محافظت از کودکان با آموزش «نه» گفتن
«نه گفتن» یک مهارت است. مهارتی که برای حفظ سلامت روانی، اجتماعی و حتی سلامت جسمی افراد بسیار حیاتی است و از کودکی باید آموزش داده شود.
به گزارش گروه رسانه ای شرق؛ افراد باید از کودکی یاد بگیرند که مامور برآورده کردن خواسته‌های دیگران نیستند و نباید برای کسب رضایت یا فرار از مواجهه با نارضایتی دیگران هر مساله‌ای را از سوی دیگران بپذیرند. به عنوان مثال برخی والدین به فرزندان خود آموزش می‌دهند که همواره باید به حرف بزرگ‌ترها گوش کنند زیرا همیشه حق با آنهاست درحالیکه این موضوع کاملا نادرست است.
کودکان باید آموزش ببیند که به موقع «نه» بگویند. در غیر این صورت آنها یاد می‌گیرند که تسلیم خواسته‌ها و اوامر دیگران باشند حتی اگر از این موضوع آزار ببینند. آنها باید تفاوت همدلی کردن و روحیه همکاری داشتن با عدم توانایی در نه گفتن را آموزش ببینند.
به گفته متخصصان اینکه والدین به کودکان خود مهارت نه گفتن را آموزش دهند در واقع یک سرمایه‌گذاری مهم برای آینده آنها است. زیرا از کودک در برابر مورد آسیب قرار گرفتن توسط دیگران محافظت کرده و همچنین سلامت روان، اعتماد به نفس و عزت نفس آنها را تقویت می‌کند.
در نظر داشته باشید که فرزند شما در کودکی و به‌ویژه دوران نوجوانی و جوانی ممکن است از سوی دیگران با خواسته‌های ضد اجتماعی، غیرقانونی یا حتی خواسته‌هایی که مطابق سلیقه‌اش نیست، مواجه شود. در این صورت اگر مهارت نه گفتن را به او آموزش نداده باشید او برای جلب رضایت سایرین تن به هر کاری می‌دهد و در این مسیر مورد سوءاستفاده قرار گرفته و آسیب هم خواهد دید.
حتی احتمال مورد تجاوز قرار گرفتن این گروه از کودکان از گروه دیگری که نه گفتن را آموخته‌اند، بیشتر است. کودکانی که مهارت پاسخ منفی دادن را آموزش دیده‌اند اعتماد به نفس بیشتری داشته و سعی می‌کنند در مواجهه با خواسته‌های دیگران تصمیمی منطقی و درست بگیرند.
دلایل ناتوانی کودکان در نه گفتن
مطالعات انجام شده برای پاسخ به این سوال که چرا یک فرد قادر به نه گفتن نیست دلایلی را عنوان می‌کنند که برخی از آنها را در ادامه می‌خوانید:
ترس از دست دادن موقعیت شغلی و ...
ترس از ناتون شمرده شدن
ترس از ناراحت کردن یا ناامید کردن دیگران
نداشتن اعتماد به نفس
نداشتن عزت نفس
ترس از تنبیه شدن به دلیل نه گفتن
برای خوب به نظر رسیدن
این تفکر که نه گفتن او را بی‌ادب جلوه می‌دهد
آموزش اشتباه والدین و معلمان در کودکی
تنبیه شدن در هنگام نه گفتن
تشویق شدن در زمان بله گفتن
بد دانستن حاضر جوابی و نه گفتن
آموزش نه گفتن به کودکان چه فوایدی دارد؟
آموزش مهارت نه گفتن به کودکان با استفاده از روش‌های مناسب هم برای کودکان مفید است و هم برای والدین نتایج مثتبی به دنبال دارد. تعدادی از فواید این آموزش در ادامه مورد ا شاره قرار گرفته است.
