن‌پترزبورگ برای معرفی شهر اصفهان به شهروندان این شهر و نیز توریست‌هایی است که به این شهر سفر می‌کنند.
شهر شیان چین هم از شهرهای مهمی است که با شهر اصفهان در تعامل خوبی بوده است. شیان در نمایشگاه گردشگری و صنایع دستی در سال 98 در اصفهان شرکت داشت و هیئتی در سطح مدیران شهرداری این شهر به ایران آمدند. اخیرا در بحث کرونا ارتباطاتی برقرار شد و دو محموله پزشکی برای اصفهان فرستادند و ما به مناسبت روز اصفهان و سال نو چینی، نماد زیبایی از شهر اصفهان را که لوگوی اصفهان روی آن هک شده است، برای شهرداری این شهر و نیز برای همه شهرداران شهرهای جهان به‌ویژه شهرهایی که اصفهان با آنها خواهرخواندگی دارد، ارسال کردیم.
با توجه به اینکه اصفهان با فلورانس خواهرخواندگی دارد، اخیرا شهردار فلورانس در وبیناری با شهردار اصفهان برای گسترش روابط و همچنین برای بازدید از شهر اصفهان ابراز تمایل کرده است. امیدواریم به‌زودی شاهد برداشتن محدودیت‌های کرونایی و رفت‌و‌آمدها به طور رسمی و حضوری در شهر اصفهان باشیم. اصفهان نیز با شهر بعلبک لبنان ارتباطات خوبی دارد. شهردار بعلبک به اصفهان آمد و قرار بود شهردار اصفهان هم به این شهر سفر کنند و هفته اصفهان را در این شهر برگزار کنیم؛ اما به دلیل شیوع ویروس کرونا این کار متوقف شده است. با شهر کوالالامپور نیز تبادل هیئت داشتیم و قرار بود شهردار این شهر به اصفهان بیاید که به خاطر انتخابات داخلی شهرداری‌شان این سفر به تأخیر افتاد؛ اما تا جایی که می‌دانم قرار است شهرداران دو شهر در وبیناری با یکدیگر به‌زودی گفتوگو کنند.
مادرید یکی دیگر از شهرهایی است که ارتباطات خوبی با آن برقرار شده است و گفتوگوهایی درباره اینکه خواهرخواندگی با این شهر را فعال کنیم، در وبینار اخیر با سفیرمان در این کشور مطرح شده است. همچنین برقراری تعاملات ورزشی بین باشگاه‌های ورزشی اصفهان با شهرهای خواهرخوانده، به‌عنوان نمونه باشگاه سپاهان در حدود ۱۴ رشته ورزشی فعال است و باشگاه بارسلونا نیز در رشته‌های متعدد فعال است؛ از‌این‌رو تبادل هیئت‌های ورزشی می‌تواند به تعامل دو شهر کمک کند. ما مکاتباتی را با شهرهای خواهرخوانده اصفهان در حال انجام داریم که اگر باشگاه‌های فعال در آنها وجود دارد، در این حوزه نیز همکاری‌ها جریان یابد.
داکار در سنگال از دیگر شهرهایی است که اصفهان با آن خواهرخواندگی دارد و تعاملات خوبی هم داشته‌ایم. در نظر داریم تا داکار به‌عنوان مرکز تعاملات اصفهان با آفریقا باشد و دو طرف برای آن اعلام آمادگی کرده‌اند.
در بحث خواهرخواندگی اصفهان با کویت با وجود نبود رفت‌و‌آمدهای رسمی که در یکی، دو سال اخیر شاهد هستیم، از شهردار کویت برای بازدید از اصفهان در سال 98 دعوت کردیم که یک هیئت از مدیران شهرداری و گردشگری کویت به اصفهان سفر کردند و چند روزی میهمان اصفهان بودند. ما از قبل رفت‌و‌آمد هوایی خوبی با کویت داشتیم و الان دوستان در اتاق بازرگانی پیشنهاد داده‌اند که اگر بتوانیم لغو روادید برای شهروندان کویت را که قصد سفر به اصفهان دارند، داشته باشیم، این مسئله می‌تواند توریسم سلامت را که از ظرفیت‌های زیادی در کشور برخوردار است، تسهیل کند. البته این پیشنهاد فعلا در دست بررسی است.
تا چه اندازه دیپلماسی شهری به کمک دیپلماسی رسمی و سیاسی آمده است؟
این تأثیر بسیار زیاد است. مثلا در بحث کویت مشخص شد که دیپلماسی شهری می‌تواند به دیپلماسی سیاسی هم کمک کند. با وجود سردی روابط سیاسی اما تعاملات فرهنگی و اقتصادی می‌تواند در چارچوب خواهرخواندگی استمرار داشته باشد. پیام شهردار شهر کویت، درباره «روز اصفهان» خوب و مثبت بود و نشان می‌دهد که مقامات شهری کویت برای تقویت روابط خواهرخواندگی تمایل دارند.
