بازدید رئیس عدلیه از دادسرای شهید مقدس –جرائم امنیتی- تهران:
ضرورت احترام به خانواده متهمان
تأکید رئیس قوه قضائیه بر نظارت بر وضعیت فرد بازداشتی و سرکشی سرزده از محل بازداشت او
بازدید و سرکشی از زندان‌ها و نشستن پای صحبت زندانیان و مراجعان بدون واسطه از‌جمله اقدامات پیشروانه محسنیاژهای، رئیس دستگاه قضاست. در مدت مسئولیت خود نشان داده به دنبال تغییر و تحول در دستگاه قضاست. از این‌رو بازدید سرزده از زندان‌های ایلام، ساری و همچنین زندان اوین، زندان زنان قرچک و حتی دادسرای امنیتی شهید مقدس و صحبت با متهمان امنیتی را در دستور کار خود قرار داده است.
شرق: بازدید و سرکشی از زندان‌ها و نشستن پای صحبت زندانیان و مراجعان بدون واسطه از‌جمله اقدامات پیشروانه محسنیاژهای، رئیس دستگاه قضاست. در مدت مسئولیت خود نشان داده به دنبال تغییر و تحول در دستگاه قضاست. از این‌رو بازدید سرزده از زندان‌های ایلام، ساری و همچنین زندان اوین، زندان زنان قرچک و حتی دادسرای امنیتی شهید مقدس و صحبت با متهمان امنیتی را در دستور کار خود قرار داده است.
از‌جمله اقدامات مهم و عدالت‌محورانه رئیس دستگاه قضا، توصیه به نحوه تعامل مقامات قضائی با ضابطین و تأکید بر نظارت وضعیت فرد بازداشتی از سوی آنها و در نهایت سرکشی سرزده و بدون اطلاع قبلی رئیس دستگاه قضا از محل بازداشت متهمان امنیتی بود که روز گذشته انجام شد؛ دستوراتی که جای خالی آنها در دستگاه قضا احساس می‌شد. محسنیاژهای در این بازدید سرزده بدون واسطه پای صحبت متهمان امنیتی و برخی مراجعان نشست و در جریان مشکلاتشان قرار گرفت و همچنین برخی پرونده‌های خاص را شخصا بررسی و دستورات لازم را درباره آنها صادر کرد.
رئیس قوه قضائیه در این دیدار، قضات و بازپرس‌هایی را که به صدور قرارهای بازداشت موقت اقدام می‌کنند، دارای مسئولیت شرعی و قانونی دانست و دستور داد در مدتی که فرد متهم در بازداشت به سر می‌برد، بر مراحل مختلف تحقیقات از او نظارت داشته باشند. همچنین توصیه کرد که بدون اطلاع قبلی از وضعیت متهم بازدید کنند و توجه داشته باشند که در اختیار بودن متهم نزد ضابط، رافع مسئولیت‌های شرعی و قانونی قاضی صادرکننده قرار نیست.
مرکز رسانه قوه قضائیه در گزارشی که روز گذشته منتشر کرد، نوشت که حجت‌الاسلام محسنیاژهای، سه‌شنبه 14 تیر، ضمن بازدید از دادسرای شهید مقدس –جرائم امنیتی- تهران، در جمع قضات و کارکنان این دادسرا به مقوله اهمیت و ضرورت برقراری امنیت در جوامع بشری و نقش مراجع ذی‌صلاح قضائی در کمک به تأمین امنیت جامعه اشاره کرد.
بنا بر این گزارش، «بهره‌گیری از تخصص، تجارب و امکانات ضابطین قضائی در چارچوب قانونی و همچنین نظارت بر رفتار آنها از‌جمله دستورات و تأکیدات مداوم رئیس قوه قضائیه خطاب به مسئولان ذی‌صلاح قضائی به‌ویژه مقامات دادسرا» بوده است. مقوله‌ای که در جریان دیدار اخیر رهبر انقلاب با مقامات و مسئولان قضائی نیز مورد تأکید ایشان قرار گرفته است. رئیس عدلیه نیز بارها تکلیف و مسئولیت خطیر مسئولان قضائی درخصوص نظارت بر کار ضابطین و کارشناسان و همچنین راستی‌آزمایی تمام مراحل فرایند دادرسی از‌جمله اقاریر متهمان را گوشزد کرده است.
قاضی شرعا و عرفا مسئول پاسخ‌گویی به پرونده است
از این‌رو، رئیس دستگاه قضا در دیدار روز گذشته خود با مسئولان و کارکنان دادسرای جرائم امنیتی توصیه‌های مهمی را خطاب به مسئولان و دست‌اندرکاران قضائی ذی‌ربط درخصوص نحوه نظارت و تعامل با ضابطین مطرح کرد و گفت: «مسئولان ذی‌صلاح قضائی و مشخصا مقامات دادسرا باید ضمن بهره‌گیری از تخصص، امکانات و مسئولیت‌های قانونی ضابطین در امر خطیر کشف جرم و تعقیب متهم، به این نکته مهم توجه داشته باشند که مسئول رسیدگی قضائی به پرونده شخص قاضی است و اوست که شرعا و عرفا پاسخ‌گوی پرونده است. بنابراین ضابط باید در کنار قاضی قرار گیرد و کمک کار او در سیر رسیدگی به پرونده باشد».
محسنیاژهای در ادامه بیان کرد: «شناخت مقام قضائی از ضابط و ویژگی‌ها و ابعاد شخصیتی و کاری او موضوع بسیار حائز اهمیتی است و این شناخت به مرور زمان حاصل می‌شود».
