قطع‌نامه‌ای در راه است؟

‌شرق: در حالی وال‌استریت‌ژورنال از عدم تصویت قطع‌نامه جدید علیه ایران در نشست فصلی شورای حکام خبر داده بود که اخبار واصله حکایتی متفاوت از ادعای این نشریه آمریکایی دارد. پیش از این وال‌استریت‌ژورنال گزارش داده بود که هیچ قطع‌نامه ضدایرانی در جلسه آتی شورای حکام صادر نخواهد شد. لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال، روز چهارشنبه گذشته در توییتی نوشت: «پس از تماس اخیر آمریکا و تروئیکای اروپایی دریافتم که هفته آینده هیچ قطع‌نامه‌ای علیه ایران در جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صادر نخواهد شد». بااین‌حال فضا به سمتی پیش می‌رود که احتمال صدور قطع‌نامه چندان دور از واقعیت نیست. مؤید آن به گفته‌های اولیانوف بازمی‌گردد. نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین درباره نتایج منفی صدور قطع‌نامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار داد. اولیانوف در توییتی در واکنش به توییت خبرنگار روزنامه وال‌استریت‌ژورنال که گفته بود در جلسه آینده شورای حکام آژانس اتمی قطع‌نامه‌ای علیه ایران صادر نخواهد شد، نوشت: «چنین قطع‌نامه‌ای بسیار غیرسازنده خواهد بود. باید پیامدهای بسیار منفی تصویب قطع‌نامه درباره ایران در نشست ژوئن شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به یاد بیاوریم. روسیه قبل از رأی‌گیری درباره آن هشدار داده بود».

موتور محرکه صدور قطع‌نامه

برخلاف آنچه لارنس نورمن ادعا کرد، گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و گفته‌های مدیرکل آژانس عملا به عنوان موتور محرکه‌ای برای تصویت قطع‌نامه علیه ایران عمل کرد. در همین رابطه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چهارشنبه در گزارشی عنوان کرد: «ذخایر اورانیوم غنی‌سازی‌شده ایران به ۱۹ برابر حد تعیین‌شده در توافق هسته‌ای رسیده است. همچنین ذخایر اورانیوم غنی‌سازی‌شده ایران با خلوص ۶۰ درصد از میزان لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای فراتر رفته است. مطابق با تخمین‌های گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اورانیوم غنی‌سازی‌شده ایران با خلوص ۶۰ درصد و به شکل اورانیوم هگزافلوراید از زمان گزارش قبلی آژانس اتمی از ۱۲.۵ کیلوگرم به ۵۵.۶ کیلوگرم رسیده است. مضافا ذخایر اورانیوم غنی‌سازی‌شده ایران به ۱۹ برابر حد تعیین‌شده در توافق هسته‌ای برجام رسیده است».‌آژانس بار دیگر مدعی شده است که ایران همچنان پاسخ‌های معتبری در رابطه با منشأ ذرات اورانیوم کشف‌شده در سه سایت‌ هسته‌ای اعلام‌نشده، ارائه نکرده است. در گزارش ثانویه که به رصد رویترز رسیده آمده است: «مدیرکل (گروسی) به‌شدت نگران است که ایران در فاصله گزارش قبلی تا گزارش کنونی آژانس، به تعامل با آژانس بر سر مسائل پادمانی برجسته نپرداخته است؛ بنابراین هیچ پیشرفتی در حل‌وفصل آنها حاصل نشده است». آژانس در این گزارش تأکید کرده است: «تا زمانی که ایران توضیحات صادقانه درباره وجود ذرات اورانیوم در تأسیسات اعلام‌نشده ارائه ندهد، در صلح‌آمیزبودن برنامه هسته‌ای این کشور تردید داریم». البته خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال با اشاره به گزارش جدید آژانس، عنوان کرد: «گزارش‌های پادمانی آژانس اتمی عموما ۱۰ صفحه‌ای هستند، اما گزارش اخیر آژانس تنها سه صفحه بوده است. در همین راستا تخمین زده می‌شود ذخایر اورانیوم غنی‌سازی‌شده ایران به چهار تن رسیده باشد».