چرا با کشوری مثل قطر که تعاملات سیاسی و اقتصادی و بازرگانی زیادی داریم، خواهرخواندگی نداریم؟
بله، حق با شماست. با شروع مأموریت جناب آقای دهقانی، سفیر جدید در قطر که روابط و تعاملات خوبی در این زمینه دارند، پیشنهاد کردیم بحث خواهرخواندگی مطرح شود. همچنین دو هفته پیش در وبیناری با حضور سفیر کشورمان در قطر و استاندار اصفهان که بعد از سفر وزیر اقتصاد قطر به ایران انجام شد، چند موضوع مطرح شد. اول پرواز مستقیم اصفهان به دوحه که الان دو بار در هفته انجام می‌شود و با وجود کرونا اخیرا دوباره راه‌اندازی شده است. همچنین موضوع برگزاری هفته اصفهان در قطر، استفاده از ظرفیت بازی‌های جام جهانی در این کشور و ایجاد یک نمایشگاه دائمی مربوط به اصفهان و صنایع دستی در زمان این بازی‌ها و نیز خواهرخواندگی دوحه و اصفهان در این وبینار مطرح شد. بر‌اساس گفته سفیر کشورمان در قطر که با وزیر شهرسازی این کشور دیدار داشته است، آنها از این تعاملات و همکاری‌های بین‌شهری استقبال کردند و بر‌اساس‌این دعوت‌نامه‌ای برای مسئولان شهری قطر به امضای استاندار اصفهان از طریق وزارت خارجه ارسال شده است.
چه شهرهایی از خواهران اصفهان در یک سال اخیر کمک‌های بهداشتی و درمانی با توجه به شیوع کرونا داشتند؟
فرایبورگ دو محموله ارسال کرده است که البته محموله دوم هنوز به دست ما نرسیده است و شهر شیان چین هم یک محموله فرستاده است.
چه شهرهایی در شُرف خواهرخواندگی با اصفهان در آینده هستند؟
سفارت‌مان در پرتغال شهر پورتو در این کشور را پیشنهاد کرده است. همچنین سند همکاری و خواهرخواندگی حیدرآباد هند از مدت‌ها پیش آماده شده است که به دلیل انتخابات ایالتی در آنجا این کار عقب افتاده است. سمرقند ازبکستان نیز از دیگر شهرهایی است که در لیست خواهرخواندگی با اصفهان قرار دارد. قبلا باندونگ اندونزی هم پیشنهاد شده بود؛ اما از سوی مسئولان اندونزی این موضوع پیگیری نشد. سنگاپور نیز از‌جمله شهرهایی است که در لیست خواهرخواندگی بود و از سوی شهردار این شهر برای تعامل و همکاری ابراز تمایل شده است.
اصفهان به جز با شهرها، با سازمان‌های بین‌المللی هم همکاری و تعامل دارد؟
اصفهان در 10 سازمان بین‌المللی که در بحث کلان‌شهرها و مدیریت شهری مشارکت دارند؛ از‌جمله مجمع نمایندگان شهرهای آسیایی، یونسکو، یونیسف و... عضویت و همکاری دارد؛ همچنین عضو شهر خلاق یونسکو و کاندیدای شهر دوست‌دار کودک یونیسف است که سند همکاری‌اش مدتی پیش امضا شد.
چقدر همکاری شهرها در چارچوب خواهرخواندگی در گسترش گردشگری تأثیر داشته است؟
اصفهان به دلیل ظرفیت‌هایی که در بخش‌های مختلف تاریخی، صنعتی و فرهنگی دارد، در سطح ملی در بیشتر شاخص‌های کشوری در رتبه نخست یا دوم قرار دارد؛ از‌این‌رو رویکردها به اصفهان صرفا از منظر تاریخی و فرهنگی و گردشگری نیست؛ بلکه موقعیت اقتصادی و صنعتی و نیز دانشگاهی آن و همچنین ظرفیت ورزشی‌اش مهم است.
