هم‌زمان با روز قلم
مدرسه کاربردی علوم ارتباطات «شرق» کلید خورد
چند روزی می‌شود که در گوشه‌ای از صفحات روزنامه خبر می‌دهیم که به زودی زنگ «شرق» به صدا درمی‌آید تا تغییری دیگر در مجموعه «شرق» را نوید بدهیم. حالا زمان آن رسیده است تا بگوییم «شرق» به مناسبت روز قلم، چراغ مدرسه خود را نیز روشن خواهد کرد
چند روزی می‌شود که در گوشه‌ای از صفحات روزنامه خبر می‌دهیم که به زودی زنگ «شرق» به صدا درمی‌آید تا تغییری دیگر در مجموعه «شرق» را نوید بدهیم. حالا زمان آن رسیده است تا بگوییم «شرق» به مناسبت روز قلم، چراغ مدرسه خود را نیز روشن خواهد کرد. ما از امروز چهاردهم تیرماه، در بطن «تیرگان» و همراه با روز قلم و در کنار جغرافیای 20ساله «شرق»، زمینه شکل‌گیری مدرسه کوچکی را نیز فراهم خواهیم کرد که در قاب علم‌اندوزی، هم بیاموزیم و هم دانسته‌های دیرینیه «شرق» در حوزه علوم ارتباطات را در اختیار علاقه‌مندان قرار بدهیم. مدرسه «شرق»، قطعا گوشه‌ای از تجربه غنی «شرق» در سال‌های گذشته است که همواره حضوری مستقل و سازنده را در حوزه ارتباطات تجربه کرده است. این مدرسه سایه‌نشین روزنامه شرق است تا یادگاری باشد از حضور روزنامه‌نگارانی که همواره تلاش می‌کردند گامی بزرگ در راستای آرمان‌های ملی بردارند و به روند توسعه کشور کمک کنند. تولد مدرسه «شرق» را هم به خود و هم به همکاران گرامی خود از روزهای بی‌نظیر نخستین دوره انتشار «شرق» تا امروز و همراهانی که «شرق» نفس از سینه آنها گرفته است، تبریک می‌گوییم. به‌زودی و در مدت‌زمان کوتاهی بعد از انتشار این مطلب اولین دوره‌های آموزشی «شرق» نیز اعلام می‌شود. ما به‌طور مشخص فارغ از هرگونه تعلقات فکری می‌خواهیم درمورد علوم ارتباطات و کارکردهای علمی- حرفه‌ای آن سخن بگوییم و در مداری مشخص و علمی تکنسین‌هایی را در حوزه ارتباطات برای همه نهادها و سامانه‌های ارتباطی تربیت کنیم. در مدرسه «شرق» جز بحث‌های علمی و کاربردی درباره علوم ارتباطات چیز دیگری وجود ندارد. امید که دانسته‌های تجربی و دانش استادان شناخته‌شده در این حوزه بتواند به اشتغال هرچه بیشتر نیروهای متخصص کمک کند. در ادامه منشور مدرسه «شرق» نیز برای شناخت هرچه بیشتر این سامانه ارائه می‌شود.
منشور مدرسه کاربردی علوم ارتباطات «شرق»
مقدمه: آموزش در دنیای امروز یکی از ارکان اصلی توسعه محسوب می‌شود. این توجه به آموزش از آن روی تا بدین حد اهمیت دارد که سرعت تغییر و تحولات به شکل غیر‌قابل‌تصوری افزایش یافته است و منابع انسانی جز با آموزش نمی‌توانند ضریب کارایی و کارآمدی را مطابق با تغییر و تحولات موجود، ارتقا دهند. برای همین است که در چند سال گذشته آموزش‌های ضمن خدمت، آموزش‌های متکی بر ارائه تجربه، آموزش‌های عملیاتی و فنی و حرفه‌ای، آموزش‌های کوتاه‌مدت و از راه دور و آموزش‌های کارگاهی و فشرده برای ورود به بازار کار (بوت‌کمپ‌ها) افزایش یافته‌اند. این آموزش‌ها با هدف انتقال تجربه عملیاتی یا انتقال اورژانسی تجربه‌های مولد شکل می‌گیرند تا در کوتاه‌ترین زمان، منابع انسانی را آماده رویارویی با تغییر و تحولات کنند. در‌واقع بدون آموزش‌های کارگاهی- کاربردی، تجربی و تئوریک، سامانه‌ها و نیروهای انسانی، برای همراه‌شدن با تحولات، کسب صلاحیت رقابت و همچنین رسیدن به کارآمدی، شانس به‌مراتب کمتری دارند. سرعت تغییرات در روزگار ما به‌گونه‌ای است که فقط با آموزش می‌توان مسیر هر نوع تولید یا زمینه‌های فکری و اندیشه‌ای آن را فراهم کرد. «پسرفت»های