مرکز تحقیقات ام‌اس نمونه‌ای از عملکرد سیستم درمان در برابر کرونا

  اکنون که بیش از دو سال از شروع پاندمی کرونا گذشته است، شاید بسیار مناسب باشد تا همه عوامل درگیر از تجربیات خود در برابر این پاندمی بنویسند. اکنون که به این دو سال نگاه می‌کنم، آن را دوره‌ای گرانبها می‌بینم که سبب شد تجارب ما در برابر چگونگی برخورد با یک شرایط بحرانی به شکل بارزی افزایش یابد. در این دوره نه‌تنها با کووید و عوارض آن آشنا شدیم، بلکه با جنبه‌های دیگری نیز که می‌تواند بر زندگی و بیماری بیماران مؤثر باشد، آشنا شدیم؛ جنبه‌هایی که تا پیش از این برای ما ناشناخته بود. در ابتدای پاندمی مانند تمام دنیا چیزی درباره کووید نمی‌دانستیم. فقط می‌دانستیم کووید بیماری خطرناکی است که می‌تواند به‌طور بالقوه تهدیدکننده حیات انسان‌ها باشد. در این بین، ترسمان درباره کسانی بود که از قبل یک بیماری زمینه‌ای داشتند یا داروهای سرکوب‌کننده ایمنی را مصرف می‌کردند. ادامه راه به ما نشان داد که این ترس بی‌دلیل نبوده است و بیماران به دلایل مختلف بیشتر از افراد سالم در معرض ابتلا به کووید و مخاطرات ناشی از آن بودند. یک دسته از این بیماران، مبتلایان عزیز به ام‌اس بودند؛ بیمارانی عمدتا جوان که در سطح جامعه بسیار فعال بوده و بنابراین باید مراقبت‌های بیشتری نیز از آنها صورت گیرد. مرکز تحقیقات ام‌اس بیمارستان سینا وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران، مهم‌ترین ارگان درمانی و تحقیقاتی در زمینه بیماری ام‌اس در کشور است و روزانه بسیاری از بیماران به کلینیک این مرکز برای درمان خود مراجعه می‌کنند و در بخش فوق‌تخصصی آن بستری می‌شوند. مرکز تحقیقات ام‌اس در برخورد با پاندمی کووید سعی کرد به روشی سیستماتیک و با تکیه کامل بر اطلاعات روز، تصمیم‌گیری‌های مؤثر درمانی خود را انجام دهد. نکته مهم اینجاست که به دلیل نبود شواهد و اطلاعات درباره این بیماری جدید، این مرکز به‌صورت کاملا فعال در عرصه تحقیقات وارد شد و سعی کرد شواهد کافی را جهت ارائه راه‌حل‌های درمانی و پیشگیری فراهم آورد. از این‌رو یکی از اولین مقالات تحقیقی در زمینه رابطه کووید و ام‌اس در سطح جهان از همین مرکز به چاپ رسید. در روزهایی که هنوز نه درمان مؤثری برای کووید کشف و نه واکسنی ساخته شده بود، مهم‌ترین اقدام، توصیه‌های پیشگیرانه و عمل به آنها بود؛ همان توصیه‌هایی معمولی مانند استفاده از ماسک، حفظ فاصله اجتماعی، شستن دست‌ها و سایر مواردی که روزانه از سوی سازمان بهداشت جهانی اعلام می‌شد. مرکز تحقیقات ام‌اس همراه با انجمن ام‌اس سعی کرد از پتانسیل فضای مجازی نهایت استفاده را در اطلاع‌رسانی به بیماران عزیز به‌ عمل آورد. این مرکز بیماران ام‌اس را به‌طور خاص هدف این اطلاع‌رسانی قرار داد و سعی کرد اهمیت پیروی از این دستورالعمل‌ها را به آنها گوشزد کند که در این کار نیز موفق بود. همچنین به دلیل اینکه در آن روزهای اوج کرونا احتمال ابتلا به بیماری کووید به‌خصوص در مراکز درمانی و درمانگاه‌ها بالا بود، مرکز تحقیقات ام‌اس از پتانسیل‌هایی همچون واتس‌اپ، ایمیل و تماس‌های تلفنی برای ویزیت مجازی بیماران استفاده و سعی کرد مشکلات بیماران را تا جایی که می‌شود از این طریق حل‌وفصل کند. اینها تجربه‌های درخشانی بود که اکنون نمود خود را در پلتفرم‌های ویزیت‌های آنلاین نشان داده است. یک نکته بعد که در کارهای مرکز تحقیقات منحصربه‌فرد بود، توجه به جنبه‌های روان‌شناختی کووید و تأثیر آنها روی بیماران مبتلا به ام‌اس بود. اینکه اضطراب و افسردگی در دوران پاندمی تا چه میزان است و این موضوع چه تأثیری می‌تواند بر بیماری و سیر آن بگذارد، نکته بسیار مهمی بود که مرکز تحقیقات به آن پرداخت. همچنین مرکز تحقیقات ام‌اس دست به تدوین نوعی دستورالعمل دارویی برای پزشکان در این دوره زد و توصیه‌هایی درباره چگونگی مصرف داروهایی که ریسک کووید را افزایش می‌دادند، ارائه کرد. بعد از ورود واکسن‌ها و لزوم استفاده از آنها، مرکز تحقیقات ام‌اس به فعالیت‌های خود در این زمینه ادامه داد. این مرکز سعی کرد فضایی مناسب برای واکسیناسیون سریع بیماران مبتلا به ام‌اس به‌ وجود آورد. همچنین اطلاع‌رسانی‌های وسیعی نیز در مورد لزوم استفاده از واکسن‌ها انجام داد. اینها گوشه‌ای کوچک از فعالیت‌های مرکز تحقیقات ام‌اس در دوران کووید است. بنابراین به گمان من این مرکز می‌تواند به‌عنوان الگوی مناسبی برای عملکرد یک سیستم درمانی در شرایط بحرانی مانند پاندمی کووید در نظر گرفته شود.