طرح شهروند- دیپلمات که ظاهرا شهر اصفهان دنبال می‌کند، چیست؟
طرح شهروندـ دیپلمات را شهرداری اصفهان با همکاری وزارت خارجه ارائه داده است و به همه سفارتخانه‌هایی که شهر خواهرخوانده داریم، این طرح را منعکس کرده‌ایم. هدف از آن این است که ایرانیان و اصفهانی‌های مقیم خارج یا داخل که ایده‌ای برای توسعه روابط در بخش‌های فرهنگی، دانشگاهی، اقتصادی و ورزشی دارند، می‌توانند وارد شده و ایده‌شان را محقق کنند. اخیرا نمایشگاهی در شانگهای چین برگزار شد که بدون مشارکت شهرداری اصفهان یا بخش‌های دولتی، صنایع دستی اصفهان را با مشارکت اصفهانی‌های مقیم برگزار کردند یا در سال 97 هفته اصفهان از سوی ایرانیان و اصفهانی‌های مقیم فرانسه برگزار شد که محوریت کار با اصفهانی‌های مقیم فرانسه بود یا در ماربورک اتریش یک نمایشگاه صنایع دستی دو سال پیش برگزار شد؛ بدون حضور شهرداری اصفهان. الان این طرح در بخش فراخوان است. قرار بود تا بهمن فراخوان پایان یابد؛ اما تا پایان اسفند تمدید شده است و بعد از آن هر شهری پیشنهادی را در این زمینه داشت، جمع‌بندی می‌کنیم و با نهادهای مربوطه روند را مطرح و پیش می‌بریم و در جایی که لازم باشد، موارد کاربردی و اجرائی را با طرف خارجی هم پیگیری می‌کنیم. بخش بین‌الملل
شهرداری اصفهان تا الان بازخورد خوبی از این طرح دریافت کرده است.
با این حجم از تبادلات فرهنگی و تاریخی که تبادلات سیاسی و اجتماعی را هم در پی دارد، نقش شهر اصفهان در پیشبرد دیپلماسی شهر و کشورمان چقدر است؟
اصفهان از 500 سال پیش این ظرفیت را داشته است که در تعاملات سیاسی و بین‌المللی نقش بسزایی داشته باشد. وزیر خارجه اسپانیا وقتی به ایران آمد، گفت که آمده‌ام نقاشی تصویر اولین سفیر اسپانیا را که روی دیوار چهلستون کشیده شده است، ببینم؛ چرا‌که این نقاشی نماد آغاز روابط ایران و اسپانیا است. این میراث گران‌بهایی است که برای اصفهان وجود دارد. به‌علاوه مدیریت شهری اصفهان در سال‌های اخیر برای توسعه و مدرن‌کردن شهر اقدامات و برنامه‌های درخور‌توجه و تأثیرگذاری داشته است و این شهر جلودار و پیشران دیپلماسی شهری کشور بوده است.
چه اقداماتی برای رساندن شهر اصفهان به استانداردهای روز دنیا در دست انجام است؟
مرکز جدید نمایشگاهی در اصفهان اخیرا افتتاح شده است که نسبت به محل نمایشگاه قبلی بسیار توسعه‌یافته‌تر و مدرن است. یک مرکز همایش‌های بین‌المللی در حال ساخت است که احتمالا سال آینده افتتاح می‌شود و این مرکز اصفهان را به مرکز برگزار‌کننده اجلاس‌های بزرگ در ایران و منطقه تبدیل می‌کند. اولین مرکز خرید بزرگ بین‌المللی در اصفهان در محدوده شهر جدید اصفهان ساخته شده است که در نوع خود کم‌نظیر است. همچنین شهرک سلامت را داریم که از مدرن‌ترین امکانات بیمارستانی در آن استفاده می‌شود و در آینده برای جذب توریسم سلامت بسیار درخور‌توجه خواهد بود و در اطراف آن در نظر گرفته شده است هتل‌های پنج‌ستاره برای رفاه حال بیماران یا توریست‌ها ساخته شود. به‌علاوه اولین خط آهن سریع تهران ـ اصفهان را در دست اجرا داریم که با اجرائی‌شدن آن در کمتر از دو ساعت مسیر اصفهان به تهران طی می‌شود. فرودگاه و ترمینال جدید بین‌المللی اصفهان که دو ماه پیش افتتاح شد، از‌جمله اقدامات مهمی است که در این راستا انجام شده است.
یکی از نیازهای شهر اصفهان وجود پروازهای روزانه از شهرهای مختلف ایران به اصفهان است که امیدواریم به‌زودی این امکان فراهم شود. وجود پروازهای روزانه از شهرهای ایران به اصفهان یکی از ویژگی‌های برتر شهرهای برتر با استانداردهای توریستی در دنیاست. اگر این کار انجام شود، گردشگر داخلی هم برای سفر بیشتر به اصفهان ترغیب می‌شود.
برای معرفی بهتر و بیشتر اصفهان به دنیا کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی کار مهمی را شروع کرده است. طرح برند گردشگری اصفهان که در چارچوب الگوهای بین‌المللی برای یک شهر گردشگرپذیر تعریف می‌شود. شرکتی به این منظور تأسیس شده است که بر‌اساس‌این کار معرفی تخصصی و استاندارد گردشگری اصفهان را طبق الگوهای بین‌المللی انجام می‌دهد. در این طرح قرار است ناگفته‌ها (Un told story) درباره اصفهان مورد توجه قرار داده شود.
در سال آینده نیز جشنواره بین‌المللی صنایع دستی در اردیبهشت‌ماه با مشارکت شهرداری اصفهان و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار می‌شود.