مصون ماندن کودک از برخی خطرات احتمالی
دادن پاسخ منفی به برخی پیشنهادهای نادرست یا خطرناک گروه همسالان
مظلوم واقع نشدن
یاد گرفتن میزان اهمیت به ارزش‌های خود
مورد اهمیت و مشورت قرار گرفتن
افزایش احساس ارزشمندی
کمک به درک و بیان واضح احساس توسط کودک
تکنیک آموزش نه گفتن به فرزند
این مهارت را جامعه و مدرسه به بچه‌ها نمی‌آموزند به همین دلیل هم آموزش آن توسط خانواده و در منزل از اهمیت بسیاری برخوردار است.
برای این کار لازم است ابتدا از خودتان شروع کنید. به این معنا که به عنوان والدین باید نه گفتن خود به فرزندتان را محدود کنید. هر چه دفعات نه گفتن شما به او کمتر باشد، نه گفتن شما موثرتر خواهد بود. در عین حال نه خود را قاطعانه بگویید زیرا اگر کودک احساس کند با اصرار کردن او نظر شما تغییر می‌کند اعتبار نه گفتن شما کاهش می‌یابد.
از این موضوع آگاه باشید که کودکان در مواجهه با خواسته‌هایی که برایشان مطلوب نیست احساسات مختلفی مانند خشم، ترس، ناراحتی یا ناامیدی بروز می‌دهند اگر کودک قادر به بیان واضح این احساس خود نباشد ممکن است برای نه گفتن به این درخواست‌ها با مشکل مواجه شود. بنابراین باید به عنوان والدین او کمک کنید که احساسات خود را به صورت واضح بیان کند. برای این کار از او سوال کنید که زمان رو به‌رو شدن با درخواست‌های نامطلوب چه احساسی دارد. این کار کمک می‌کند که او در برابردرخواست‌های نامطلوب دیگران احساس قدرت و کنترل بیشتری داشته باشد. به یاد داشته باشد که اگرچه فرزندپروری باید با شیوه‌ای مقتدرانه صورت گیرد اما در عین داشتن اقتدار باید با فرزند خود صمیمی باشید. یعنی در عین دوستی با فرزند قوانین مشخصی را هم برای او وضع کنید. همچنین از مستبدانه صحبت کردن با فرزندتان اجتناب کیند. زیرا اگر فقط حرف حرف خودتان باشد کودک ممکن است از ترس به ظاهر بله بگوید اما در عمل به‌گونه‌ای دیگر رفتار کند. در این صورت او از نه گفتن به صورت واضح می‌هراسد.
همچنین باید به کودک آموزش داده شود که در چه مواقعی باید نه بگوید و در چه مواردی پاسخ مثبت دهد. بنابراین اگر کودک شما به موقع نه گفت به نظر او احترام بگذارید. به این شیوه او آموزش می‌بیند که نه بگوید و همچنین یاد می‌گیرد که چگونه فردی مستقل باشد. اما اگر با نظر او موافق نبودید باید با احترام و آرامش دلایل مخالفت خود را به او توضیح دهید.
استفاده از داستان‌های کودکان برای آموزش نه گفتن به فرزندتان هم می‌تواند راهکاری مفید باشد. برای او داستان‌هایی تعریف کنید از موفقیت کودکانی که به موقع نه گفته‌اند. با بازی هم می‌توانید به کودک این مهارت را آموزش دهید به عنوان مثال شما می‌توانید نقش فردی غریبه را بازی کنید که با پیشنهاد های وسوسه انگیز مانند دادن خوراکی و اسباب بازی‌هایی مورد علاقه کودک سعی در فریب او دارد و تلاش کنید که او را گول بزنید تا با شما همراهی کند. کودک به این شیوه موقعیت‌های خطرناکی را که باید به آنها پاسخ منفی دهد آموزش دیده و تمرین می‌کند.
همچنین به فرزند خود به‌ویژه اگر در سنین نوجوانی قرار دارد یاد بدهید در صورت لزوم نه گفتن را با ارائه یک دلیل منطقی همراه کند. مثلا به مهمانی نمی‌آیم زیرا می‌خواهم برای امتحانات آماده شوم. به اوآموزش دهید در مواردی از طریق شوخی کردن پاسخ منفی دهد مانند اینکه به دوستانش بگوید من به مهمانی نمی‌آیم و امشب با گربه‌ام فیلم تماشا می‌کنم.
