نگرانی از تداوم کمبود و نایابی داروهای روانپزشکی؛
مسئول کمبودهای دارویی در حوزه اعصاب و روان پاسخی ندارد؟
دختر جوانی حدود 6 ماه است که قرص «ویاس» 30 میلی گرمی مصرف می کند. تا امروز چندین داروخانه سراغ داروی ویاس را گرفته اما هنوز موفق به تهیه آن نشده است. می گوید:«برای درمان اختلال استرس و افسردگی ام کپسول «ونلافاکسین» 75 هم مصرف می کنم که روی هم رفته هر 2 ماه یکبار باید حدود 550 هزار تومان برای دارو هزینه کنم که این میزان در کنار هزینه ویزیت 280 هزارتومانی پزشک و مبلغ نوار مغزی که هر بار در مطب گرفته می شود، مبلغ زیادی است.
دشواری در تهیه داروهای اعصاب و روان
زنی برای تهیه آمپول تزریقی « فلوانکسول» 20 میلی گرمی به چند داروخانه مراجعه کرده تا برای اختلال خواب و پرخاشگری همسرش آمپول را که تجویز پزشک بوده، تهیه کند. اما این آمپول در داروخانه ها به ندرت پیدا می شود؛ «این آمپول را تا سال پیش به راحتی تهیه می کردیم اما حالا یکبار دارو را در شرق تهران و دفعه دیگر خیلی اتفاقی در شهرستان پیدا کردیم. تکلیفمان را نمی دانیم. مساله فقط نایابی دارو نیست، این ماه دارو پیدا شد، ماه دیگرچه می شود؟»
کیمیایی به نام دارو
«قرص «مادوپار» و «یاسنال» برای درمان و کنترل علایم بیماری پارکینسون، آلزایمر وبسیاری از داروهای روانپزشکی بسیار کمیاب شدند؛ قرص «پیموزاید» ایرانی و نمونه خارجی آن در داروخانه ها کمیاب و حتی نایاب شده است. شربت «ریسپریدون»، «لیسکانتین»، «اپیلیم» و ... نایاب است. قرص «پرفنازین» ایرانی به سختی پیدا می شود. قطره «هالوپریدول» که بسیار قطره و داروی مهمی است درداروخانه ها موجود نیست. قرص «دپاکین» متقاضی زیادی دارد اما پیدا نمی شود. نمونه ایرانی هم موجود است اما تقاضا برای نمونه خارجی آن بسیار زیاد است.
کمیابی دارو باتشدید علایم بیماری اعصاب و روان
«حمید یوسفی»، روانپزشک: «بیماران در حوزه روانپزشکی به یک محرک، انگیزه و تشویق بیرونی برای مصرف دارو نیاز دارند که وقتی شرایط دسترسی به دارو دشوار و محرک بیرونی از بین می رود، می تواند زمینه ساز عود و شدت علایم بیماری شود. در حال حاضر شاهد رواج همین معضل در میان بیمارانمان هستیم که در کنار سرگردانی شان برای تهیه دارو، با افزایش علایم بیماری و مشکلات ناشی از آن دست و پنجه نرم می کنند. متاسفانه در زمینه دسترسی به دارو با شرایط ناپایداری روبه رو هستیم.»
دشواری در تهیه داروهای اعصاب و روان
قرص «ریتالین» و مشابه آن از داروهای مهم و اصلی برای کنترل عدم توجه و بیش فعالی در حوزه سنی کودکان و نوجوانان است که حتی گاهی برای افراد بالغ هم تجویز می شود. این دارو در چند سال اخیر بسیار کمیاب بوده و مراجعان از نبود آن نگران و سرگردان شده اند. بیمارانی که توان مالی دارند دارو را از کشورهای دیگر و یا بازار آزاد به قیمت های متغیر و نجومی تهیه می کنند. اما بیماران زیادی در تهیه آن ناتوان هستند.
