حراج سوخت

مریم شکرانی: چوب حراج به بنزین ایران... بنزینی که ارزان‌تر از نفت خام صادر شده است! ابعاد این ماجرا فراتر از این حرف‌هاست و حالا معاون وزیر نفت تأیید می‌کند که در مقاطعی قیمت صادرات هر لیتر بنزین ایران فقط ۵۰۰ تومان بوده است. عددی که به یک‌ششم قیمت بنزین آزاد در بازار داخلی می‌رسد و نتیجه آن زیان‌دهی سنگین شرکت‌های نفت و گاز دولتی است.

‌بنزین صادراتی ایران ارزان‌تر از نفت خام!

آمارهای گمرک نشان می‌دهد که میانگین قیمت صادرات هر لیتر بنزین ایران پارسال فقط حدود ۳۸ سنت بوده است.

روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک، به «شرق» توضیح می‌دهد که ایران سال گذشته به‌طور میانگین روزانه حدود ۵.۳ میلیون لیتر صادرات بنزین داشته است و در مجموع سال گذشته حدود یک میلیارد و ۹۳۴ میلیون و ۳۶۹ هزار و ۵۶۷ کیلوگرم بنزین صادر شده است که ارزش آن به ۷۳۲ میلیون و ۶۶ هزار و ۶۳۸ دلار می‌‌رسد.

بنا به گفته لطیفی ارزش صادرات هر لیتر بنزین به‌طور میانگین حدود ۳۸ سنت بوده است. بنزین ایران در شرایطی سال گذشته فقط با قیمت لیتری ۳۸ سنت صادر شده که گزارش دبیرخانه اوپک نشان می‌دهد که میانگین سالانه بهای هر بشکه نفت اوپک در سال ۲۰۲۱ حدود ۷۸ دلار بوده است. هر بشکه نفت معادل ۴۲ گالن آمریکا و حدود ۱۵۹ لیتر است و با این حساب میانگین بهای هر لیتر نفت خام در سال ۲۰۲۱ حدود ۴۹ سنت بود. به این ترتیب باید گفت که صادرات هر لیتر بنزین ایران با میانگین قیمت ۳۸ سنت از قیمت نفت خام هم ارزان‌تر بوده و با زیان فروخته شده است. در این میان قیمت صادرات بنزین ایران پس از جهش قیمت نفت و بنزین در بازار جهانی هم تغییر محسوسی نداشته است.

پس از جنگ روسیه و اوکراین قیمت نفت خام رکورد شکست. به گزارش شبکه خبری CNBC بهای نفت خام آمریکا در نیمه اسفند سال گذشته از ۱۳۰ دلار عبور کرد که این رقم بالاترین قیمت از جولای ۲۰۰۸ بود.

همچنین داده‌های انجمن خودروی آمریکا نشان می‌دهند که به دنبال جهش قیمت جهانی نفت، قیمت متوسط بنزین معمولی در ایالت کالیفرنیا هم به ۵.۲۸ دلار در هر گالن رسید. هر گالن تقریبا ۳.۸ لیتر است و با این حساب بهای هر لیتر بنزین در آمریکا حدود ۱.۳ دلار شد.

آمار گمرک ایران نشان می‌دهد که در اسفند سال گذشته با وجود جهش قیمت جهانی نفت خام و بنزین، قیمت صادرات بنزین ایران در اسفند سال گذشته همچنان در همان حد و حدود میانگین قیمت صادرات بنزین در سال ۱۴۰۰ بوده است.

روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک به «شرق» می‌گوید که تقریبا ۵۰ درصد صادرات بنزین سال گذشته در اسفند پارسال انجام شده است و در این ماه ۶۳۰ میلیون و ۸۷۸ هزار و ۸۳۹ کیلوگرم بنزین صادر شده است.

ارزش صادرات بنزین اسفند ۱۴۰۰ حدود ۲۴۴ میلیون و ۶۰۸ هزار و ۱۹۲ دلار بود که به گفته لطیفی میانگین قیمت صادرات بنزین در اسفند پارسال حدود ۳۹ سنت بوده است.

بنزین لیتری ۵۰۰ تومان صادر شد

این وضعیت صادرات بنزین پیش از این مورد انتقاد مصطفی نخعی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس بوده است. او به «شرق» توضیح می‌دهد که گزارش‌هایی مبنی بر ارزان‌فروشی فراورده‌های نفتی به دست کمیسیون انرژی مجلس رسیده که نشان می‌دهد بنزین ایران در سال ۹۹ گاهی به قیمت لیتری ۵۰۰ تومان صادر شده و در مقاطعی با نرخ لیتری ۱۲۰۰ و ۱۴۰۰ تومان هم به خارج از کشور ارسال شده است.

او ادامه می‌دهد صادرات ارزان بنزین تا حدی که قیمت آن از بنزین سهمیه‌ای بازار داخلی ارزان‌تر باشد، موجب شده نمایندگان خواستار تحقیق و تفحص در این زمینه شوند.

