خاموشی پروژههای برق
لیلا مرگن : مردم ایران تابستان سختی را پشت سر گذاشتند. خاموشی برنامهریزیشده به همراه درجه حرارت بالا در بسیاری از نقاط ایران رفاه و آسایش جامعه را در تابستانی که اکنون از نیمه آن گذشتهایم، تحتتأثیر قرار داده است. وزارت نیرو برای جبران نیازهای مصرف در ایام اوج، به ایجاد پنج هزار مگاوات نیروگاه جدید نیاز دارد، اما به دلیل کسری بودجه از برنامه عقب است. ایجاد بخش بخار برای نیروگاههای گازی یکی از راههایی است که این وزارتخانه میتواند با صرف هزینه کمتر، نیازهای کشور را تأمین کند، اما باز هم به دلیل اجرانشدن بند 19 قانون بودجه سال 92 که بر اساس آن قرار بود از محل صرفهجویی در سوخت، اعتبارات تبدیل نیروگاههای گازی به سیکل ترکیبی از سوی وزارت نفت تأمین شود، این پروژهها با کسری بودجه مواجه شدند و مجریان آنها نتوانستند بهموقع بخش بخار نیروگاههای سیکل ترکیبی را وارد مدار کنند. نیروگاه توس یکی از این نیروگاههاست که به گفته علی شیرازیتبار، مدیر مهندسی شرکت تولید برق توسمپنا، 402 میلیون یورو معادل چهار هزار میلیارد تومان اعتبار برای آن صرف شده است، اما این پروژه معطل تأمین صد میلیارد
تومان پول است تا با راهاندازی بخش بخار این نیروگاه، قسمتی از کسری نیازهای کشور را تأمین شود. وارد نیروگاه که میشوید، ستونهای حرارتی بالای برج بخش گاز نیروگاه توجه را جلب میکند؛ ستونهایی نامرئی که از حرکت تندتر مولکولهای هوا ساخته شده و به آسمان منتهی میشوند. این ستونها حرارت خروجی نیروگاه گازی است که برای ایجادش سوخت فسیلی خرج میشود. درواقع بهراحتی ما انرژی را در نیروگاههای گازی بدون استفاده هدر میدهیم و حتی برای محیط، آلودگی حرارتی ایجاد میکنیم. رضا قاسمی، مدیر پروژه اجرای بخش بخار نیروگاه توس از شرکت توسعه یک مپنا، توضیح میدهد چگونه میتوان از این انرژی استفاده بهینه کرد. این کارشناس عنوان میکند: منظور از نیروگاه گازی این نیست که نیروگاه با سوخت گاز کار میکند؛ بلکه سیالی که نیروگاه را فعال میکند، دلیل انتخاب این نام برای نیروگاههای گازی است. قاسمی میگوید: در نیروگاههای گازی هوا از طریق کمپرسورها کشیده و فشرده میشود. با استفاده از سوختهای فسیلی، انرژی هوای فشرده را افزایش میدهیم و با این انرژی چرخ توربینهای تولید برق را میچرخانیم. آنچه مدیر پروژه اجرای بخش بخار نیروگاه توس توضیح
میدهد، کارکردی شبیه به آسیابهای آبی دارد، اما اینبار هوای فشرده جایگزین آب برای چرخاندن چرخ آسیاب یا همان توربین شده است. قسمت دردآور قضیه این است که این کارشناس اعلام میکند: راندمان نیروگاههای گازی 33 درصد است؛ درصورتیکه اگر اعتبار تأمین شود، با تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی، میتوانیم راندمان این نیروگاه را به 50 درصد برسانیم. به گفته او، در جریان این فرایند بدون اینکه نیروگاه جدیدی ساخته شود یا حتی سوخت بیشتری سوزانده شود، به توان تولید برق کشور اضافه میشود؛ زیرا همان ستون نامرئی گرمایی که بالای برج نیروگاههای گازی دیده میشود و عامل ایجاد آلودگی حرارتی برای محیط زیست است، با مکانیسمی به سمت بخشهای جدید طراحیشده نیروگاه که بخش بخار است، هدایت میشود و بهاینترتیب توربینهای دیگری که در بخش بخار مستقر هستند، به گردش درآمده و انرژی بیشتری تولید میکنند. مدیر اجرائی بخش بخار نیروگاه توس اضافه میکند: برای یک واحد 166مگاواتی این نیروگاه، سالانه حدود 40 هزار مترمکعب گاز یا 40 هزار لیتر گازوئیل مصرف میشود. این مقادیر در سال حدود 2.1 میلیارد مترمکعب گاز یا 2.1 میلیارد مترمکعب سوخت خواهد
بود. اگر نیروگاه توس تبدیل به سیکل ترکیبی شود، یک میلیون لیتر یا یک میلیون مترمکعب سوخت صرفهجویی خواهد شد. به گفته او، در صورت تأمین نقدینگی ماهانه 10میلیارد تومان، بخش بخار نیروگاه توس تا پیک سال آینده وارد مدار خواهد شد.
