آیا هوش مصنوعی جای روانشناسان را می‌گیرد؟ نگاهی به دهمین کنگره روانشناسی ایران
دهمین کنگره انجمن روانشناسی ایران، یکی از مهم‌ترین رویدادهای علمی در حوزه روانشناسی، امسال با تمرکز ویژه بر "عصر روانشناسی دیجیتال: فرصت‌ها و چالش‌ها" از ۱۷ تا ۱۹ بهمن در دانشگاه علم و فرهنگ برگزار شد. این رویداد فرصتی ارزشمند برای اساتید، پژوهشگران و متخصصان این حوزه بود تا در مورد تاثیر فناوری بر روانشناسی و مسیرهای آینده آن بحث و تبادل نظر کنند. حمید پورشریفی، رئیس انجمن روانشناسی ایران، در این کنگره با اشاره به نقش فناوری در تغییر رویکردهای درمانی، بر اهمیت ورود به دنیای دیجیتال تأکید کرد. همچنین، محورهایی نظیر هوش مصنوعی در روانشناسی، سلامت روان دیجیتال، روان‌درمانی آنلاین، و تأثیر فناوری‌های نوظهور بر تشخیص و درمان در این رویداد مورد بحث قرار گرفت.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های این کنگره، پنل آینده روانشناسی در عصر دیجیتال بود که با حضور وحید عطاری، مدیرعامل پلتفرم انتخاب روانشناس و روانپزشک روان‌درمان ravandarman.com برگزار شد. او در این سخنرانی به بررسی تأثیر فناوری بر خدمات سلامت روان و نقش پلتفرم‌های دیجیتال در شفاف‌سازی فرایندهای درمانی پرداخت.
تحول روانشناسی با پلتفرم‌های دیجیتال
وحید عطاری در این پنل، با نگاهی عملی به جایگاه فناوری در روانشناسی، از نقش پلتفرم‌های دیجیتال در مدیریت اطلاعات درمانگران، دسترسی آسان به خدمات روانشناسی و شفافیت داده‌ها سخن گفت.
یکی از موضوعات کلیدی این پنل، بررسی چالش‌های ورود فناوری به حوزه روانشناسی بود. وحید عطاری به این نکته اشاره کرد که فناوری نمی‌تواند جایگزین فرآیند درمان شود، اما می‌تواند نقش مؤثری در ساده‌سازی دسترسی، بهبود تحلیل داده‌ها و افزایش آگاهی عمومی ایفا کند.
او همچنین به چالش‌های اخلاقی و حفظ کیفیت ارتباط انسانی در فضای دیجیتال اشاره کرد و بر اهمیت ایجاد اعتماد در میان کاربران و متخصصان تأکید داشت. به گفته او، شفافیت اطلاعات متخصصان و امکان بررسی اعتبار آن‌ها توسط مراجعان، از جمله راهکارهایی است که پلتفرم‌های دیجیتال می‌توانند برای افزایش اعتماد کاربران ارائه دهند.
مدیر عامل روان درمان در این سخنرانی اشاره کرد که در حال حاضر، بیش از ۱۰۰ هزار عضو در سازمان نظام روانشناسی ایران فعالیت دارند، اما عدم شفافیت اطلاعات و نبود یک سیستم متمرکز باعث شده که دسترسی به درمانگران متخصص برای مراجعان دشوار باشد. به گفته وی، این خلا اطلاعاتی زمینه‌ساز فعالیت درمانگران غیرمجاز شده و پلتفرم‌های دیجیتال می‌توانند با جمع‌آوری داده‌های معتبر و ارائه آن به کاربران، این مشکل را برطرف کنند.
او افزود:
"پلتفرم‌هایی مانند روان‌درمان در تلاشند تا داده‌های مرتبط با درمانگران، تخصص‌ها، موقعیت‌های جغرافیایی و رویکردهای درمانی را جمع‌آوری کنند و به شیوه‌ای قابل فهم در اختیار مردم بگذارند. برای مثال، در شش ماه گذشته بیش از ۱۸۰۰ نفر عبارت «بهترین روانشناس تبریز» را در اینترنت جستجو کرده‌اند، که نشان می‌دهد مردم به دنبال اطلاعات دقیق و معتبر هستند."
رفتار کاربران در جستجوی خدمات روانشناسی
وحید عطاری با اشاره به تحلیل جستجوهای کاربران تأکید کرد که رفتار کاربران نشان‌دهنده نیازهای واقعی جامعه است. برای مثال، در شش ماه گذشته ۶۰ هزار نفر عبارت «قرص بی‌خیالی و ضد استرس»را در اینترنت جستجو کرده‌اند و ۲۳ هزار نفر به دنبال «درمان افسردگی در خانه» بوده‌اند.
"این آمارها نشان می‌دهد که بسیاری از افراد یا دسترسی مناسبی به درمان ندارند یا اصلاً نمی‌دانند که روانشناس می‌تواند در این زمینه به آن‌ها کمک کند. پلتفرم‌های سلامت روان، در اینجا نقش مهمی در آگاهی‌بخشی ایفا می‌کنند."
آینده روانشناسی دیجیتال و نقش فناوری در درمان
در بخش پایانی سخنرانی مدیر عامل روان درمان به نقش هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در تحلیل داده‌های سلامت روان اشاره کرد و گفت:
"فناوری تا مرز جایگزینی بسیاری از فرایندهای درمانی پیش خواهد رفت. البته نمی‌توان گفت که هوش مصنوعی جایگزین درمانگران خواهد شد، اما بدون شک، سهم مهمی در آینده روانشناسی ایفا خواهد کرد."
وی در نهایت به روانشناسان توصیه کرد که همگام با پیشرفت فناوری حرکت کنند و از ابزارهای دیجیتال برای بهبود کیفیت مشاوره و درمان استفاده کنند.