کرونا چقدر به تعاملات آسیب زده است؟
در سال 98 با وجود تحریم‌ها، ما 65 هیئت خارجی داشتیم و در سال 99 تعداد سفرهای‌مان به تعداد انگشت‌های دست رسیده است. سفر وزیر خارجه سوئیس که با پرواز اختصاصی ابتدا به اصفهان آمدند و سفر وزیر اقتصاد قطر را که کمیسیون مشترک ایران و قطر به جای تهران در اصفهان برگزار کرد، در سال جاری در سطح بالا داشتیم. به هر حال مثل همه دنیا اصفهان هم از مسئله کرونا متأثر است.
نمایندگی وزارت خارجه در اصفهان در معرفی و تسهیل سفر به این شهر تا چه اندازه تا‌کنون مؤثر بوده است؟
اصفهان یکی از مهم‌ترین شهرهای دنیا و ایران است و شاید بسیاری از مردم دنیا وقتی اسم ایران برده می‌شود، ابتدا آن را با اصفهان به یاد بیاورند. این پتانسیلی بالقوه است که می‌تواند با کمک وزارت خارجه بالفعل شود. دفاتر استانی وزارت خارجه نقش تأثیرگذاری در این زمینه می‌توانند داشته باشند. این دفتر پل ارتباطی با وزارت خارجه و سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌های ماست که تا‌کنون عملکرد رضایت‌بخشی داشته است. ما مدعی هستیم که با همراهی بخش دیپلماسی عمومی وزارت خارجه، دیپلماسی عمومی و شهری بیش‌از‌پیش رشد پیدا کرده است. یکی از موفقیت‌های ما این بوده است که شرکت‌های خصوصی در ایران و نیز اصفهان را با طرف‌های خارجی مرتبط کردیم.
از طرفی با فعالیت بخش کنسولی نمایندگی شهروندان اصفهان دیگر نیازی نیست آنها برای انجام امور کنسولی به تهران سفر کنند. دفتر صدور روادید فرودگاهی 24ساعته خدمات ارائه می‌دهد و تسهیلگر جذب گردشگران خارجی است.
شرق: قرن‌هاست شهرها و مکان‌های تاریخی بی‌طرفانه در سیاست و روابط بین‌الملل نقش داشته‌اند و این نقش‌آفرینی در دنیای امروز سیاست، نه‌تنها جایگاه خود را از دست نداده؛ بلکه هم‌پای عصر جدید ارتباطات و اطلاعات، تلاش دارد این جایگاه را ارتقا ببخشد. دستگاه سیاست خارجی و شهرداری شهرهای بزرگ در ایران هم در یکی، دو دهه اخیر تلاش کرده‌اند تا در چارچوب مقوله خواهرخواندگی و دیپلماسی شهری، ایران و شهرهای مهم تاریخی‌مان با توجه به پیشینه و سابقه تاریخی و فرهنگی از این قافله عقب نمانند و بیشترین بهره را از این فرصت و پیمان فرهنگی - سیاسی ببرند. در‌این‌میان اصفهان به‌عنوان یکی از شهرهای تاریخی و غنی از نظر جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی و معماری با وجود 13 خواهرخوانده شهری رکورد خواهرخواندگی را دارد. با‌وجود‌این کارشناسان و مسئولانی که دستی بر آتش دیپلماسی دارند، تأکید می‌کنند که این تعداد خواهرخواندگی و حجم تبادلات مشترک در شرایط مساعد فرهنگی، اقتصادی و سیاسی می‌تواند افزایش چشمگیر داشته باشد و «نصف جهان» ما می‌تواند پرچم‌دار دیپلماسی شهری باشد. علیرضا سالاریان، رئیس نمایندگی وزارت خارجه در اصفهان، از سال 96 تا‌کنون در این سمت حضور دارد و از نزدیک با فعالیت‌های وزارت خارجه در راستای توسعه و پیشرفت دیپلماسی شهری و موضوع خواهرشهرها از‌جمله اصفهان آشناست. با او درباره خواهرخواندگی‌ها و به طور مشخص خواهرخواندگی اصفهان گفتوگو کردیم که در ادامه می‌آید.
خواهرخواندگی چطور تعریف می‌شود و چه اهمیتی در دیپلماسی شهری و رسمی دارد؟
خواهرخواندگی در عرف معمول و تعریف بین‌المللی آن برقراری روابط دوستی و همکاری‌های فرهنگی بین شهرها است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های خواهرخواندگی ارتقای پرستیژ بین‌المللی آن شهر و کشور است و می‌توان از این اعتبار در زمینه‌های دیگر برای پیشبرد منافع استفاده کرد. مثلا اگر اصفهان به جای 13 شهر با صد شهر خواهرخوانده باشد، پرستیژ بین‌المللی‌اش بالاتر خواهد بود و به‌عنوان یکی از فاکتورهای موفق دیپلماسی شهرداری‌ها محسوب می‌شود. دیگر اینکه کشورها یا شهرها از خواهرخواندگی برای ارتباطات فرهنگی به‌ویژه دیپلماسی شهری استفاده می‌کنند. همچنین از این پتانسیل برای تبادلات میان شهروندان و افراد و گروه‌های مردم‌نهاد استفاده می‌شود. شهرداری اصفهان با ابتکارات جدید تلاش کرده تعاملات فرهنگی معمول در چارچوب خواهرخواندگی را به سایر حوزه‌ها از‌جمله تقویت همکاری‌های اقتصادی و دانشگاهی گسترش دهد. علاوه بر بخش‌های یادشده رسانه‌ها نیز در دیپلماسی شهری می‌توانند به طور فعال نقش داشته باشند.
