سرویس مدارس روستایی

به گزارش شبکه شرق، شروع ماجرا با تماس رییس شورای بخش یکی از مناطق روستایی خوزستان شروع شد. خبر تکان‌دهنده بود. از ۴۵ دانش‌آموز دختر ۴ روستا، بعد از حذف سرویس رفت و آمد به مدرسه، نزدیک به ۴۰ نفر آن‌ها ترک تحصیل کرده‌بودند.

پیگیری چرایی مسئله و تلاش برای حل آن، ما را با این واقعیت مواجه کرد که آموزش و پرورش خود را مسئول تامین سرویس رفت و آمد دانش‌آموزان نمی‌داند و این موضوع را به بخشنامه‌ای که در سال گذشته ابلاغ شده ارجاع می‌دهد.

بخشنامه‌ای که با پیگیری بیشتر مشخص شد که منحصر به یک یا دو منطقه نیست و به یک مصوبهٔ هیئت دولت در سال ۱۴۰۲ برمی‌گردد. مصوبه‌ای که می‌تواند به یک بحران در آموزش عمومی ایران در مناطق روستایی تبدیل شود.

پرس و جو از دیگر مناطق کم‌‌کم ابعاد جدیدی از مسئله را روشن کرد. مدرسه‌ای شبانه‌روزی در گیلان، سرویس رفت و آمد اول و آخر هفته را حذف کرده و رفت و آمد دانش‌آموزان به خوابگاه به خانواده‌ها واگذار شده‌است. نتیجهٔ این موضوع بازماندگی از تحصیل بخشی از دانش‌آموزان روستایی بوده‌است.

از روستایی در هرمزگان پاسخ دادند که پیش از این هم هزینهٔ سرویس مدرسه به طور کامل بر عهدهٔ خانواده‌ها بوده و فقط برخی خانواده‌ها امکان تامین آن را داشته‌اند.

در سیستان و بلوچستان به لیستی از روستاها رسیدیم که تا الان که ۲ ماه از سال تحصیلی گذشته همچنان دانش‌آموزان سرویس رفت و برگشت ندارند، در برخی مناطق با هزینهٔ خانواده یا خیرین تامین می‌شود و در بعضی موارد نیز آموزش و پرورش وقتی دیده که منجر به ریزش بالای دانش‌آموزان شده، علی‌رغم دریافت بخشنامهٔ عدم ورود به مسئلهٔ سرویس، این موضوع را پیگیری کرده‌است.

از آن‌جا که مدل مدارس متوسطه در ایران روستا مرکزی است، به این معنا که مجموعه‌ای از روستاهای دارای دبستان، یک مدرسهٔ متوسطهٔ مشترک دارند، وجود سرویس رفت و آمد برای این مدارس ضروری و دسترسی دانش‌آموزان به مدرسه منوط به داشتن سرویس است. وقتی که به نبود هرگونه حمل و نقل عمومی در روستاها فکر کنیم اهمیت این مسئله مشخص‌تر هم می‌شود. این موضوعی است که سرویس مدارس روستایی را از دیگر مدارس متمایز می‌کند. در واقع سرویس رفت و آمد، بخشی از مسیر دسترسی به حق آموزش رایگان است.

در سال‌های اخیر چالش‌های متعددی در رابطه با سرویس مدارس وجود داشته‌است. در برخی مناطق سازمان‌های مردم‌نهاد و گروه‌های خیری به کمک آموزش و پرورش رفته‌اند تا به تامین بهتر این نیاز کمک شود. بارها حوادثی که برای دانش‌آموزان در مسیر رفت و آمد به مدرسه ایجاد شده خبرساز شده‌است. در بسیاری مناطق فقط دانش‌آموزان دختر در اولویت برخورداری از سرویس قرار گرفته‌اند و آن‌هم با کیفیتی نامناسب و ناایمن. در نهایت در آیین‌نامهٔ وزارت کشور در سال ۱۴۰۲، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها مسئول سرویس مدارس شدند. این در حالی است که همواره بحث سرانهٔ ناچیز روستائیان از بودجهٔ کشور و بودجهٔ بسیار ناچیز دهیاری‌ها محل بحث بوده و مشخص نیست که چنین تعهدی قرار است از چه منابع مالی جدیدی تامین شود. آیین‌نامه‌ای که به وضوح شهرمحور طراحی شده و به واقعیت‌های محلی روستاها و دهیاری‌ها توجه نشده‌است. به ویژه روستاهای مناطق مرزی که همواره با معضلات مربوط به بنزین و گرانی هزینهٔ حمل و نقل نیز روبرو هستند.

در  صورتی که این آیین‌نامه با نگاهی به واقعیت محلی موجود در روستاها بازبینی نشود، متاسفانه می‌توان پیش‌بینی کرد که شاهد بازماندگی از تحصیل گسترده در روستاهای کشور به ویژه در بین دختران روستایی باشیم.  

در روزهای گذشته یک کارزار با عنوان «درخواست توجه آموزش و پرورش به سرویس رفت و آمد مدارس روستایی و جلوگیری از ترک تحصیل دانش‌آموزان» به راه افتاده‌است و تا زمان انتشار این خبر بیش از ۱۶۰۰ نفر از دغدغه‌مندان این حوزه آن را امضا کرده‌اند.