کدام رسانه اینستاگرامی ضریب نفوذ بیشتری دارد؟

محمد رهبری، هادی صفری: شبکه اجتماعی اینستاگرام در ایران مخاطبان فراوانی دارد و یکی از پرطرفدارترین اپلیکیشن‌های ارتباطی در ایران است. مطابق با آخرین نظرسنجی ایسپا در مورد رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در تیر ماه سال گذشته، بیش از 53 درصد از مردم ایران و بیش از 75 درصد از جوانان بین 18 تا 29 سال از اینستاگرام استفاده می‌کرده‌اند که این امر حاکی از نفوذ قابل توجه این شبکه اجتماعی در میان ایرانیان است. به دنبال افزایش مخاطبان اینستاگرام در ایران، رسانه‌های خبری مختلفی در داخل و خارج نیز از این شبکه اجتماعی برای اطلاع‌رسانی استفاده می‌کنند. بسیاری از تحلیلگران برای ارزیابی میزان اثرگذاری این رسانه‌ها به تعداد فالوئر آنها ارجاع می‌دهند حال آنکه بسیاری از این رسانه‌ها، برای نشان‌دادن میزان اثرگذاری خود، گاهی‌ اوقات اقدام به خرید فالوئر می‌کنند. به همین جهت ارزیابی میزان لایکی که این رسانه‌ها می‌گیرند معیار مناسب‌تری برای ارزیابی میزان اثرگذاری و نفوذ آنهاست.

به همین جهت مقایسه میانگین لایک صفحات خبری در اینستاگرام می‌تواند مفید باشد. نمودار زیر 7 رسانه خبری در اینستاگرام را با هم مقایسه می‌کند.

همان‌گونه که در این نمودار مشخص است، صفحات اینستاگرامی «بی‌بی‌سی فارسی»، «ایران‌اینترنشنال» و «خبرگزاری فارس» بیشترین میانگین لایک را در میان صفحات بررسی‌شده داشته‌اند؛ امری که تا حدی به دلیل ماهیت این رسانه‌ها و در اختیار داشتن شبکه‌های تلویزیونی در داخل و خارج از ایران توسط این رسانه‌ها طبیعی است. (جدول1)

در میان تمام این رسانه‌ها، صفحه اینستاگرامی خبرگزاری ایرنا و صفحه ایران‌اینترنشنال در شش ماه گذشته بیشترین رشد لایک را داشته‌اند و این در حالی است که میانگین لایک‌های صفحه «بی‌بی‌سی فارسی» به عنوان سومین صفحه پرفالوئر اینستاگرام فارسی، چندان تغییری نکرده است. لایک‌های صفحات خبرگزاری فارس و تسنیم نیز در طول شش ماه گذشته کمی کاهش یافته است. علت رشد سه‌برابری لایک‌های صفحه اینستاگرامی خبرگزاری ایرنا را می‌توان تغییر دولت دانست؛ چراکه با تغییر دولت و تغییر رویه این رسانه، مخاطبان اصولگرای بیشتری آغاز به دنبال‌کردن آن کردند. در طول یک سال گذشته، بیشترین لایک مربوط به مطالب منتشرشده در این هفت رسانه، در صفحه بی‌بی‌سی فارسی بوده؛ نکته جالب این است که سه مطلبی که با حداقل 600 هزار لایک، بیشترین لایک را داشته است همه غیرسیاسی بوده و در مورد موضوعات هنری و ورزشی بوده است. 

بیشترین لایک به خبر درگذشت حلیمه سعیدی بازیگر سریال‌های طنز اختصاص داشته است. این امر نشان می‌دهد که توجه صفحه اینستاگرام بی‌بی‌سی فارسی به موضوعات هنری و ورزشی در جذب مخاطب برای این صفحه اثرگذار بوده است. این در حالی است که در صفحه ایران‌اینترنشنال بشترین لایک مطلب با 400 هزار لایک به خبر پیام تبریک نوروزی جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا اختصاص داشته است. خبر حضور ابراهیم رئیسی در داروخانه 29 فروردین نیز با 178 هزار لایک دارای بیشترین لایک صفحه فارس در مدت مذکور 

بوده است.

اما از لحاظ میزان کامنتی که این صفحات می‌گیرند، تفاوت معناداری میان دو صفحه ایران‌اینترنشنال و بی‌بی‌سی فارسی هست؛ اگرچه بی‌بی‌سی فارسی فالوئرهای بیشتری دارد و مطالبش بیشتر هم لایک می‌شود، اما به نظر می‌رسد که مخاطبان در صفحه ایران‌اینترنشنال بیشتر اظهار نظر و بحث می‌کنند. نمودار زیر به خوبی گویای همین مطلب است و نشان می‌دهد در طول این مدت، صفحه ایران‌اینترنشنال بسیار بحث‌برانگیزتر از گذشته شده است. این وضعیت برای صفحه ایرنا نیز صدق می‌کند. به نظر می‌رسد کسانی که در دولت قبلی این صفحه را دنبال می‌کردند حالا در مقام منتقد در کامنت‌های آن اظهار نظر می‌کنند. میزان کامنت‌ها در سایر صفحات رشد نسبتا معقولی داشته‌ است.

بررسی داده‌های منتشرشده نشان می‌دهد که بین تعداد مطالب منتشرشده و میزان لایک، نوعی همبستگی وجود دارد و در میان این هفت رسانه، به جز تسنیم در سایر رسانه‌ها هرچقدر محتوای بیشتری منتشر شده است، میانگین لایک نیز بیشتر بوده است. (جدول 2)

در میان مطالب رسانه‌های بررسی‌شده و در طول یک سال گذشته، 66 درصد از مطالب بدون ویدئو و 34 درصد از مطالب حاوی ویدئو بوده است. صفحات خبری فوری و خبرگزاری ایرنا به نسبت مطالبشان بیشترین میزان ویدئو را منتشر کرده‌اند؛ مطالب ویدئویی در صفحه اینستاگرام خبر فوری هشت برابر بیشتر از مطالب غیرویدئویی در این صفحه است. (جدول 3)

به طور کلی این نمودارها به خوبی نشان می‌دهد که ضریب نفوذ رسانه‌های اینستاگرامی خارج از کشور به مراتب بیشتر از رسانه‌های داخلی است و این رسانه‌ها اثرگذاری بیشتری دارند؛ در داخل نیز خبرگزاری فارس صفحه اینستاگرامی تأثیرگذاری دارد و مثل همیشه رسانه‌های خبری اصلاح‌طلبان جایی در میان صفحات اثرگذار ندارند. البته صفحه اینستاگرامی مصطفی تاجزاده از این حیث مستثناست که به دلیل آنکه یک رسانه خبری نیست در این گزارش مورد تحلیل قرار نگرفته است. (جدول 4)

 نکته‌ای که در پایان باید مد نظر داشت تعداد لایک‌های صفحه ایسناست؛ صفحه‌ای که نه تلویزیون خاصی دارد نه به طور ویژه مورد حمایت دولت‌ها قرار می‌گیرد اما در طول زمان توانسته است در میان مخاطبان اینستاگرامی اثرگذاری پیدا کند.