فنی نیز قطعا ناشی از نادیده‌گرفتن نقش آموزش در فهم دگرگونی‌های اجتناب‌ناپذیر در روزگار ماست. این واقعیت باعث شده است بسیاری از بنگاه‌ها، با هر شکل فعالیتی، خود متولی آموزش‌های تخصصی شوند، چون بر این باور هستند که روند آموزش علاوه بر آنکه تخصص را بسط می‌دهد و نیروهای تازه‌نفس را به عرصه توسعه وارد می‌کند، آموزش‌دهنده را نیز در شرایطی قرار می‌دهد که برای ارائه آموزش، چاره‌ای جز به‌روزشدگی و کسب دانش ندارد. به‌معنای دیگر فرایند آموزش حلقه پویایی را به وجود می‌آورد که در آن آموزش‌پذیرها می‌توانند در مرحله پیشرفت، آموزش‌دهنده شوند و آموزش‌دهنده‌ها نیز برای آنکه نوآوری و حرکت مطابق با تحولات روز را در خود دائمی کنند، به‌وضوح در مقام دانش‌پذیر قرار می‌گیرند. در دنیای امروز نوآوری و استفاده از روش‌های نوآورانه در تولید محصول (به‌معنای تولید هر نوع محتوای نرم و سخت) بی‌شک رمز تداوم حیات پویا و کنشگر خواهد بود. زندگی نباتی تصویری شفاف از فراگرد فاقد آموزش است، به‌همین دلیل از آموزش با عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه نام می‌برند. روزنامه شرق نیز با همین نگاه و به‌عنوان یک بنگاه رسانه‌ای که سال‌های دراز برای مخاطبانش، با نگاه به تقویت اندوخته‌های ملی، در قامتی مستقل، محتوای رسانه‌ای و تحقیقاتی در حوزه‌های مختلف خلق کرده، سامانه آموزشی خود را نیز شکل داده است.
ما با رؤیای روشن رشد و بالندگی توسعه ایران، می‌خواهیم که دارایی فکری و تجربی خود را در اختیار نوجویان قرار دهیم و بر این باوریم که مبتنی بر مقتضیات زمانه، حیات در گروی نوآوری و زیست نوآورانه است. به یقین بخش بزرگی از این چشم‌انداز نیز در «ایجادکردن و ساختن» شکل می‌گیرد؛ به‌معنای دقیق سخن، ایجاد محیطی که در آن بیاموزیم و بیاموزانیم. «مدرسه کاربردی علوم ارتباطات شرق» با تولد خود سعی خواهد کرد که در فردای روشن سرزمین مادری نقشی سازنده ایفا کند.
هدف نهایی ما از تأسیس «مدرسه کاربردی علوم ارتباطات شرق»، تقویت دانش مولد برای شکوفایی عرصه اشتغال کارآمد، تربیت فناوران و متخصصین، در حوزه‌های مرتبط با اهداف کاری و حرفه‌ای روزنامه «شرق» است.
تولد مدرسه «شرق»
مدرسه «شرق» به‌طور مشخص روز 14 تیرماه را روز تولد خود و سپس آغاز فعالیت‌های لازم برای جذب دانش‌پذیر می‌داند و برای نخستین‌بار نیز در روز 14 تیرماه سال 1401 به‌طور رسمی تولد مدرسه علوم ارتباطات شرق را به مخاطبان و همراهان دو دهه این روزنامه (که فراز و نشیب‌های زیادی را همراه و همیار بوده‌اند)، اعلام می‌کند. اما چرا روز 14 تیرماه را نشانه و شناسه آمدن خود به عرصه آموزش و بسط دانش مولد انتخاب کرده‌ایم؟
روزنامه شرق همپای بی‌دریغ «دانستن» و «حق دانستن» شهروندان ایرانی در دو دهه گذشته است و در این سال‌ها همواره میزبان روزنامه‌نگاران و نویسندگان متعددی بوده است که از بن قلم و با آیه‌های روشن قلب خود تلاش کرده‌اند تا باری از روی شانه «پیشرفت میهن» بردارند. روزنامه شرق که امروز به‌واسطه تأسیس مدرسه، حضورش را به ترویج دانش مزین کرده، طی سالیان گذشته به‌طور مداوم سرای اهل قلم بوده است و چه دلرباست که سقف مدرسه شرق را نیز به نام «نوشتن» و «قلم» مهیا سازیم تا پرتوی دانش‌اندوزی کارش را در سایه قلم آغاز کند. این «خواستن» در راه‌اندازی مدرسه شرق، نقطه تلاقی ما با «تیرگان» در نیمه تیرماه است. در آیین‌های باستانی ایران‌زمین، روز 13 تیرماه مصادف با جشن تیرگان و بزرگداشت کاتبان است.
