آشوب‌سازی صدر، کی و کجا متوقف می‌شود؟!

‌مهدی بازرگان: پیرو مطالب پیشین نگارنده برای «شرق» پیرامون آماده‌شدن مقتدی صدر در جهت ورود به آشوب‌سازی در عراق، برگزاری نماز جمعه 24 تیر/ 15 جولای، جنجال‌سازی هفته‌های اخیر درباره فایل صوتی نوری مالکی و نیز ورود صدری‌ها به منطقه سبز بغداد، حمله به مجلس و نهایتا سردادن شعار علیه جریان چارچوب هماهنگی و جمهوری اسلامی ایران در چهارشنبه گذشته از قبل قابل‌پیش‌بینی بود. با اتفاقاتی که چهار روز پیش در منطقه الخضرا روی داد، اختلاف به اوج خود رسیده است و یقینا می‌تواند بیش از این هم اوج پیدا کند.

با وجود آنکه خروج نمایندگان جریان صدر از پارلمان عراق توانست به صورت موقت فضای لازم را برای چارچوب هماهنگی در جهت تشکیل دولت فراهم کند، اما با مطرح‌شدن محمد شیاع السودانی به عنوان گزینه اصلی این جریان (چارچوب هماهنگی) برای تصدی منصب نخست‌وزیری، نه تنها باید در پیشبرد روند تشکیل دولت جدید در عراق پس از 293 روز بن‌بست سیاسی با دیده تردید نگریست، بلکه کل عراق اکنون باید خود را برای خروج از مرحله آشوب‌سازی سیاسی و ورود به مرحله هرج‌ومرج خیابانی آماده کند.

چون مقتدی صدر از همان ابتدا صرفا به دنبال کشاندن عراق به این مرحله (هرج‌ومرج خیابانی) بود. در این بین تصمیم صدر برای بالاتربردن دُز آشوب‌سازی سیاسی یا هرج‌ومرج خیابانی بی‌شک متناسب با عملکرد چارچوب هماهنگی است. اگر رقبای صدر کماکان بر خواسته خود مبنی بر به‌قدرت‌رساندن السودانی به کرسی نخست‌وزیری مُصر باشند، بی‌شک مقتدی صدر هم وارد سطح بالاتری از آشوب‌سازی خواهد شد.

در این بین نباید دو نکته کلیدی را فراموش کرد؛ نخست آنکه هیچ تفاوتی بین محمد شیاع السودانی با دیگر شخصیت‌های سیاسی عراق برای رسیدن به نخست‌وزیری عراق وجود ندارد. از منظر مقتدی صدر هر فردی که به عنوان گزینه اصلی چارچوب هماهنگی برای تصدی پست نخست‌وزیر معرفی شود با واکنش تند وی مواجه خواهد شد، زیرا برخلاف آنچه تصور می‌شود حمله چهار روز پیش صدری‌ها به پارلمان عراق، اعتراض به نامزدی محمد شیاع السودانی به‌عنوان نامزد تصدی سمت نخست‌وزیری نبوده است، بلکه باید آن را اقدامی در جهت توقف پروسه تشکیل دولت توسط چارچوب هماهنگی تلقی کرد.

از این منظر اگر در آینده کماکان السودانی به دنبال رسیدن به نخست‌وزیری عراق باشد یا چارچوب هماهنگی گزینه دیگری را برای این پست (نخست‌وزیر عراق) معرفی کند، باید منتظر واکنش تندتر و قهرآمیزتری از سوی صدر باشیم. با این تفاسیر بی‌شک اقدام بعدی صدر هرچه باشد باید آن را رادیکال‌تر از حمله به پارلمان دانست.

نکته مهم‌تر و کلیدی‌تر آن است که باید گزینه میانجیگری و وساطت سیاسی از سوی ایران یا هر کشوری برای رسیدن به مصالحه بین صدر و چارچوب هاهنگی را کنار گذاشت. همان‌گونه که نگارنده بارها تأکید کرده است اگرچه شاید در نگاه اول سناریوی تقسیم قدرت یک سناریوی مطلوب از منظر چارچوب هماهنگی،‌ آن هم در شرایط فعلی باشد، ولی در تحلیلی عمیق‌تر آن‌گونه که پیداست مقتدی صدر به کمتر از تصاحب کل قدرت و زعامت کامل بر امور عراق قناعت نمی‌کند.

ازاین‌رو عملا بازیگری و صحنه‌گردانی مقتدی صدر هرگونه تلاشی برای ثبات سیاسی در عراق و تشکیل دولت را ناکام می‌گذارد. کمااینکه در این مدت تحرکات تهران راه به جایی نبرده است. پیرو نکته یادشده توییت 25 اردیبهشت/ 15 می ‌2022 مقتدی صدر و پیش‌کشیدن طرح پلن «بی» با عنوان «اپوزیسیون ملی» مؤید آن است که سناریوی قبضه قدرت از سوی رهبر جریان صدر تغییرات معناداری پیدا کرده است؛ تغییراتی که حکایت از عمیق‌ترشدن بحران در عراق می‌دهد.

به معنای دقیق‌تر کلمه مقتدی صدر با حذف خودخواسته جریانش از پارلمان به هیچ جریانی اجازه تشکیل دولت را نخواهد داد؛ بنابراین تنها در دو صورت می‌توان شاهد توقف پروژه آشوب‌سازی صدر برای عراق بود یا باید انحلال پارلمان فعلی و برگزاری دور جدید انتخابات در عراق کلید بخورد یا با کناررفتن چارچوب هماهنگی، صدری‌ها به‌عنوان جریان اصلی تشکیل دولت و نهایتا قبضه قدرت در عراق وارد عمل شوند. در غیر این صورت بحران‌سازی صدر برای این کشور وارد مراحل پیچیده‌تری خواهد شد.