با چه شهرهایی در بین شهرهای خواهرخوانده اصفهان تعامل و ارتباط بیشتری برقرار است؟
الان با اکثر شهرهای خواهرخوانده اصفهان تعاملات برقرار است؛ اما با برخی به طور گسترده این تعاملات در جریان است. ما در دوره جدید شورای شهر و مدیریت جدید شهری که از اواخر 96 شروع شده است، پیشرفت‌های درخور‌توجهی را شاهد بودیم. یکی از اولویت‌های شهردار شهر اصفهان تقویت تعاملات شهرداری بوده است و بنده به‌عنوان رئیس نمایندگی وزارت خارجه که هم‌زمان با مدیریت جدید شهر اصفهان کار خودم را آغاز کردم، همسو با این روند تلاش کردیم که تعاملات را توسعه دهیم. تا قبل از تحریم‌های جدید ترامپ و تا سال 98 به طور درخور‌توجهی تبادل هیئت داشتیم و شهردار با دعوت رسمی به چند شهر بزرگ سفر کردند. ما با فرایبورگ آلمان و سن‌پترزبورگ روسیه تعاملات خوبی در این مدت داشتیم. هفته اصفهان در فروردین 97 در پاریس با حضور هیئتی از اصفهان که در رأس آن شهردار بودند، برگزار شد. همچنین سفر استاندار وقت اصفهان به سن‌پترزبورگ روسیه و نورماندی فرانسه را بنا به دعوت همتایان استاندار در سال 97 داشتیم و بعد از آن هیئت‌هایی از این شهرها به اصفهان آمدند. شهردار اصفهان نیز در سال 98 سفری به سن‌پترزبورگ و ریازان داشتند که در راستای تقویت همکاری‌ها مؤثر بود.
خوشبختانه وجود سرکنسولگری روسیه در اصفهان نیز به تقویت روابط و تعاملات انجامیده است. طرف روسی قرار بود در روند تعاملات و تفاهمات، منطقه‌ای را به اسم «اصفهان» معرفی کنند که این کار انجام شد. در این منطقه قرار است مرکز فرهنگی اصفهان ایجاد شود و ساختمانی به این منظور در نظر گرفته شده است. در‌عین‌حال مسائل کرونا و محدودیت‌های به‌وجود‌آمده این مسئله را به تأخیر انداخت. ایجاد منطقه‌ای در شهر سن‌پترزبورگ برای معرفی شهر اصفهان به شهروندان این شهر و نیز توریست‌هایی است که به این شهر سفر می‌کنند.
شهر شیان چین هم از شهرهای مهمی است که با شهر اصفهان در تعامل خوبی بوده است. شیان در نمایشگاه گردشگری و صنایع دستی در سال 98 در اصفهان شرکت داشت و هیئتی در سطح مدیران شهرداری این شهر به ایران آمدند. اخیرا در بحث کرونا ارتباطاتی برقرار شد و دو محموله پزشکی برای اصفهان فرستادند و ما به مناسبت روز اصفهان و سال نو چینی، نماد زیبایی از شهر اصفهان را که لوگوی اصفهان روی آن هک شده است، برای شهرداری این شهر و نیز برای همه شهرداران شهرهای جهان به‌ویژه شهرهایی که اصفهان با آنها خواهرخواندگی دارد، ارسال کردیم.
با توجه به اینکه اصفهان با فلورانس خواهرخواندگی دارد، اخیرا شهردار فلورانس در وبیناری با شهردار اصفهان برای گسترش روابط و همچنین برای بازدید از شهر اصفهان ابراز تمایل کرده است. امیدواریم به‌زودی شاهد برداشتن محدودیت‌های کرونایی و رفت‌و‌آمدها به طور رسمی و حضوری در شهر اصفهان باشیم. اصفهان نیز با شهر بعلبک لبنان ارتباطات خوبی دارد. شهردار بعلبک به اصفهان آمد و قرار بود شهردار اصفهان هم به این شهر سفر کنند و هفته اصفهان را در این شهر برگزار کنیم؛ اما به دلیل شیوع ویروس کرونا این کار متوقف شده است. با شهر کوالالامپور نیز تبادل هیئت داشتیم و قرار بود شهردار این شهر به اصفهان بیاید که به خاطر انتخابات داخلی شهرداری‌شان این سفر به تأخیر افتاد؛ اما تا جایی که می‌دانم قرار است شهرداران دو شهر در وبیناری با یکدیگر به‌زودی گفتوگو کنند.