رئیس دستگاه قضا در‌این‌باره توضیح داد: «ما در فرایند دادرسی در عین اینکه به اخذ اطلاعات و کشف جرم می‌پردازیم، باید به مقوله تربیت و هدایت متهم نیز نگاه ویژه‌ای داشته باشیم؛ به طریق اولی در مورد ضابطین هم به همین شکل است و این رویکرد هدایتی و تربیتی متهمین و محکومین در ضابطین هم باید مورد توجه ویژه قرار گیرد».
توجه کامل به موازین شرعی و قانونی در انجام تحقیقات، بازرسی‌ها، جلب‌ها و بازجویی‌ها و نظارت ویژه بر کار ضابطین در این حوزه‌ها، از‌جمله تأکیدات رئیس عدلیه خطاب به مسئولان دادسرا بود.
محسنیاژهای در ادامه خطاب به مسئولان دادسرا تأکید کرد که از مسائلی نظیر عدم صورت‌جلسه ضابط پیرامون انجام مراحل مختلف بازرسی به سادگی عبور نکنند و چنانچه یک ضابط پس از اجازه مقام قضائی و با رعایت موازین قانونی، اقدام به بازرسی و یا ضبط اشیایی از متهم کرد و نسبت به صورت‌جلسه‌کردن آن، اقدام لازم را ترتیب نداد، موضوع را به صورت دقیق پیگیری کنند؛ چراکه عدم صورت‌جلسه موارد بازرسی از ناحیه ضابط زمینه‌ساز مشکلات و فساد بوده و برای خود ضابط نیز خطرناک است».
رئیس قوه قضائیه البته به مسئولان قضائی ذی‌ربط و مشخصا مقامات دادسرا تأکید کرد که در سیر رسیدگی به پرونده و تحقیق از متهم یا متهمان حتما بهره‌گیری از نظرات تخصصی ضابطین را مورد توجه قرار دهند.
نباید ابتدا فرد را بازداشت و سپس اقدام به جمع‌آوری ادله کرد
محسنیاژهای در ادامه بر اهمیت و ضرورت جمع‌آوری ادله و اسناد ناظر بر اتهام انتسابی فرد پیش از مرحله احضار و بازداشت او تأکید کرد و گفت: «باید از ضابط بخواهیم تا آنجایی که مقدور است قبل از مرحله بازرسی و جلب فرد، نسبت به جمع‌آوری ادله، اسناد و مدارک ناظر بر انتساب اتهام به فرد اقدام کند و حتی‌الامکان نباید ابتدا فرد را بازداشت و سپس نسبت به تحصیل ادله اتهامی اقدام کرد».
وی همچنین خطاب به مسئولان دادسرا گفت: «در جریان دستوراتی که خطاب به ضابطین صادر می‌کنید، باید دقت داشته باشید که حتی‌الامکان، اطلاعات پیرامون اتهام انتسابی به فرد، قبل از بازداشت او به دست شما برسد؛ البته در برخی از موارد تحقق این امر ممکن نیست، اما اهتمام شما باید آن باشد که تا حد مقدور، این مورد لحاظ شود».
توصیه دیگری که محسنیاژهای در جریان سخنرانی در جمع مسئولان و کارکنان دادسرای شهید مقدس –جرائم امنیتی- مطرح کرد، اهمیت برخورد محترمانه و کریمانه با خانواده متهمان بود.
قاضی‌القضات در این راستا تأکید کرد: «مقوله رفتار محترمانه با خانواده متهمین و زندانیان و وقت ملاقات دادن به آنها جهت دیدار با عضو خانوداه‌شان موضوع بسیار حائز اهمیتی است؛ باید توجه داشت که در بسیاری از موارد، خانواده فرد زندانی، هم‌مسیر او نیست و با راه طی‌شده توسط او مخالف بوده است».
خانواده فرد بازداشتی را در جریان قرار دهید
رئیس قوه قضائیه همچنین با تأکید بر اینکه باید پس از بازداشت فرد، خانواده او را در جریان قرار داد، گفت: «ما مسئول تفهیم اتهام به متهم هستیم، اما در برخی موارد این خانواده متهم بازداشتی است که با قرار‌گرفتن در جریان امور می‌تواند به روشن‌شدن برخی از ابعاد پرونده یا قانع‌کردن عضو بازداشتی خانواده خود به واسطه نفوذ کلامی که بر او دارد، کمک کند همچنین لازم است در صورتی که متهم در خیابان و مکانی غیر از منزل مسکونی بازداشت می‌شود مراتب به اطلاع خانواده‌اش برسد».
رئیس دستگاه قضا در پایان با اشاره به اهمیت تعامل میان مقام قضائی و ضابطین در امر برقراری و ارتقای امنیت و مقابله با جرائم سازمان‌یافته، خطاب به مسئولان دادسرا تأکید کرد: «در برخورد با افرادی که به اشکال مختلف آرامش مردم را سلب می‌کنند و امنیت جامعه را به مخاطره می‌اندازند باید با نهایت سرعت، دقت و جدیت اقدام شود».
رئیس قوه قضائیه پس از سخنرانی در بازدید از شعب اجرای احکام دادسرا، برخی پرونده‌هایی را که فرایند رسیدگی به آنها طولانی شده بود، مورد پیگیری قرار داد و علت اطاله رسیدگی به آنها را جویا شد. همچنین محسنیاژهای در جریان این بازدید با تعدادی از متهمان نیز گفت‌وگو کرد.