حال ادعای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مدیر کل آن پیرامون عدم تضمین برای صلح‌آمیزبودن برنامه فعالیت‌های هسته‌ای ایران فضا را برای مخالفان برجام در جهت صدور قطع‌نامه علیه جمهوری اسلامی مساعد کرده است. خصوصا که در مقابل، تهران هم کماکان بر حفظ پیش‌شرط‌ها و خطوط قرمز خود با محوریت اختلافات پادمانی اصرار دارد. کما اینکه سخنگوی سازمان انرژی اتمی در واکنش به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران تأکید کرد: «برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران تاکنون بیشترین شفافیت را داشته است». بهروز کمالوندی اظهار کرد: «مطالب گزارش فصلی اخیر مدیر کل آژانس تکرار موارد بی‌اساس قبلی با اهداف سیاسی است و هیچ نکته جدیدی جز بازی با عبارات برای اهداف خاص ندارد؛ بنابراین بدیهی است مانند گزارشات قبلی سفیر و نماینده دائم کشورمان در جلسه هفته آینده شورای حکام پاسخ‌های حقوقی و مستدل ایران به گزارش اخیر مدیر کل را ارائه خواهد کرد». سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در ادامه تصریح کرد: «برخی رسانه‌های بین‌المللی با تحریف و بعضا تفسیر و مصادره به مطلوب عباراتی که تعمدا توسط مدیر کل مبهم تنظیم شده و مشحون از جزئیات غیرضرور است، همچون گذشته با استفاده از این ابهامات، فضا‌سازی‌های پوچ رسانه‌ای خود را با هدف القای غیرصلح‌آمیزبودن برنامه هسته‌ای کشور دنبال می‌کنند. این در حالی است که برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران تاکنون بیشترین شفافیت را داشته است».‌معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی در پایان خاطرنشان کرد: «برقراری مجدد نظام راستی‌آزمایی پیشین مستلزم عمل‌کردن طرف‌های برجامی به تعهدات خود است و نباید از ایران انتظار داشته باشند هنگامی که به تعهدات خود عمل نمی‌کنند و در حالی که تحریم‌های ظالمانه آنان علیه ملت ایران همچنان ادامه دارد، ایران پذیرای نظارت‌های فراپادمانی نیز باشد».

به موازات آن نیز چهارشنبه گذشته وزیر امور خارجه دولت رئیسی با حضور در دهمین اجلاسیه مجلس خبرگان، گزارشی از آخرین تحولات سیاسی و بین‌المللی و دستاوردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوره یک‌ساله دولت سیزدهم ارائه کرد و گفت: «ذره‌ای از خطوط قرمز تخطی نمی‌کنیم». حسین امیرعبداللهیان با اشاره به اینکه ذره‌ای از خطوط قرمز نظام در موضوع هسته‌ای تخطی نمی‌کنیم، گفت: «خطوط ترسیم‌شده رهبر معظم انقلاب در بی‌اثرکردن تحریم‌ها به موازات ادامه روند مذاکرات، مورد تأکید رئیس‌جمهور است و وزارت امور خارجه و تیم مذاکره‌کننده کشورمان با جدیت و اقتدار کامل در این مسیر حرکت می‌کنند». در عین حال محسن نذیری‌اصل، سفیر و نماینده دائم ایران در آژانس، در واکنش به گزارش جدید گروسی گفت: «سه ادعای پادمانی غیرمهم آژانس مربوط به حدود دو دهه قبل است و ایران تاکنون تعاملات مناسب و سازنده‌ای را با این سازمان و با هدف حل‌وفصل آنها داشته است». اما گویا این تعاملات تهران چندان سازنده نبوده که آژانس دست به انتشار چنین گزارشی زده است.

