سیمای یک وکیل در میان جمع
درگذشت بهمن كشاورز در بسياري از رسانهها و روزنامهها بازتاب گستردهاي داشت. روزنامههاي اصلاحطلب عکس او را بهعنوان عكس صفحه اول انتخاب كرده بودند و همكارانش درباره او و جايگاهش نوشته بودند. در شبكههاي اجتماعي دو طيف از فقدان و درگذشت او دچار تأثر و تأسف شده بودند؛ وكلا و روزنامهنگاران. كاربران شبكههاي اجتماعي از منظرهاي مختلف درباره «بهمن كشاورز» نوشته بودند؛ از ادب، وقار و آدابداني، خونسردي، تسلط، شيکپوشي، باسوادي، موجهبودن و اهل واكنشهاي اجتماعي بودن او. رسانهها دربارهاش تيتر زدند «تمامقد دفاع کرد و رفت»، «مدافع سرسخت استقلال وکلا»، برخي چهرهها نيز از توييتر بهعنوان فرصتي براي ابراز تأسف خود سود بردند؛ نظير شهيندخت مولاوردي كه دربارهاش نوشت: «خبر درگذشت استاد بهمن کشاورز جامعه حقوقي کشور را در بهت و ماتم فرو برده است. در روزهاي پاياني سال ۱۳۹۷ با رويي گشاده ميزبان کميته انتخاب فعال اجتماعي برتر براي اعطاي جايزه حقوق شهروندي دانشگاه علامه طباطبايي در دفتر وکالتش بود». محمود صادقي، نماينده تهران در مجلس، نيز نوشت: «استاد بهمن کشاورز وکيل نمونهاي بود که دانش و تجربه حقوقي را با اخلاق
حرفهاي درآميخته بود و نقش اجتماعي خود را از منظر تخصصياش به صورت پويا و زنده ايفا ميکرد. ».كريم ارغندهپور، از روزنامهنگاران قديمي، به نكته ديگري اشاره كرده و آن رابطه حقوق با مردم بود: «بهمن كشاورز اعتبار وکالت بود. او در کنار کار حرفهاي، حقوق را عمومي ميکرد. تشويق ميکرد مردم با عينک حقوقي به رويدادها نگاه کنند و اين سطح فرهنگ عمومي را ارتقا ميداد. محترم و عميق و باشخصيت و مستقل بود. نام نيکي از او در تاريخ ايران ماند و دريغي که رفتنش بر دلها گذاشت». برخي دانشجويان حقوق و وكلا با عنوان رسمي «رئيس پيشين اتحاديه سراسري کانونهاي وکلاي دادگستري ايران» از او یاد کردند و برخي از منظر احساسي او را «شاخص وکالت و جامعه وکلا»، «آرزوي هر دانشجوي حقوق»، «مؤدب، مسلط و موقر» ياد كردند و يكي از دانشجويان با اندوه نوشت: «اين سيماي پرطمطراق و پرهيبت که تمثالي از يک وکيل حرفهاي براي جوانان بود، ديگر در بين ما نيست» همچنين از فعاليتهاي عمده او نظير تأكيد بر استقلال وكلا و استقلال كانون وكلا، يکي از بلندترين صداها در «غيرقانونيخواندن در برگزاري آزمون وکالت» خارج از کانون، اعلام اسامي و مشخصكردن تعداد
خاصي وكيل براي پروندههاي سياسي و... بارها در نوشتهها يادآوري شده است. بسياري نيز نبودنش را باورنكردني ميدانند؛ مردي كه شبيهش وجود ندارد و جاي خالياش احساس خواهد شد و چنين نوشتند: «چطور ميشود باور کرد که مردي با آن صلابت ديگر در ميان ما نباشد. شخصيتي که در جامعه وکلا ملجأ و پناهگاهي براي بسياري بود»، «دفترش خانه افرادي بود كه با بيقانوني در لواي قانون مواجه بودند».همچنين برخي به مطلب سهقسمتي او «درباره اخلاق حرفهاي در وکالت» اشاره كردند كه اكنون بهعنوان آخرين مطلب و يادگارش براي شاگردان و همحرفهايهايش محسوب ميشود، اشاره كردند كه با اين جمله پايان گرفته بود «وکيل بايد تاجاييکه ممکن است، دستي را که براي کمک به سوي او دراز ميشود، بگيرد». روزنامهنگاران و فعالان رسانهاي نيز از او به نيكي ياد كردند و دربارهاش از رابطه خوب و دقيقي كه با آنها داشت، ياد كردند: «کدام آدم رسانهاي است که او را به شرافت، درستکاري و دقتش نشناسد؟»، «در زمانهاي که خبرنگارها را به هيچ هم حساب نميکنند و رسانهها را آزاديبخش و ناظر نميپندارند، بهمن کشاورز از معدود مصاحبهشوندگاني بود که مثل نردبان شهرت به تو نگاه
نميکرد، عزت نفست را حفظ ميکرد و پرتوپلا هم نميگفت. پس حالا در روز رفتنش خبرنگارها به نيکي از او ياد ميکنند».
