بزم درخت کُشی!

نورا حسینی:‌ به نظر می‌رسد اخبار درخت‌کشی در تهران پایانی ندارد؛ نه جریمه‌های چند‌ده میلیاردی و نه پیگیری‌های قضائی. هفته‌ای نیست که چند خبر درباره درخت‌کشی در مقابل مجتمع‌های تجاری منتشر نشود؛ یک روز خشک‌شدن درختان در باشگاه انقلاب، روز دیگر درخت‌کشی در شهرک‌های مسکونی حوالی میدان آزادی که متعلق به یکی از نهادهای نظامی است. خبرگزاری ایرنا گفته است بیش از ۷۰ اصله درخت در این شهرک قطع‌ شده‌اند و ساکنان نیز این موضوع را تأیید کرده‌اند.

فروردین‌ را با خبر قطع درختان مرکز لرزه‌نگاری دانشگاه تهران آغاز کردیم؛ هرچند مسئولان دانشگاه اعلام کردند این درختان جابه‌جا شده‌اند. مدتی بعد نوبت به درختان بوستان چیذر رسید و هم‌زمان یکی از اعضای شورای شهر به از‌ ریشه کندن درختان منطقه 17 اعتراض کرد. سوده نجفی گفته بود بر اساس شواهد میدانی از ۲۰ فروردین سال ۱۴۰۱ درختان سبز دو لاین شمالی و جنوبی راه‌آهن تهران- اهواز به بهانه احداث زیرگذر از سوی شهرداری به صورت غیر‌اصولی و با کمک جرثقیل از ریشه قطع شده‌اند. مدتی بعد دانشگاه الزهرا بدون مجوز ۱۵ درخت در محوطه دانشگاه را قطع کرد. هفته پیش رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران از قطع درخت در باشگاه انقلاب خبر داد. او گفت تعداد درختان این مجموعه در سال ۹۸، ۱۹‌هزار‌و ۵۲۴ اصله بوده، اما اکنون درختان مجموعه ورزشی انقلاب به ۱۹‌هزار‌و ۳۲۵ درخت کاهش پیدا کرده است. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در سال ۹۸، تعداد ۱۳۰ اصله درخت این مجموعه خشک شده و ۵۷ درخت نیز قطع شده‌اند که مجموع آنها ۱۸۷ درخت است. ناصر امانی نیز مدتی پیش نسبت به اپیدمی قطع درخت در پایتخت هشدار داده و از بی‌نتیجه‌بودن هشدارها و تذکرها درخصوص درخت‌کشی گلایه کرده بود.

آیا درخت‌کشی در چند ماه اخیر بیشتر شده یا اطلاع‌رسانی درخصوص آن بیشتر شده است؟ مهدی بابایی، رئیس کمیته حفاظت و صیانت از باغات، در‌این‌باره به «شرق» توضیح می‌دهد‌:‌ به اعتقاد من خبرهای این حوزه بیش از گذشته منتشر می‌شود و فضای رسانه‌ای به دنبال این است که اخبار را پررنگ کند. من در ابتدای دوره شورای ششم گفتم با توجه به عدد بالای جریمه‌ای که برای قطع یا خشک‌شدن درخت تعیین‌ شده، امسال صلاح نمی‌دانیم باز هم 25 درصد آن را افزایش دهیم و ‌پنج درصد آن را بالا بردیم؛ چون جریمه این‌قدر بالاست که نزدیک به دیه انسان شده و آن بازدارندگی را که جریمه باید داشته باشد، دارد که حواشی زیادی هم ایجاد شد.

او ادامه می‌دهد: اغلب مواردی که از خشک‌شدن یا قطع درختان در چند ماه اخیر اطلاع پیدا می‌کنیم، متأسفانه مربوط به مکان‌های عمومی، دولتی و... بوده و با جریمه‌هایی که اعمال شده، بخش خصوصی تکلیف خود را می‌داند که اگر این اتفاق بیفتد نه‌تنها تمام سودی که از ساخت‌وساز به دست می‌آورد از بین می‌رود، بلکه باید کل ساختمانش را هم برای جریمه بدهد. برای مثال جریمه‌ای که در خیابان ولیعصر صادر شده باید مالک ملک را به شهرداری تحویل دهد و 117 میلیارد تومان بیش از ارزش ساختمانی است که مرتکب این تخلف شده است. به نظر من جریمه کار می‌کند.

بابایی تأکید می‌کند: ضعف قوانین مهم است؛ چون نشان می‌دهد تنها جریمه نمی‌تواند بازدارنده باشد و باید یک‌سری قوانین هم داشته باشید که در کنار رویکرد سلبی برای حفظ درختان رویکرد ایجابی هم داشته باشید.