«...در همین روز بود که هوشنگ، از پادشاهان پیشدادی، کاتبان (نویسندگان) را به‌رسمیت‌شناخت و به مردم دنیا دستور داد تا در روز جشن لباس کاتبان را بپوشند و مقام آنان را عزیز دارند»(آثارالباقیه، ابوریحان بیرونی، فصل نه، عید تیرگان).
بر همین اساس در سال 1381 نیز که اعضای انجمن قلم ایران به دنبال آن بودند تا روزی را به نام روز قلم برگزینند، با اتکا به «سخن‌های اساطیری»، روز 14 تیرماه را به‌عنوان روز قلم در روزشمار رسمی ایران درج کردند. دلیل داشتن چنین روزی بی‌شک چیزی جز این نیست که قلم، قلب، روح، ماهیت و وجود هر ملتی را ابدی می‌کند. آن‌طور‌که علامه طبرسی می‌نویسد: «بیان دو گونه است: بیان زبان و بیان قلم. بیان زبان با زمان کهنه می‌شود و از بین می‌رود. ولی بیان قلم تا ابد باقی است»(تفسیر مجمع‌البیان-علامه طبرسی)».
شادمانیم که با این هیمنه اساطیری و به پاس شکوه قلم، روز 13 و 14 تیرماه را مبنای حرکت خود می‌دانیم و امید داریم که در عرصه انتقال دانش کاربردی و پذیرفتن مقتضیات نوآورانه نیز مثل همیشه سایه مخاطبانمان، رفیع‌ترین پشتوانه حیاتمان باشد. اگر تا امروز نویسندگان و راویان قلم در «شرق» چشم در چشم زندگی، خود را وقف زیستنی آسوده می‌کردند، از این پس نیز همین نویسندگان و صاحبان قلم، در کنار اساتید برجسته دیگر، در مدرسه «شرق» و این‌بار در قالب آموزنده، دانش خود را که طی سالیان گذشته به شکل آکادمیک و تجربی اندوخته‌اند، با مهر در اختیار شما قرار خواهند داد.
مدرسه «شرق» قلب تپنده روزنامه شرق خواهد بود و ما یک‌بار دیگر در کنار هم می‌ایستیم، اما این‌بار، در کادر مدرسه و در قالب آموزش علوم کاربردی تکرار خواهیم شد و باز به نیت قلم و چشم‌اندازش، پایه‌های اندیشه و تعقل را تقویت خواهیم کرد.
مدل‌های اجرائی آموزش
با رویکردی که از آن سخن گفته شد، سامانه آموزشی «شرق» با ارائه مدل‌های آموزشی زیر (بر حسب محتوای ارائه‌شده)، کار خود را پیش خواهد برد.
1-آموزش‌های پایه‌ای- ساختاری (ترمیک)
2-آموزش‌های تخصصی- عملیاتی (کارگاهی)
3-آموزش‌های مشترک با سایر نهادهای آموزشی، پژوهشی و سیاست‌گذار به شکل آموزش‌های پایه‌ای و ساختاری و همچنین آموزش‌های تخصصی- عملیاتی.
مدرسه کاربردی علوم ارتباطات «شرق» به‌مرور پازل‌های آموزشی خود را بر حسب محتوا تکمیل خواهد کرد. در‌نهایت هدف از ورود به بحث آموزش در اهداف این منشور درج شده و همان چشم‌انداز نیز پیگیری خواهد شد؛ ولی در قالب آموزش مولد و فناورانه به‌تدریج آموزش‌های مرتبط با مباحث تئوریک و ساختاری در قالب ترم یا در قالب دوره‌های کوتاه‌مدت نیز به کارکرد مدرسه اضافه خواهد شد. سعی بر این است که روند آموزش در همه سطوح و محتوای تدوین‌شده، از زبان کارگاهی استفاده کند اما مبانی و محتوا به‌طور مشخص به شکل مباحث کاملا عملیاتی یا پایه‌ای، ساختاری و تئوریک از یکدیگر قابل تشخیص باشند. درمورد واگذاری آموزش به نهادهای دیگر یا برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک نیز بر‌اساس موقعیت و جایگاه آن دروس و ارتباط با نهادهای آموزشی درمورد واگذاری آموزش برخی دروس به سایر نهادها، هیئت عالی آموزش تصمیم‌گیری خواهد کرد.
