2 سال نمایندگی بدون رأی مردم
بدیهی است که برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه در همه سطوح که در آن مردم موفق به انتخابی آگاهانه شوند، تنها راه‌حل برون‌رفت کشور از همه مشکلات است. انتخابات شوراها نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین انتخابات کشور از جهت تعداد نامزدها و تعداد حوزه‌های انتخابیه از این قاعده مستثنا نیست.
سیدصادق کاشانی-دکترای حقوق خصوصی و وکیل دادگستری: بدیهی است که برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه در همه سطوح که در آن مردم موفق به انتخابی آگاهانه شوند، تنها راه‌حل برون‌رفت کشور از همه مشکلات است. انتخابات شوراها نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین انتخابات کشور از جهت تعداد نامزدها و تعداد حوزه‌های انتخابیه از این قاعده مستثنا نیست.
اساسا انتخابات شوراهای محلی یک انتخابات غیرسیاسی و برای پرداختن به مسائل اجتماعی و محلی در شهرها و روستاهاست. پس از تشکیل دولت دوم خرداد در سال 1376، اولین انتخابات شوراها در روز هفتم اسفند 1377 برگزار شد و شورای شهر از 9 اردیبهشت 1378 کار خود را آغاز کرد. انتخابات مجلس ششم در بهمن‌ماه 1378 برگزار شد و مجلس ششم از خرداد 1379 شروع به کار کرد. در چنین شرایطی سه انتخابات مهم کشور در فاصله زمانی یک‌ساله برگزار می‌شد و از سوی دیگر انتخابات شوراها به‌طور مستقل و در فضائی کمتر سیاسی و جناحی برگزار می‌شد. متأسفانه مجلس هشتم شورای اسلامی در مصوبه‌ای عجیب، در شرایطی که مردم برای چهار سال نمایندگان شوراها را انتخاب کرده بودند، مدت نمایندگی آنها را که در سال 90 پایان می‌یافت تا سال 92 تمدید کرد! در نتیجه اعضای شورای سوم دو سال بدون رأی مردم نماینده مردم تهران و دیگر شهرها بودند! جالب اینکه در زمان همین شورا، طرح تفصیلی فعلی شهر تهران که عامل عمده مشکلات شهر است، به تصویب رسید!
اگر اینک بحث اصلاح این اشتباه که در زمان مجلس هشتم رخ داد، مطرح می‌شود باید توجه داشت که نباید جابه‌جایی زمان برگزاری انتخابات شورا دوباره با افزودن به مدت نمایندگی اعضای شوراهای فعلی که برخلاف همه موازین حقوقی است، صورت بگیرد. گذشته از راه‌حلی که برای اصلاح این وضعیت باید در پیش گرفت، خوب است کسانی که در شورای سوم دو سال پس از پایان دوره چهارساله در شورا باقی ماندند، برای جبران این مدت اضافه، از عضویت شورای شهر استعفا دهند تا با مردم بی‌حساب شوند و اعضای علی‌البدل به جای آنها وارد شورا شوند!
گذشته از موضوع جابه‌جایی زمان برگزاری انتخابات شوراها، دو ایراد اساسی در نحوه برگزاری انتخابات شوراها وجود دارد. ایراد اول مربوط به انتخابات شهرهای تهران، ری و تجریش است. طبق اصل 100 قانون اساسی تشکیل سه شورای شهر مستقل برای تهران، ری و تجریش ضرورت دارد. اصل 100 قانون اساسی از تشکیل شورای شهر در روستا، بخش، شهر و شهرستان یا استان سخن گفته است. محدوده‌ای که در آن انتخابات شهر تهران برگزار می‌شود متشکل از سه شهر مستقل تهران، ری و تجریش است که آشکارا خلاف اصل 100 قانون اساسی است. در نتیجه این وضعیت تجریش که از بی‌نظیرترین عرصه‌های سبز شهری در جهان در دامنه البرز بود، به منبع عظیم تراکم‌فروشی تبدیل شد. شهر ری نیز با وجود سابقه تاریخی هزارساله از داشتن شورای شهر مستقل محروم شده است.
ایراد دوم که در مورد تمام شهرهای بزرگ وجود دارد، لیستی‌شدن انتخابات‌ها به دلیل نبود منطقه‌بندی شهرها از جهت حوزه‌های انتخاباتی است. این یک اصل در نظام‌های انتخاباتی است که به جهت محدودکردن هزینه‌های انتخاباتی و امکان برقراری ارتباط نزدیک مردم و نامزدها، هر حوزه انتخاباتی یک کرسی در مجالس قانون‌گذاری یا شوراهای محلی دارد. نتیجه بی‌توجهی به این اصل مهم، برگزاری یک انتخابات در محدوده وسیع جغرافیایی شهر تهران برای انتخاب 21 نفر اعضای شورای شهر است. این در حالی است که در شهرهای بزرگ دنیا مانند پاریس و لندن هر منطقه یک نماینده برای شورای شهر انتخاب می‌کند و شورای منتخب از این اعضا، شهردار را انتخاب می‌کند. برای جبران این فاصله بین شورا و مردم چند دوره است که انتخاباتی غیرقانونی به نام «شورایاری» برگزار می‌شود که بارها مورد اعتراض سازمان بازرسی کل کشور قرار گرفته است.
امید که با اصلاح قانون انتخابات شوراها، شاهد تشکیل شوراهایی متشکل از نمایندگان واقعی مردم باشیم که پاسخ‌گوی مردم باشند و نه گروه‌های سیاسی و لابی‌های پشت پرده. چنین شوراهایی می‌توانند شهرداران پاک‌دست انتخاب کنند که به‌جای به‌فروش‌گذاشتن شهرها و تراکم‌فروشی در پی حفظ آرامش شهرها و آسایش شهروندان و گسترش نظم و قانون در شهرها باشند.