سخنگوی کمیسیون انرژی تأکید می‌کند که حراج بنزین ایران در شرایطی رخ داده که قیمت صادرات آن از نرخ تمام‌شده تولید بنزین کمتر است و همین مسئله موجب ضرر و زیان صنایع نفت و پالایشگاهی کشور شده است.

به گفته نخعی «گویا تنها هم و غم دولت آن بوده که آمار صادرات بنزین را به هر قیمتی بالا ببرد» و این مسئله باعث خساراتی به صنعت نفت شده که گزارش‌های آن موجود است.

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس همچنین توضیح می‌دهد که چرا باید در شرایطی که پول احداث خط انتقال بنزین از پالایشگاه ستاره خلیج فارس به مرکز ایران را نداریم و با تانکرهای فرسوده بنزین را به انبار نفت مرکز می‌رسانیم، بنزین با ضرر و زیان صادر شود؟

معاون وزیر نفت: صادرات ارزان بنزین صنعت نفت را زیان‌ده کرد

صادرات ارزان بنزین حالا انتقاد جلیل سالاری، معاون وزیر نفت را هم به دنبال داشته است. او که دیروز در یک نشست خبری حاضر شده است، صادرات بنزین با نرخ لیتری ۵۰۰ تومان را تأیید کرده و گفته است که «متأسفانه از سال ۹۲ تاکنون یک مخزن فراورده‌های رنگی ساخته نشده است که نتیجه آن صادرات بنزین با یک‌سوم قیمت عرضه داخلی در ایام کرونا شد».

مهر به نقل از سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی که در مراسم امضای تفاهم‌نامه تأمین مالی مخزنگاه شهید نادر مهدوی حاضر شده بود، نوشته است: در ایام کرونا بنزین با لیتری ۵۰۰ تومان، یعنی یک‌سوم عرضه داخلی صادر می‌شد و با وجود حجم بالای صادرات منابع پایینی به کشور سرازیر شد و نتیجه آن این شد که با وجود اینکه چهار میلیارد دلار صادرات داشتیم، صورت‌های مالی چهار شرکت ما زیان‌ده هستند.

صادرات ارزان‌قیمت بنزین در شرایطی رخ می‌دهد که صنایع نفت و گاز ایران از کمبود سرمایه رنج می‌برند و بنا به گفته رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی اتاق تهران برای حفظ ظرفیت فعلی تولید در صنعت نفت حداقل به ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است.

او پیش از این به «شرق» گفته بود که صنعت نفت و گاز ایران نه برای افزایش تولید که برای حفظ میزان تولید فعلی در کوتاه‌مدت به ۵۰ میلیارد دلار، در میان‌مدت ۹۰ و در بلند‌مدت ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد اما تحریم نه‌تنها درهای سرمایه‌گذاری را روی صنعت نفت و گاز ایران بسته که صادرات ارزان‌قیمت نفت و صادرات با ضرر و زیان بنزین موجب خسارت به این بخش شده است.

چوب حراج به منابع ملی

فریدون اسعدی، مدیر سابق گروه انرژی مرکز پژوهش‌های مجلس، به «شرق» می‌گوید که خسارات تحریم فقط به هزینه نقل و انتقال پول محدود نمی‌شود و حالا موجب شده چوب حراج به منابع ملی زده شود و در آینده بازار داخلی هم دچار مشکلات عدیده شود. در همین زمینه جواد اوجی، وزیر نفت، چندی پیش به افزایش مصرف داخلی بنزین اشاره کرده و گفته بود با این روند مصرف ممکن است تبدیل به واردکننده بنزین شویم.

هرچند او به جهش قیمت نفت و بنزین اشاره کرده و گفته است که می‌شود با صرفه‌جویی درآمد کلانی از صادرات بنزین به دست آورد اما با این وضعیت و عقب‌ماندگی تولید بنزین از مصرف آن بعید نیست که بازار داخلی بنزین هم به سرنوشت بازار گاز و برق و کمبود مواجه شود.

جواد اوجی، وزیر نفت، در فروردین امسال گفته بود که سالانه ۸۰ میلیارد دلار یارانه سوخت پرداخت می‌شود و اگر این مصرف سوخت کشور را نصف کنیم، می‌توان سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار به دولت تحویل داد.

او با تأکید بر اینکه مصرف بنزین کشور روزانه ۹۵ میلیون لیتر است، گفت: قیمت بنزین اکنون در جهان به ۹۰ سنت رسیده است، با صرفه‌جویی در این زمینه و افزایش صادرات درآمد بزرگی به کشور وارد می‌شود.

موضوع یارانه انرژی در شرایطی دوباره از سمت وزیر نفت دولت سیزدهم مطرح می‌شود که پیش از این دولت حسن روحانی هم به بهانه فاصله قیمت بنزین از نرخ‌های جهانی، قیمت بنزین را افزایش داد و مدعی شد که این اتفاق موجب صرفه‌جویی در مصرف بنزین و رشد درآمدهای صادراتی می‌شود اما در نهایت بنزین با قیمت کمتر از بنزین یارانه‌ای ایران صادر شده است!