آمریکای بلاتکلیف

در این شرایط ایالات متحده هم سیاستی متناقض را علیه ایران در پیش گرفته است که بیشتر سیاست فشار از پایین و چانه‌زنی از بالا را به ذهن متبادر می‌کند. از یک سو وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای از اعمال تحریم علیه چند شخص و نهاد ایرانی خبر داد. به گزارش رویترز، وزارت‌ خزانه‌داری آمریکا پنجشنبه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «تحریم‌هایی را علیه چهار شرکت و یک شخص ایرانی اعمال کرده است؛ خدمات هواپیمایی سفیران یکی از شرکت‌هایی است که ذیل قانون اجرائی آمریکا (که برخی تبادلات با روسیه را ممنوع می‌کند) تحت تحریم قرار گرفته است. همچنین شرکت‌های پرآور پارس، طراحی و ساخت موتورهای هوایی (داما) و بهارستان کیش در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند». وزارت خزانه‌داری‌ آمریکا در انتها تحریم‌هایی را علیه «رحمت‌الله حیدری» اعمال کرده است.

در کنارش دیگر خبری از ادبیات مثبت جان کربی طی چند هفته گذشته پیرامون احیای برجام هم نیست و حتی به استفاده از اهرم تهدید روی آورده است. چنانی که هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید در اظهاراتی تصریح کرد: «صبر آمریکا برای حصول توافق در وین جهت احیای برجام بی‌پایان نیست». به گزارش رویترز، جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید، پنجشنبه عنوان کرد: «جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، به دنبال گزینه‌های دیگری است تا اطمینان حاصل کند در صورت شکست مذاکرات وین برای احیای برجام، ایران هرگز به توانایی‌های تسلیحات هسته‌ای دست نخواهد یافت. واشنگتن در راستای اجرای مجدد توافق تلاش خواهد کرد اما صبرش بی‌پایان نیست.‌اظهارات کربی در پی این مطرح ‌شد که آمریکا و ایران در هفته‌های اخیر در حال بررسی پاسخ‌های یکدیگر نسبت به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای بوده‌اند. در این بین جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین این متن را «آخرین متن پیش‌نویس و آخرین پیشنهاد» برای رسیدن به توافقی بر سر احیای توافق هسته‌ای می‌داند. اما جوزپ بورل هم دوشنبه گذشته در کنفرانسی خبری گفت: «مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای ایران به جای نزدیک‌شدن نظرات، در حال فاصله‌گرفتن آراست. واقعیت آن است که موضع‌ها نزدیک‌تر نشده، بلکه از هم فاصله بیشتری گرفته‌اند که این بسیار مایه نگرانی است؛ چراکه توافق ممکن است به کل به خطر بیفتد؛ بنابراین در حال حاضر نسبت به حصول توافق در مقایسه با ۲۸ ساعت پیش اطمینان کمتری وجود دارد».‌هم‌زمان با این اقدامات مخرب دولت بایدن، واشنگتن خود را کماکان مشتاق ادامه مذاکرات و احیای برجام نشان می‌دهد. در همین خصوص سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «بازگشت متقابل به برجام به ثبات منطقه کمک می‌کند و در راستای منافع ملی آمریکاست». شبکه پی‌بی‌اس گزارش داد که وِندانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در نشست خبری هفتگی این وزارتخانه تأکید کرد: «ما به آن (مذاکرات) ادامه می‌دهیم، زیرا معتقدیم بازگشت متقابل به پایبندی (به برجام) به ما کمک می‌کند تا به هدفمان برسیم».