«مرد آرام شمردهگوي ملايم با کلماتي که ملاحظهکار گوشها و دستهاي خبرنگاران بودند و شمردهشمرده به جان مينشستند. چه روزهاي غمگيني را برايمان ساختيد آقاي کشاورز عزيز. روح آرامتان، آرامتر از هميشه باشد». همچنين ديگري نوشت: «او فقط حقوقدان نبود؛ بلکه درک دقيقي از مسئوليت اجتماعي داشت و آن را در اظهارنظرهاي منصفانه و بهموقع خود بروز ميداد». در يك جمله «يار و ياور خبرنگاران در مسائل حقوقي درگذشت».در نهايت يكي از خبرنگاران نوشته بود «استاد بزرگ حقوق #بهمن_کشاورز درگذشت. استادي مسلط بود که در بهکاربردن الفاظ وسواس خاصي داشت. چندي پيش که براي مصاحبه درباره زندگي شخصياش به دفترش رفته بودم، پرسيد آيا شما خبرنگاران از چيزي مطلع هستيد؟ اين روزها گروه ديگري هم براي اين کار آمده بودند. نکند مرگ من نزديک است». چند نفر از مخاطبان روزنامه نيز در كامنتها و تلفنهاي خود او را به دليل نگاه حقوقياش درباره مسائل روز تحسين كردند و رفتنش را شوكهكننده دانستند. برخي فيلمها و عكسهاي او كه در اين مدت منتشر شد، به گراميداشت او در ۲۱ شهريور سال گذشته در خانه انديشمندان علوم انساني مربوط بود كه از يک عمر فعاليت
عدالتطلبانه #بهمن_کشاورز «آقاي وکيل» تقدير شده بود.شايد كمي بعدتر مشخص شود «نبودنشون چقدر خسران به حساب مياد، خسران به احقاق حق و عدالت براي يک جامعه».
درگذشت بهمن كشاورز در بسياري از رسانهها و روزنامهها بازتاب گستردهاي داشت. روزنامههاي اصلاحطلب عکس او را بهعنوان عكس صفحه اول انتخاب كرده بودند و همكارانش درباره او و جايگاهش نوشته بودند. در شبكههاي اجتماعي دو طيف از فقدان و درگذشت او دچار تأثر و تأسف شده بودند؛ وكلا و روزنامهنگاران. كاربران شبكههاي اجتماعي از منظرهاي مختلف درباره «بهمن كشاورز» نوشته بودند؛ از ادب، وقار و آدابداني، خونسردي، تسلط، شيکپوشي، باسوادي، موجهبودن و اهل واكنشهاي اجتماعي بودن او. رسانهها دربارهاش تيتر زدند «تمامقد دفاع کرد و رفت»، «مدافع سرسخت استقلال وکلا»، برخي چهرهها نيز از توييتر بهعنوان فرصتي براي ابراز تأسف خود سود بردند؛ نظير شهيندخت مولاوردي كه دربارهاش نوشت: «خبر درگذشت استاد بهمن کشاورز جامعه حقوقي کشور را در بهت و ماتم فرو برده است. در روزهاي پاياني سال ۱۳۹۷ با رويي گشاده ميزبان کميته انتخاب فعال اجتماعي برتر براي اعطاي جايزه حقوق شهروندي دانشگاه علامه طباطبايي در دفتر وکالتش بود». محمود صادقي، نماينده تهران در مجلس، نيز نوشت: «استاد بهمن کشاورز وکيل نمونهاي بود که دانش و تجربه حقوقي را با اخلاق
حرفهاي درآميخته بود و نقش اجتماعي خود را از منظر تخصصياش به صورت پويا و زنده ايفا ميکرد. ».كريم ارغندهپور، از روزنامهنگاران قديمي، به نكته ديگري اشاره كرده و آن رابطه حقوق با مردم بود: «بهمن كشاورز اعتبار وکالت بود. او در کنار کار حرفهاي، حقوق را عمومي ميکرد. تشويق ميکرد مردم با عينک حقوقي به رويدادها نگاه کنند و اين سطح فرهنگ عمومي را ارتقا ميداد. محترم و عميق و باشخصيت و مستقل بود. نام نيکي از او در تاريخ ايران ماند و دريغي که رفتنش بر دلها گذاشت». برخي دانشجويان حقوق و وكلا با عنوان رسمي «رئيس پيشين اتحاديه سراسري کانونهاي وکلاي دادگستري