نامه و پیگیری انجمن روانپزشکان بی پاسخ ماند؟
علاوه بر کمبودهای دارویی در مطب های روانپزشکی، بخش های بستری بیمارستان های روانپزشکی نیز با مشکلات و چالش های متعددی در حوزه تامین دارو روبه رو شده اند. چنانچه روزهای ابتدایی دی ماه امسال، انجمن روانپزشکان در خصوص کمبودهای داروهای تخصصی روانپزشکی و نگرانی گسترده بیماران و خانواده ها از دسترسی دشوار به داروها نامه ای خطاب به «ابراهیم رییسی» رییس جمهور نوشتند و این نامه را رسانه ای کردند. این نامه گرچه منتشر شد، اما کمبود و نایابی دارو در نه تنها در حوزه روانپزشکی بلکه در بسیاری از زمینه ها به قوت خود باقیست.
اقدام نهایی پزشکان با نبود دارو
یک روانپزشک فعال در یکی از مراکز ارجاع کشور که با بیماران بستری سرو کار دارد: «داروهایی مثل «هالوپریدول» تزریقی یا «لورازپام» تزریقی به ندرت یافت می شود. این داروها زمانی استفاده می شود که بیماران بسیار تحریک پذیر یا عصبانی هستند و امکان صحبت کردن ندارند، دارو در این حالت باید به شکل وریدی تزریق و بیمار به سرعت آرام شود، پزشکان در صورت نبود این داروها، بیمار را به صورت موقت و دست بسته در اتاق های ایزوله بستری می کنند. این اقدام انتخاب نهایی پزشکان از سر اجبار است.
ترک اجباری و دردناک معتادان در بیمارستان ها
به دلیل گسترش اعتیاد در کشور و ارجاع اجباری افراد درگیر با مواد مخدر توسط سیستم قضایی یا انتظامی، آمار افراد بستری در تختهای بیمارستان ها رو به افزایش است، به همین دلیل در بیمارستان های روانپزشکی نیز در تهیه بسیاری از مسکن ها و داروهایی که در زمینه ترک استفاده می شود، با سختی هایی روبه رو هستیم. به خصوص اینکه آمار بیماران یا معتادان متهاجر که به خاطر مسایل قانونی، از روی ناچاری یا اجبار پروسه دردناک و سختی را برای ترک مواد مخدر سپری می کنند، افزایش یافته است.
افزایش بستری در بیمارستان های روانپزشکی
همزمان با تشدید مسایل اقتصادی، گرانی و تورم، کاهش توان خرید مردم، کمیابی دارو شاهد افزایش بستری در بیمارستان ها بوده و از سوی دیگر خانواده ها برای ترخیص بیمارشان که هفته ها یا ماه ها در بیمارستان های روانپزشکی بستری هستند اقدامی نمی کنند. کمبود، گرانی و نایابی دارو به این نگرانی دامن زده و خانواده تصور می کند که اگر دستیابی به فلان داروی روان درمانی پس از ترخیص بیمارشان از مرکز درمانی موجود نباشد، چه اتفاقی رخ می دهد. به همین دلیل بیمارستاهای دولتی به دلیل کمبود تخت های بیمارستانی به شدت تحت فشار هستند.
نتیجه نامه انجمن روانپزشکان چه شد؟
این نکته که نتیجه مکاتبات و پیگیری های رسمی و غیر رسمی انجمن علمی روانپزشکی ایران با مسئولان وزارت بهداشت و دغدغه فعالان و پزشکان این حوزه به کجا ختم شد، ابهام و سوال مهمی است که وزارت بهداشت هنوز پاسخ قطعی در این زمینه نداده و گزارش میدانی خبرنگار شرق از روانپزشکان، مطب، کلینیک ها، داروخانه ها و مصاحبه با بیماران نشان می دهد که کمبودهای دارویی همچنان پابرجا بوده و درصورت رفع مشکلات دارویی در برخی نمونه ها، مشکلات و کمبودهای دیگری نیز به وجود آمده است.