قانونی که اجرا نشد
تأمین نقدینگی در بخش برق به مرحله بحران رسیده است. در بسیاری از نقاط دنیا تولید برق در دست بخش خصوصی است و نهادهای رگولاتور قیمتگذاری محصول نهایی را برعهده دارند؛ اما در ایران سیاست یک بام و دو هوای دولت، صنعت برق را به سمت ضعيفشدن برده است؛ بهنحویکه از برنامههای سالانه برای تأمین نیازهای مصرفی عقب هستیم. شاید هم شرایط این روزهای ایران یعنی خاموشیهای برنامهریزیشده حاصل دوران گذاری باشد که در آن قرار گرفتهایم؛ زیرا تمام نیروگاهها در ایران خصوصی نشدهاند. در این دوران گذار اجرائینشدن قوانین مجلس هم اجرای برخی از پروژهها را به تأخیر میاندازد. بهنام حقیقی، مدیر ارتباطات و بازاریابی شرکت مپنا، میگوید: براساس بند 19 قانون بودجه سال 92 قرار بود منابع مالی تبدیل نیروگاههای سیکل ترکیبی از محل منابع مالی ناشی از صرفهجویی سوخت تأمین شود. شرکت مپنا از منابع مالی خود برای تبدیل نیروگاههای توس، پرند و عسلویه استفاده کرد. واحد بخار نیروگاه پرند چند روز پیش سنکرون (وارد مدار) شد. نیروگاه فردوسی یا توس هم 50 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و امیدواریم در سال آینده واحدهای بخار آن وارد مدار شود.
هدررفت سوخت در 160 واحد گازی
هدف مجلس از تصویب قانون برای تبدیلکردن نیروگاههای گازی به سیکل ترکیبی کاهش سرانه مصرف سوخت در ایران با مشارکت بخش خصوصی بود؛ اما این قانون بهظاهر همچنان معطل و روی زمین مانده است. آنطور که علی پورشیرازی، مدیر مهندسی شرکت تولید برق توس مپنا، به «شرق» میگوید: 160 واحد گازی در کشور وجود دارد که میتوان با ایجاد 80 واحد بخار در مصرف سوخت آن صرفهجویی کرد و به توان تولید برق کشور 12هزارو 800 مگاوات افزود.
او ادامه میدهد: با توجه به توان مهندسی در کشور، میتوان سالانه 15 واحد بخار ساخت و در شش سال در صورت تأمین منابع مالی تمام نیروگاههای گازی را به سیکل ترکیبی تبدیل کرد. به گفته پورشیرازی در نیروگاه توس 402 میلیون یورو سرمایهگذاری انجام شده است که اگر قیمت ارز را 10 هزار تومان در نظر بگیریم، معادل چهار هزار میلیارد تومان خواهد بود. کل این سرمایهگذاری معطل تأمین صد میلیارد تومان اعتبار است که ما بتوانیم بخش بخار این نیروگاه را وارد مدار کنیم. او میگوید: 70 درصد منابع مالی یک پروژه مربوط به خرید ژنراتور و توربین و ترانس است که ما آنها را خریداری کرده و در نیروگاه نصب کردهایم. فقط منتظر تأمین اعتبار کوچکی هستیم که دیوارها و سقف محل استقرار توربین و ژنراتور را تکمیل کنیم تا بتوانیم نیروگاه را وارد مدار کنیم. توربین ژنراتورهای بخش بخار نیروگاه توس درحالحاضر با پوششهای فلزی محصور شدهاند و کارشناسان حاضر در نیروگاه میگویند که هر شش ماه یک بار این تجهیزات که ایزوله شدهاند، بازبینی میشوند تا مشکلی از نظر خوردگی و استهلاک برای آنها پیش نیاید؛ اما مدیر مهندسی شرکت تولید برق توس مپنا به «شرق» میگوید:
سرمایه نیروگاههای سیکل ترکیبی باید دوساله مستهلک میشد؛ ولی پروژه ما هنوز تمام نشده است. این یعنی خواب سرمایه و ایجاد ضرر برای سرمایهگذار!