ماده اصلی
مدرسه شرق زیر نظر «هیئت عالی آموزش» فعالیت خواهد کرد. (اسامی هیئت عالی آموزش به‌زودی اعلام می‌شود). این هیئت، هدایتگر محتوا و برنامه‌ریزی‌های فنی و تخصصی مدرسه محسوب می‌شود.
وظایف هیئت عالی آموزش به شرح زیر تبیین می‌شود:
یک: تغییر عنوان‌های درسی موجود در صورت‌بندی مقدماتی دروس مدرسه «شرق»، در صورت صلاحدید، نیاز و ضرورت‌ها.
دو: تنظیم ساعت تدریس و میزان زمان‌بندی هر‌کدام از دروس ارائه‌شده و تعیین شهریه مطابق با عرف آموزش، برند «شرق» و آموزش‌های کاربردی با استادان متخصص.
سه: حضور رئیس هیئت عالی آموزش یا سردبیر ارشد مدرسه یا هر دو نفر به‌طور هم‌زمان در جلسات مربوط به قراردادهای مشارکتی برای آموزش و مشخص‌کردن عنوان‌های درسی و مباحث اجباری آموزشی در دوره‌های مشارکتی الزامی است.
چهار: تعیین واحدهای درسی و نحوه شکل‌بندی آموزش‌هایی که به شکل ترمی ارائه خواهد شد. شناخت استادان و زمان‌بندی‌های مطلوب نیز در دوره‌های ترمی از وظایف این هیئت خواهد بود.
پنج: هیئت عالی آموزش موظف است در پایان هر دوره آموزشی که به‌صورت ترمیک برگزار می‌شود، صلاحیت شرکت‌کنندگان در این دوره آموزشی را به لحاظ بهره‌برداری از دروس تشخیص دهد.
شش: تصمیم‌گیری در محل برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی بر‌عهده هیئت عالی آموزش است.
هفت: هیئت عالی آموزش موظف است برای تمام دانش‌پذیران مدرسه «شرق»، گواهی فارغ از تحصیل (دوره) صادر کند. این گواهی برای تمام دوره‌هایی که مدت‌زمان آن از پنج ساعت بیشتر باشد، صادر و مطابق با طول دوره و محتوای دریافت‌شده ارزشیابی می‌شود. گواهی فوق از سوی مدیر هیئت عالی آموزش، عضو ناظر این هیئت و همچنین مدرس دوره امضا می‌شود. فقدان هر‌کدام از این امضاها بر حسب منشور گواهی را فاقد ارزش می‌کند.
تبصره یک: زمان دوره‌های آموزشی را محتوای دروس مشخص می‌کند. برخی از دروس می‌تواند به‌صورت کارگاهی، یک‌روزه و در عرض چند ساعت ارائه شود و در صورت وجود متقاضی، همین دروس را به‌اضافه دروس اصلی‌تر حتی می‌توان به شکل ترم‌های سه‌ماهه ارائه داد.
تبصره دو: تمام مدرسان موظف هستند که قبل از برگزاری هر دوره چکیده‌ای از دروس و محتوایی که می‌خواهند برای هر درس (کارگاه) یا (دوره) ارائه دهند، مکتوب و در اختیار متقاضیان آن دوره قرار دهند. افرادی که برای هر نوع محتوا یا دوره ثبت‌نام می‌کنند، باید بدانند که چه رئوسی قرار است به آنها آموزش داده شود. سردبیر مدرسه موظف است که به نیابت از هیئت عالی آموزش این مسئله را در مدرسه و در میان مدرسان نهادینه کند.
تبصره سه: دبیرخانه مدرسه باید برای هر نوع آموزش بالای سه ساعت بین مدرسه و مدرسان قرارداد مشخصی را امضا کند که حقوق طرفین به نفع متقاضیان آموزش مشخص شده باشد. مدیر هیئت عالی آموزش و مدرس قراردادهای مذکور را امضا می‌کنند.
این منشور نقطه آغاز تلاقی ما با شما خواهد بود؛ قاعده‌ای که نحوه حضور مدرسه «شرق» در کنار دانش‌پذیران را مشخص کرد. منتظر ما باشید. خیلی زود و به شکل آهسته اما پیش‌رونده کلاس‌های «شرق» برای ثبت‌نام متقاضیان آماده می‌شود.