مادرید یکی دیگر از شهرهایی است که ارتباطات خوبی با آن برقرار شده است و گفتوگوهایی درباره اینکه خواهرخواندگی با این شهر را فعال کنیم، در وبینار اخیر با سفیرمان در این کشور مطرح شده است. همچنین برقراری تعاملات ورزشی بین باشگاه‌های ورزشی اصفهان با شهرهای خواهرخوانده، به‌عنوان نمونه باشگاه سپاهان در حدود ۱۴ رشته ورزشی فعال است و باشگاه بارسلونا نیز در رشته‌های متعدد فعال است؛ از‌این‌رو تبادل هیئت‌های ورزشی می‌تواند به تعامل دو شهر کمک کند. ما مکاتباتی را با شهرهای خواهرخوانده اصفهان در حال انجام داریم که اگر باشگاه‌های فعال در آنها وجود دارد، در این حوزه نیز همکاری‌ها جریان یابد.
داکار در سنگال از دیگر شهرهایی است که اصفهان با آن خواهرخواندگی دارد و تعاملات خوبی هم داشته‌ایم. در نظر داریم تا داکار به‌عنوان مرکز تعاملات اصفهان با آفریقا باشد و دو طرف برای آن اعلام آمادگی کرده‌اند.
در بحث خواهرخواندگی اصفهان با کویت با وجود نبود رفت‌و‌آمدهای رسمی که در یکی، دو سال اخیر شاهد هستیم، از شهردار کویت برای بازدید از اصفهان در سال 98 دعوت کردیم که یک هیئت از مدیران شهرداری و گردشگری کویت به اصفهان سفر کردند و چند روزی میهمان اصفهان بودند. ما از قبل رفت‌و‌آمد هوایی خوبی با کویت داشتیم و الان دوستان در اتاق بازرگانی پیشنهاد داده‌اند که اگر بتوانیم لغو روادید برای شهروندان کویت را که قصد سفر به اصفهان دارند، داشته باشیم، این مسئله می‌تواند توریسم سلامت را که از ظرفیت‌های زیادی در کشور برخوردار است، تسهیل کند. البته این پیشنهاد فعلا در دست بررسی است.
تا چه اندازه دیپلماسی شهری به کمک دیپلماسی رسمی و سیاسی آمده است؟
این تأثیر بسیار زیاد است. مثلا در بحث کویت مشخص شد که دیپلماسی شهری می‌تواند به دیپلماسی سیاسی هم کمک کند. با وجود سردی روابط سیاسی اما تعاملات فرهنگی و اقتصادی می‌تواند در چارچوب خواهرخواندگی استمرار داشته باشد. پیام شهردار شهر کویت، درباره «روز اصفهان» خوب و مثبت بود و نشان می‌دهد که مقامات شهری کویت برای تقویت روابط خواهرخواندگی تمایل دارند.
چرا با کشوری مثل قطر که تعاملات سیاسی و اقتصادی و بازرگانی زیادی داریم، خواهرخواندگی نداریم؟
بله، حق با شماست. با شروع مأموریت جناب آقای دهقانی، سفیر جدید در قطر که روابط و تعاملات خوبی در این زمینه دارند، پیشنهاد کردیم بحث خواهرخواندگی مطرح شود. همچنین دو هفته پیش در وبیناری با حضور سفیر کشورمان در قطر و استاندار اصفهان که بعد از سفر وزیر اقتصاد قطر به ایران انجام شد، چند موضوع مطرح شد. اول پرواز مستقیم اصفهان به دوحه که الان دو بار در هفته انجام می‌شود و با وجود کرونا اخیرا دوباره راه‌اندازی شده است. همچنین موضوع برگزاری هفته اصفهان در قطر، استفاده از ظرفیت بازی‌های جام جهانی در این کشور و ایجاد یک نمایشگاه دائمی مربوط به اصفهان و صنایع دستی در زمان این بازی‌ها و نیز خواهرخواندگی دوحه و اصفهان در این وبینار مطرح شد. بر‌اساس گفته سفیر کشورمان در قطر که با وزیر شهرسازی این کشور دیدار داشته است، آنها از این تعاملات و همکاری‌های بین‌شهری استقبال کردند و بر‌اساس‌این دعوت‌نامه‌ای برای مسئولان شهری قطر به امضای استاندار اصفهان از طریق وزارت خارجه ارسال شده است.
چه شهرهایی از خواهران اصفهان در یک سال اخیر کمک‌های بهداشتی و درمانی با توجه به شیوع کرونا داشتند؟
فرایبورگ دو محموله ارسال کرده است که البته محموله دوم هنوز به دست ما نرسیده است و شهر شیان چین هم یک محموله فرستاده است.