دغدغه بحران آب
آنطور که کارشناسان نیروگاه توس میگویند، تمام اقدامات لازم برای کاهش مصرف آب در این نیروگاه انجام شده است؛ زیرا دشت توس از نظر منابع آب وضعیت بحرانی دارد. آنها تکنولوژیهای خود را تغییر دادهاند که حداقل آب را مصرف کنند؛ اما نیروگاههای سیکل ترکیبی یک وابستگی حداقلی به آب دارند. به گفته پورشیرازی نیروگاههای سیکل ترکیبی یکسوم نیروگاههای با برج تر آب مصرف میکنند و آب نیروگاه توس از طریق یک حلقه چاه با دبی 10 تا 15 لیتر بر ثانیه تأمین میشود؛ اما این چاه باید یک جایگزین احتیاطی داشته باشد که هنوز موفق به پیداکردن این حلقه جایگزین نشدهایم. او ادامه میدهد: خرید چاههای کشاورزی چرخه بسیار سختی از نظر قانونی برای تغییر کاربری دارد و کار را برای ما سخت میکند؛ اما حیات نیروگاههای بخار هم وابسته به منابع آب است. نیروگاهی که بخش سیکل ترکیبی آن باید زودتر از اینها وارد مدار میشد تا نیازهای برق کشور را برآورده کند و برای 800 تا 850 نفر اشتغال ایجاد میکرد. به گفته قاسمی امروز فقط 300 نفر در آن شاغل هستند.
لیلا مرگن : مردم ایران تابستان سختی را پشت سر گذاشتند. خاموشی برنامهریزیشده به همراه درجه حرارت بالا در بسیاری از نقاط ایران رفاه و آسایش جامعه را در تابستانی که اکنون از نیمه آن گذشتهایم، تحتتأثیر قرار داده است. وزارت نیرو برای جبران نیازهای مصرف در ایام اوج، به ایجاد پنج هزار مگاوات نیروگاه جدید نیاز دارد، اما به دلیل کسری بودجه از برنامه عقب است. ایجاد بخش بخار برای نیروگاههای گازی یکی از راههایی است که این وزارتخانه میتواند با صرف هزینه کمتر، نیازهای کشور را تأمین کند، اما باز هم به دلیل اجرانشدن بند 19 قانون بودجه سال 92 که بر اساس آن قرار بود از محل صرفهجویی در سوخت، اعتبارات تبدیل نیروگاههای گازی به سیکل ترکیبی از سوی وزارت نفت تأمین شود، این پروژهها با کسری بودجه مواجه شدند و مجریان آنها نتوانستند بهموقع بخش بخار نیروگاههای سیکل ترکیبی را وارد مدار کنند. نیروگاه توس یکی از این نیروگاههاست که به گفته علی شیرازیتبار، مدیر مهندسی شرکت تولید برق توسمپنا، 402 میلیون یورو معادل چهار هزار میلیارد تومان اعتبار برای آن صرف شده است، اما این پروژه معطل تأمین صد میلیارد
تومان پول است تا با راهاندازی بخش بخار این نیروگاه، قسمتی از کسری نیازهای کشور را تأمین شود. وارد نیروگاه که میشوید، ستونهای حرارتی بالای برج بخش گاز نیروگاه توجه را جلب میکند؛ ستونهایی نامرئی که از حرکت تندتر مولکولهای هوا ساخته شده و به آسمان منتهی میشوند. این ستونها حرارت خروجی نیروگاه گازی است که برای ایجادش سوخت فسیلی خرج میشود. درواقع بهراحتی ما انرژی را در نیروگاههای گازی بدون استفاده هدر میدهیم و حتی برای محیط، آلودگی حرارتی ایجاد میکنیم. رضا قاسمی، مدیر پروژه اجرای بخش بخار نیروگاه توس از شرکت توسعه یک مپنا، توضیح میدهد چگونه میتوان از این انرژی استفاده بهینه کرد. این کارشناس عنوان میکند: منظور از نیروگاه گازی این نیست که نیروگاه با سوخت گاز کار میکند؛ بلکه سیالی که نیروگاه را فعال میکند، دلیل انتخاب این نام برای نیروگاههای گازی است. قاسمی میگوید: در نیروگاههای گازی هوا از طریق کمپرسورها کشیده و فشرده میشود. با استفاده از سوختهای فسیلی، انرژی هوای فشرده را افزایش میدهیم و با این انرژی چرخ توربینهای تولید برق را میچرخانیم. آنچه مدیر پروژه اجرای بخش بخار نیروگاه توس توضیح