احمد صادقی، عضو شورای شهر تهران نیز معتقد است به‌جز تعیین جریمه، شهرداری برای بازدارندگی می‌تواند شکایت کیفری کند و اگر تعمدی‌بودن ثابت شود، قوانین بازدارنده خوبی دیده شده است، ولی در کنار قوانین بازدارنده باید قوانین تشویقی هم بگذاریم.

او به «شرق» می‌گوید:‌ علت اصلی اینکه درختان را قطع می‌کنند، این است که درخت منافعشان را به خطر می‌اندازد. اگر اشخاص بفهمند کاشت درخت منافعشان را بیشتر می‌کند، درخت می‌کارند. قطع درختان جرم است و در قانون جرم‌نگاری شده، ولی می‌بینیم قطع درختان رخ می‌دهد. در کنار قوانین بازدارنده که قوانین سفت و سختی هم هستند، باید قوانین تشویقی نیز داشته باشیم تا مردم تشویق شوند درخت را حفظ کنند و بحث افزایش درخت داشته باشیم به جای اینکه قطع یا خشک‌کردن درخت را شاهد باشیم.

مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران نیز معتقد است در این دوره اطلاع‌رسانی درخصوص قطع درختان بیشتر شده است. او به «شرق» توضیح می‌دهد:‌ در این دوره شورا، با توجه به حساسیتی که نسبت به فضای سبز داشتیم، تعهد اطلاع‌رسانی به شهروندان در جریان این اخبار قرار گرفته و حساسیت عمومی هم نسبت به آن بیشتر شده است. خشک‌شدن درختان یک روند طولانی است، اما در این دوره این حساسیت‌ها گسترده شده است.

او تأکید می‌کند:‌ یکی از کارهایی که باید صورت بگیرد، این است که درختانی که سال‌های گذشته خشک شده‌اند، تعیین تکلیف شوند. تا چه زمانی این درختان باید مقابل خانه یک نفر یا یک مجموعه خشک بمانند؟ باید به جای این درخت خشک یک درخت در فصل مناسبش کاشته شود تا به فضای شهر طراوت بیشتری ببخشد. امسال پیگیریم و تلاش می‌کنیم قسمتی از درختانی را که خشک شده‌اند، احیا کنیم و به این سمت برویم که درختان تعویض شوند و درختان خشک جمع‌آوری و درختان تازه کاشت شود.

علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران، در این رابطه می‌گوید:‌ کمیسیون ماده هفت باید مجوز بدهد تا درختانی که خشک شدند شناسایی شوند. البته دارد بررسی می‌شود که علت خشک‌شدن چیست و اگر کسی کوتاهی کرده باشد، باید با او برخورد شود و فرقی نمی‌کند که شهرداری یا منطقه یا جای دیگری باشد. اگر درختان به علت بیماری یا آفت خشک شده باشند، حتما جایگزین‌شان در فصل مناسب که پاییز و آذر به بعد است، در برنامه نهضت درختکاری این کار انجام می‌شود.

به گفته او سازمان بوستان‌ها صدها پرونده کیفری برای افرادی که درختان را خشک کرده‌اند تشکیل داده و در این دوره شورا شاهد این هستید که با تعاملی که با دستگاه قضائی شده، با افرادی که نسبت به خشک‌کردن تعمدی درختان اقدام می‌کنند، حتما برخورد می‌شود و سازمان بوستان‌ها اقدامات لازم را برای این کار انجام داده و حتما پیگیری خواهد شد تا این موضوع به حداقل‌های خود برسد. مختاری ادامه می‌دهد: حدود 530 پرونده برای درخت‌کشی در قوه قضائیه مفتوح است که این پرونده‌ها در حال بررسی است‌.

پرویز سروری، نایب‌رئیس شورای شهر تهران نیز قطع و خشک‌کردن درختان را یک سناریو می‌داند‌. او درخصوص اپیدامی قطع‌کردن و خشکاندن درختان در شهر تهران می‌گوید: ما هم نگرانی در باب قطع‌کردن و خشکاندن درختان را داریم. یکی از مباحث شهر آلودگی هواست و قطعا گسترش و توسعه فضای سبز می‌تواند در این بخش اثرگذار باشد. درخت این‌گونه نیست که هر زمانی که ما تصمیم گرفتیم بکاریم و رشد کند؛ چرا‌که این مسئله منوط به یک بازه زمانی است و باید بتوانیم ظرفیت تنفسی تهران را توسعه دهیم و البته از آن حراست کنیم.

او در‌خصوص قطع و خشک‌کردن مرتب درختان در پایتخت می‌گوید: می‌توان این ذهنیت و نگرانی را داشت که احتمال دارد دست‌های پنهانی به دنبال این باشند و قطع و خشک‌کردن درختان یک سناریو باشد. قطع درختان جرایم سنگینی را در پی دارد. قطعا از ظرفیت بخش قضائی استفاده خواهیم کرد و از تمام راهکارها از‌جمله راهکارهای سلبی و ایجابی بهره خواهیم برد.