حصول توافق پس از انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره و انتخابات زودهنگام کنست

روزنامه تایمز اسرائیل با استناد به مطالب منتشرشده در یک وبگاه خبری عبری، مدعی شد که یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل، در گفت‌وگوهای اخیرش با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و دیگر مقامات این کشور اطمینان و تضمین را از کاخ سفید دریافت کرده است که در مذاکرات وین، توافقی در زمانی قابل‌پیش‌بینی تا پیش از برگزاری انتخابات زودهنگام کنست در اسرائیل انجام نخواهد شد. روزنامه تایمز اسرائیل در گزارشی ادعا کرد که وبگاه خبری عبری

 «Zman Yisrael» مطلع شده است توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی از روی میز کنار رفته است و در آینده‌ای قابل‌پیشی‌بینی تا پیش از برگزاری انتخابات کنست در اسرائیل امضا نخواهد شد. این تضمین در گفت‌وگوهای اخیر یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و دیگر مقامات دولتی این کشور به او منتقل شده است.‌انتخابات پارلمان اسرائیل ۲۵ اکتبر (سوم آبان) برگزار می‌شود. این پنجمین انتخابات اسرائیل در چهار سال گذشته است که برگزار می‌شود. برگزاری دوباره انتخابات در پی شکست تلاش‌ نفتالی بنت و یائیر لاپید برای تثبیت کابینه ائتلافی انجام می‌شود. اگر کابینه ائتلافی نتواند حداکثر کرسی‌ها در پارلمان را به دست آورد، احتمالا جای خود را باید دوباره به حزب لیکود و بنیامین نتانیاهو دهد و در این میان نتانیاهو از برگزاری دوباره انتخابات خشنودترین فرد است. بنابراین هم لاپید و هم بایدن برای عدم بازگشت نتانیاهو به عرصه قدرت سعی دارند با تأخیر در احیای برجام از آن به‌عنوان امتیاز و برگ برنده انتخاباتی به نفع لاپید استفاده کنند.‌در کنارش هر روز که به موعد انتخابات کنگره در آمریکا نزدیک می‌شویم، اخبار و گزارش‌های بیشتری درباره اینکه مذاکرات برجام و توافق احتمالی تا بعد از انتخابات کنگره به تعویق می‌افتد یا تا آن زمان توافقی اتفاق نمی‌افتد، می‌شنویم. به نظر جریان موافق بازگشت به برجام در دولت آمریکا نتوانسته بر سر آن با منتقدان و مخالفانش به اجماع برسد. اختلافات میان دموکرات‌ها بر سر بازگشت آمریکا به برجام نیز آن‌قدر زیاد شده است که با مخالفت جمهوری‌خواهان درباره آن برابری‌ می‌کند. در این فضا و با توجه به اینکه رقابت انتخاباتی میان دو حزب آغاز شده است، هر گونه توافق بر سر بازگشت به برجام می‌تواند به موضوع رقابت انتخاباتی میان این دو حزب بدل شود. ازاین‌رو احتمال تعویق در روند مذاکرات یا کندشدن آن در شرایط فعلی تا پیش از برگزاری انتخابات در نوامبر (آبان) قابل پیش‌بینی است.‌مؤید این گزاره هم به توییت خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال بازمی‌گردد. لارنس نورمن در توییتی نوشت: «با وجود اخبار اولیه، علی باقری‌کنی در لیست هیئت ایرانی حاضر در مجمع سالانه سازمان ملل قرار ندارد و این به معناست که انتظار می‌رود در حین نشست سالانه هیچ اتفاق مهمی درمورد احیای برجام و حصول توافق هسته‌ای رخ نمی‌دهد و همه‌چیز به بعد از انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا موکول می‌شود». روزنامه جروزالم‌پست هم به نقل از یک منبع اروپایی مدعی شده که بازگشت ایران و ایالات متحده به توافق و احیای برجام تا قبل از انتخابات میان‌دوره‌ای ماه نوامبر در آمریکا چندان محتمل نیست. این منبع گفته اگر توافق در روزهای اخیر انجام نشود، دیگر برای جمع‌بندی سریع مذاکرات خیلی دیر خواهد بود.