ايران» از او یاد کردند و برخي از منظر احساسي او را «شاخص وکالت و جامعه وکلا»، «آرزوي هر دانشجوي حقوق»، «مؤدب، مسلط و موقر» ياد كردند و يكي از دانشجويان با اندوه نوشت: «اين سيماي پرطمطراق و پرهيبت که تمثالي از يک وکيل حرفهاي براي جوانان بود، ديگر در بين ما نيست» همچنين از فعاليتهاي عمده او نظير تأكيد بر استقلال وكلا و استقلال كانون وكلا، يکي از بلندترين صداها در «غيرقانونيخواندن در برگزاري آزمون وکالت» خارج از کانون، اعلام اسامي و مشخصكردن تعداد
خاصي وكيل براي پروندههاي سياسي و... بارها در نوشتهها يادآوري شده است. بسياري نيز نبودنش را باورنكردني ميدانند؛ مردي كه شبيهش وجود ندارد و جاي خالياش احساس خواهد شد و چنين نوشتند: «چطور ميشود باور کرد که مردي با آن صلابت ديگر در ميان ما نباشد. شخصيتي که در جامعه وکلا ملجأ و پناهگاهي براي بسياري بود»، «دفترش خانه افرادي بود كه با بيقانوني در لواي قانون مواجه بودند».همچنين برخي به مطلب سهقسمتي او «درباره اخلاق حرفهاي در وکالت» اشاره كردند كه اكنون بهعنوان آخرين مطلب و يادگارش براي شاگردان و همحرفهايهايش محسوب ميشود، اشاره كردند كه با اين جمله پايان گرفته بود «وکيل بايد تاجاييکه ممکن است، دستي را که براي کمک به سوي او دراز ميشود، بگيرد». روزنامهنگاران و فعالان رسانهاي نيز از او به نيكي ياد كردند و دربارهاش از رابطه خوب و دقيقي كه با آنها داشت، ياد كردند: «کدام آدم رسانهاي است که او را به شرافت، درستکاري و دقتش نشناسد؟»، «در زمانهاي که خبرنگارها را به هيچ هم حساب نميکنند و رسانهها را آزاديبخش و ناظر نميپندارند، بهمن کشاورز از معدود مصاحبهشوندگاني بود که مثل نردبان شهرت به تو نگاه
نميکرد، عزت نفست را حفظ ميکرد و پرتوپلا هم نميگفت. پس حالا در روز رفتنش خبرنگارها به نيکي از او ياد ميکنند».
«مرد آرام شمردهگوي ملايم با کلماتي که ملاحظهکار گوشها و دستهاي خبرنگاران بودند و شمردهشمرده به جان مينشستند. چه روزهاي غمگيني را برايمان ساختيد آقاي کشاورز عزيز. روح آرامتان، آرامتر از هميشه باشد». همچنين ديگري نوشت: «او فقط حقوقدان نبود؛ بلکه درک دقيقي از مسئوليت اجتماعي داشت و آن را در اظهارنظرهاي منصفانه و بهموقع خود بروز ميداد». در يك جمله «يار و ياور خبرنگاران در مسائل حقوقي درگذشت».در نهايت يكي از خبرنگاران نوشته بود «استاد بزرگ حقوق #بهمن_کشاورز درگذشت. استادي مسلط بود که در بهکاربردن الفاظ وسواس خاصي داشت. چندي پيش که براي مصاحبه درباره زندگي شخصياش به دفترش رفته بودم، پرسيد آيا شما خبرنگاران از چيزي مطلع هستيد؟ اين روزها گروه ديگري هم براي اين کار آمده بودند. نکند مرگ من نزديک است». چند نفر از مخاطبان روزنامه نيز در كامنتها و تلفنهاي خود او را به دليل نگاه حقوقياش درباره مسائل روز تحسين كردند و رفتنش را شوكهكننده دانستند. برخي فيلمها و عكسهاي او كه در اين مدت منتشر شد، به گراميداشت او در ۲۱ شهريور سال گذشته در خانه انديشمندان علوم انساني مربوط بود كه از يک عمر فعاليت
عدالتطلبانه #بهمن_کشاورز «آقاي وکيل» تقدير شده بود.شايد كمي بعدتر مشخص شود «نبودنشون چقدر خسران به حساب مياد، خسران به احقاق حق و عدالت براي يک جامعه».