میدهد، کارکردی شبیه به آسیابهای آبی دارد، اما اینبار هوای فشرده جایگزین آب برای چرخاندن چرخ آسیاب یا همان توربین شده است. قسمت دردآور قضیه این است که این کارشناس اعلام میکند: راندمان نیروگاههای گازی 33 درصد است؛ درصورتیکه اگر اعتبار تأمین شود، با تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی، میتوانیم راندمان این نیروگاه را به 50 درصد برسانیم. به گفته او، در جریان این فرایند بدون اینکه نیروگاه جدیدی ساخته شود یا حتی سوخت بیشتری سوزانده شود، به توان تولید برق کشور اضافه میشود؛ زیرا همان ستون نامرئی گرمایی که بالای برج نیروگاههای گازی دیده میشود و عامل ایجاد آلودگی حرارتی برای محیط زیست است، با مکانیسمی به سمت بخشهای جدید طراحیشده نیروگاه که بخش بخار است، هدایت میشود و بهاینترتیب توربینهای دیگری که در بخش بخار مستقر هستند، به گردش درآمده و انرژی بیشتری تولید میکنند. مدیر اجرائی بخش بخار نیروگاه توس اضافه میکند: برای یک واحد 166مگاواتی این نیروگاه، سالانه حدود 40 هزار مترمکعب گاز یا 40 هزار لیتر گازوئیل مصرف میشود. این مقادیر در سال حدود 2.1 میلیارد مترمکعب گاز یا 2.1 میلیارد مترمکعب سوخت خواهد
بود. اگر نیروگاه توس تبدیل به سیکل ترکیبی شود، یک میلیون لیتر یا یک میلیون مترمکعب سوخت صرفهجویی خواهد شد. به گفته او، در صورت تأمین نقدینگی ماهانه 10میلیارد تومان، بخش بخار نیروگاه توس تا پیک سال آینده وارد مدار خواهد شد.
قانونی که اجرا نشد
تأمین نقدینگی در بخش برق به مرحله بحران رسیده است. در بسیاری از نقاط دنیا تولید برق در دست بخش خصوصی است و نهادهای رگولاتور قیمتگذاری محصول نهایی را برعهده دارند؛ اما در ایران سیاست یک بام و دو هوای دولت، صنعت برق را به سمت ضعيفشدن برده است؛ بهنحویکه از برنامههای سالانه برای تأمین نیازهای مصرفی عقب هستیم. شاید هم شرایط این روزهای ایران یعنی خاموشیهای برنامهریزیشده حاصل دوران گذاری باشد که در آن قرار گرفتهایم؛ زیرا تمام نیروگاهها در ایران خصوصی نشدهاند. در این دوران گذار اجرائینشدن قوانین مجلس هم اجرای برخی از پروژهها را به تأخیر میاندازد. بهنام حقیقی، مدیر ارتباطات و بازاریابی شرکت مپنا، میگوید: براساس بند 19 قانون بودجه سال 92 قرار بود منابع مالی تبدیل نیروگاههای سیکل ترکیبی از محل منابع مالی ناشی از صرفهجویی سوخت تأمین شود. شرکت مپنا از منابع مالی خود برای تبدیل نیروگاههای توس، پرند و عسلویه استفاده کرد. واحد بخار نیروگاه پرند چند روز پیش سنکرون (وارد مدار) شد. نیروگاه فردوسی یا توس هم 50 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و امیدواریم در سال آینده واحدهای بخار آن وارد مدار شود.