چه شهرهایی در شُرف خواهرخواندگی با اصفهان در آینده هستند؟
سفارت‌مان در پرتغال شهر پورتو در این کشور را پیشنهاد کرده است. همچنین سند همکاری و خواهرخواندگی حیدرآباد هند از مدت‌ها پیش آماده شده است که به دلیل انتخابات ایالتی در آنجا این کار عقب افتاده است. سمرقند ازبکستان نیز از دیگر شهرهایی است که در لیست خواهرخواندگی با اصفهان قرار دارد. قبلا باندونگ اندونزی هم پیشنهاد شده بود؛ اما از سوی مسئولان اندونزی این موضوع پیگیری نشد. سنگاپور نیز از‌جمله شهرهایی است که در لیست خواهرخواندگی بود و از سوی شهردار این شهر برای تعامل و همکاری ابراز تمایل شده است.
اصفهان به جز با شهرها، با سازمان‌های بین‌المللی هم همکاری و تعامل دارد؟
اصفهان در 10 سازمان بین‌المللی که در بحث کلان‌شهرها و مدیریت شهری مشارکت دارند؛ از‌جمله مجمع نمایندگان شهرهای آسیایی، یونسکو، یونیسف و... عضویت و همکاری دارد؛ همچنین عضو شهر خلاق یونسکو و کاندیدای شهر دوست‌دار کودک یونیسف است که سند همکاری‌اش مدتی پیش امضا شد.
چقدر همکاری شهرها در چارچوب خواهرخواندگی در گسترش گردشگری تأثیر داشته است؟
اصفهان به دلیل ظرفیت‌هایی که در بخش‌های مختلف تاریخی، صنعتی و فرهنگی دارد، در سطح ملی در بیشتر شاخص‌های کشوری در رتبه نخست یا دوم قرار دارد؛ از‌این‌رو رویکردها به اصفهان صرفا از منظر تاریخی و فرهنگی و گردشگری نیست؛ بلکه موقعیت اقتصادی و صنعتی و نیز دانشگاهی آن و همچنین ظرفیت ورزشی‌اش مهم است.
طرح شهروند- دیپلمات که ظاهرا شهر اصفهان دنبال می‌کند، چیست؟
طرح شهروندـ دیپلمات را شهرداری اصفهان با همکاری وزارت خارجه ارائه داده است و به همه سفارتخانه‌هایی که شهر خواهرخوانده داریم، این طرح را منعکس کرده‌ایم. هدف از آن این است که ایرانیان و اصفهانی‌های مقیم خارج یا داخل که ایده‌ای برای توسعه روابط در بخش‌های فرهنگی، دانشگاهی، اقتصادی و ورزشی دارند، می‌توانند وارد شده و ایده‌شان را محقق کنند. اخیرا نمایشگاهی در شانگهای چین برگزار شد که بدون مشارکت شهرداری اصفهان یا بخش‌های دولتی، صنایع دستی اصفهان را با مشارکت اصفهانی‌های مقیم برگزار کردند یا در سال 97 هفته اصفهان از سوی ایرانیان و اصفهانی‌های مقیم فرانسه برگزار شد که محوریت کار با اصفهانی‌های مقیم فرانسه بود یا در ماربورک اتریش یک نمایشگاه صنایع دستی دو سال پیش برگزار شد؛ بدون حضور شهرداری اصفهان. الان این طرح در بخش فراخوان است. قرار بود تا بهمن فراخوان پایان یابد؛ اما تا پایان اسفند تمدید شده است و بعد از آن هر شهری پیشنهادی را در این زمینه داشت، جمع‌بندی می‌کنیم و با نهادهای مربوطه روند را مطرح و پیش می‌بریم و در جایی که لازم باشد، موارد کاربردی و اجرائی را با طرف خارجی هم پیگیری می‌کنیم. بخش بین‌الملل
شهرداری اصفهان تا الان بازخورد خوبی از این طرح دریافت کرده است.
با این حجم از تبادلات فرهنگی و تاریخی که تبادلات سیاسی و اجتماعی را هم در پی دارد، نقش شهر اصفهان در پیشبرد دیپلماسی شهر و کشورمان چقدر است؟
اصفهان از 500 سال پیش این ظرفیت را داشته است که در تعاملات سیاسی و بین‌المللی نقش بسزایی داشته باشد. وزیر خارجه اسپانیا وقتی به ایران آمد، گفت که آمده‌ام نقاشی تصویر اولین سفیر اسپانیا را که روی دیوار چهلستون کشیده شده است، ببینم؛ چرا‌که این نقاشی نماد آغاز روابط ایران و اسپانیا است. این میراث گران‌بهایی است که برای اصفهان وجود دارد. به‌علاوه مدیریت شهری اصفهان در سال‌های اخیر برای توسعه و مدرن‌کردن شهر اقدامات و برنامه‌های درخور‌توجه و تأثیرگذاری داشته است و این شهر جلودار و پیشران دیپلماسی شهری کشور بوده است.