هدررفت سوخت در 160 واحد گازی
هدف مجلس از تصویب قانون برای تبدیلکردن نیروگاههای گازی به سیکل ترکیبی کاهش سرانه مصرف سوخت در ایران با مشارکت بخش خصوصی بود؛ اما این قانون بهظاهر همچنان معطل و روی زمین مانده است. آنطور که علی پورشیرازی، مدیر مهندسی شرکت تولید برق توس مپنا، به «شرق» میگوید: 160 واحد گازی در کشور وجود دارد که میتوان با ایجاد 80 واحد بخار در مصرف سوخت آن صرفهجویی کرد و به توان تولید برق کشور 12هزارو 800 مگاوات افزود.
او ادامه میدهد: با توجه به توان مهندسی در کشور، میتوان سالانه 15 واحد بخار ساخت و در شش سال در صورت تأمین منابع مالی تمام نیروگاههای گازی را به سیکل ترکیبی تبدیل کرد. به گفته پورشیرازی در نیروگاه توس 402 میلیون یورو سرمایهگذاری انجام شده است که اگر قیمت ارز را 10 هزار تومان در نظر بگیریم، معادل چهار هزار میلیارد تومان خواهد بود. کل این سرمایهگذاری معطل تأمین صد میلیارد تومان اعتبار است که ما بتوانیم بخش بخار این نیروگاه را وارد مدار کنیم. او میگوید: 70 درصد منابع مالی یک پروژه مربوط به خرید ژنراتور و توربین و ترانس است که ما آنها را خریداری کرده و در نیروگاه نصب کردهایم. فقط منتظر تأمین اعتبار کوچکی هستیم که دیوارها و سقف محل استقرار توربین و ژنراتور را تکمیل کنیم تا بتوانیم نیروگاه را وارد مدار کنیم. توربین ژنراتورهای بخش بخار نیروگاه توس درحالحاضر با پوششهای فلزی محصور شدهاند و کارشناسان حاضر در نیروگاه میگویند که هر شش ماه یک بار این تجهیزات که ایزوله شدهاند، بازبینی میشوند تا مشکلی از نظر خوردگی و استهلاک برای آنها پیش نیاید؛ اما مدیر مهندسی شرکت تولید برق توس مپنا به «شرق» میگوید:
سرمایه نیروگاههای سیکل ترکیبی باید دوساله مستهلک میشد؛ ولی پروژه ما هنوز تمام نشده است. این یعنی خواب سرمایه و ایجاد ضرر برای سرمایهگذار!
دغدغه بحران آب
آنطور که کارشناسان نیروگاه توس میگویند، تمام اقدامات لازم برای کاهش مصرف آب در این نیروگاه انجام شده است؛ زیرا دشت توس از نظر منابع آب وضعیت بحرانی دارد. آنها تکنولوژیهای خود را تغییر دادهاند که حداقل آب را مصرف کنند؛ اما نیروگاههای سیکل ترکیبی یک وابستگی حداقلی به آب دارند. به گفته پورشیرازی نیروگاههای سیکل ترکیبی یکسوم نیروگاههای با برج تر آب مصرف میکنند و آب نیروگاه توس از طریق یک حلقه چاه با دبی 10 تا 15 لیتر بر ثانیه تأمین میشود؛ اما این چاه باید یک جایگزین احتیاطی داشته باشد که هنوز موفق به پیداکردن این حلقه جایگزین نشدهایم. او ادامه میدهد: خرید چاههای کشاورزی چرخه بسیار سختی از نظر قانونی برای تغییر کاربری دارد و کار را برای ما سخت میکند؛ اما حیات نیروگاههای بخار هم وابسته به منابع آب است. نیروگاهی که بخش سیکل ترکیبی آن باید زودتر از اینها وارد مدار میشد تا نیازهای برق کشور را برآورده کند و برای 800 تا 850 نفر اشتغال ایجاد میکرد. به گفته قاسمی امروز فقط 300 نفر در آن شاغل هستند.