چه اقداماتی برای رساندن شهر اصفهان به استانداردهای روز دنیا در دست انجام است؟
مرکز جدید نمایشگاهی در اصفهان اخیرا افتتاح شده است که نسبت به محل نمایشگاه قبلی بسیار توسعه‌یافته‌تر و مدرن است. یک مرکز همایش‌های بین‌المللی در حال ساخت است که احتمالا سال آینده افتتاح می‌شود و این مرکز اصفهان را به مرکز برگزار‌کننده اجلاس‌های بزرگ در ایران و منطقه تبدیل می‌کند. اولین مرکز خرید بزرگ بین‌المللی در اصفهان در محدوده شهر جدید اصفهان ساخته شده است که در نوع خود کم‌نظیر است. همچنین شهرک سلامت را داریم که از مدرن‌ترین امکانات بیمارستانی در آن استفاده می‌شود و در آینده برای جذب توریسم سلامت بسیار درخور‌توجه خواهد بود و در اطراف آن در نظر گرفته شده است هتل‌های پنج‌ستاره برای رفاه حال بیماران یا توریست‌ها ساخته شود. به‌علاوه اولین خط آهن سریع تهران ـ اصفهان را در دست اجرا داریم که با اجرائی‌شدن آن در کمتر از دو ساعت مسیر اصفهان به تهران طی می‌شود. فرودگاه و ترمینال جدید بین‌المللی اصفهان که دو ماه پیش افتتاح شد، از‌جمله اقدامات مهمی است که در این راستا انجام شده است.
یکی از نیازهای شهر اصفهان وجود پروازهای روزانه از شهرهای مختلف ایران به اصفهان است که امیدواریم به‌زودی این امکان فراهم شود. وجود پروازهای روزانه از شهرهای ایران به اصفهان یکی از ویژگی‌های برتر شهرهای برتر با استانداردهای توریستی در دنیاست. اگر این کار انجام شود، گردشگر داخلی هم برای سفر بیشتر به اصفهان ترغیب می‌شود.
برای معرفی بهتر و بیشتر اصفهان به دنیا کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی کار مهمی را شروع کرده است. طرح برند گردشگری اصفهان که در چارچوب الگوهای بین‌المللی برای یک شهر گردشگرپذیر تعریف می‌شود. شرکتی به این منظور تأسیس شده است که بر‌اساس‌این کار معرفی تخصصی و استاندارد گردشگری اصفهان را طبق الگوهای بین‌المللی انجام می‌دهد. در این طرح قرار است ناگفته‌ها (Un told story) درباره اصفهان مورد توجه قرار داده شود.
در سال آینده نیز جشنواره بین‌المللی صنایع دستی در اردیبهشت‌ماه با مشارکت شهرداری اصفهان و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار می‌شود.
کرونا چقدر به تعاملات آسیب زده است؟
در سال 98 با وجود تحریم‌ها، ما 65 هیئت خارجی داشتیم و در سال 99 تعداد سفرهای‌مان به تعداد انگشت‌های دست رسیده است. سفر وزیر خارجه سوئیس که با پرواز اختصاصی ابتدا به اصفهان آمدند و سفر وزیر اقتصاد قطر را که کمیسیون مشترک ایران و قطر به جای تهران در اصفهان برگزار کرد، در سال جاری در سطح بالا داشتیم. به هر حال مثل همه دنیا اصفهان هم از مسئله کرونا متأثر است.
نمایندگی وزارت خارجه در اصفهان در معرفی و تسهیل سفر به این شهر تا چه اندازه تا‌کنون مؤثر بوده است؟
اصفهان یکی از مهم‌ترین شهرهای دنیا و ایران است و شاید بسیاری از مردم دنیا وقتی اسم ایران برده می‌شود، ابتدا آن را با اصفهان به یاد بیاورند. این پتانسیلی بالقوه است که می‌تواند با کمک وزارت خارجه بالفعل شود. دفاتر استانی وزارت خارجه نقش تأثیرگذاری در این زمینه می‌توانند داشته باشند. این دفتر پل ارتباطی با وزارت خارجه و سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌های ماست که تا‌کنون عملکرد رضایت‌بخشی داشته است. ما مدعی هستیم که با همراهی بخش دیپلماسی عمومی وزارت خارجه، دیپلماسی عمومی و شهری بیش‌از‌پیش رشد پیدا کرده است. یکی از موفقیت‌های ما این بوده است که شرکت‌های خصوصی در ایران و نیز اصفهان را با طرف‌های خارجی مرتبط کردیم.
از طرفی با فعالیت بخش کنسولی نمایندگی شهروندان اصفهان دیگر نیازی نیست آنها برای انجام امور کنسولی به تهران سفر کنند. دفتر صدور روادید فرودگاهی 24ساعته خدمات ارائه می‌دهد و تسهیلگر جذب گردشگران خارجی است.