«شرق» وضعیت فروش فیلم‌ها در روزهای اخیر را بررسی می‌کند
حال سینما هم خوب نیست
شرایط اکران فیلم‌های سینمایی خوب نیست. وضعیت بی‌رونق سینما را این روزها می‌توان از سالن‌های خلوت و آمار فروش پایین فیلم‌ها متوجه شد؛ فیلم‌هایی که به نظر می‌رسید در جلب نظر تماشاگران سینما موفق عمل خواهند کرد، اما آمارها از شکستشان در گیشه خبر می‌دهد.
شرق: شرایط اکران فیلم‌های سینمایی خوب نیست. وضعیت بی‌رونق سینما را این روزها می‌توان از سالن‌های خلوت و آمار فروش پایین فیلم‌ها متوجه شد؛ فیلم‌هایی که به نظر می‌رسید در جلب نظر تماشاگران سینما موفق عمل خواهند کرد، اما آمارها از شکستشان در گیشه خبر می‌دهد.
بسیاری از فیلم‌هایی که در حال‌حاضر می‌توانند به گیشه سینما کمک کنند، توقیف هستند
سیدجمال ساداتیان از تهیه‌کنندگان با‌سابقه سینمای ایران، با اشاره به فروش فیلم‌های روی پرده، به «شرق» گفت: «اگر فروش شش ماه اول سال 1401 را معیار قرار دهیم و با همین متر، فروش شش ماه نخست سال 98 و قبل از همه‌گیری کرونا را ارزیابی کنیم، می‌بینیم که در سال 98 در شش ماه نخست، 27 میلیون قطعه بلیت فروخته شد و در شش ماه سال جاری 14 میلیون بلیت فروخته شده است و همین فروش نشان می‌دهد در شرایط معمول هم فروش سینما چشمگیر نبوده و قطعا این روزها سینما به‌هیچ‌وجه در شرایط خوبی به لحاظ درآمدزایی قرار ندارد».
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «چیدمان فیلم‌ها، مدیریت فرهنگی کشور و... باعث شده تا چنین شرایطی را تجربه کنیم، اما با تحلیل شش ماه نخست سال می‌توان چشم‌اندازی هم به شرایط اکران تا انتهای سال داشت. پیش‌بینی من این است که با توجه به اکران فیلم‌های قابل اعتنا در نیمه نخست سال، فیلم‌هایی که رغبتی برای حضور مردم در سالن‌های سینما فراهم کنند، وجود ندارد؛ مگر فیلم‌هایی که به دلیل نیمه‌کاره‌ماندن مراحل تولید، موفق به حضور در جشنواره نشدند و مردم برای نخستین بار این فیلم‌ها را در سالن می‌بینند. البته در کنار همه این موارد، باید به این نکته هم اشاره کنم که با ایجاد جریانات اخیر در کشور و حمایت برخی از هنرمندان، شاید برخی از صاحبان آثار تمایلی به اکران آثارشان در سینماها نداشته باشند و همین موضوع عامل دیگری است که تعداد گزینه‌هایی که می‌تواند به صف اکران اضافه شود و مردم را تشویق به دیدن فیلم در سالن‌های سینما کند، کمتر می‌شود».
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «چهارشنبه‌سوری» درباره نمایش فیلم‌هایی که تا به امروز موفقیتی در جشنواره‌های جهانی کسب کرده‌اند نیز گفت: «طبیعی است فیلم‌هایی که از ابتدای سال موفق به حضور در جشنواره‌های معتبر جهانی شده‌اند، از محتوا و کیفیت قابل قبولی برخوردار هستند و به یقین شاخصه‌های مهمی دارند و نفس حضورشان در این جشنواره‌ها فضای تبلیغاتی خوبی برای آنها ایجاد کرده است. اکران این فیلم‌ها هم می‌تواند تا حد زیادی باعث جلب توجه مخاطب به سالن‌های سینما شود. من تمام این فیلم‌ها را ندیده‌ام، اما در این میان «برادران لیلا» از نظرم فیلم خوش‌ساخت و قابل اعتنایی است که می‌تواند مخاطب زیادی هم داشته باشد».
ساداتیان در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره توجه مدیران فرهنگی به موضوع اکران گفت: «به نظرم وقتی برخی دولت‌ها با شعارهایی خاص کارشان را آغاز می‌کنند، می‌توان به نتایجی رسید. مثل زمان مدیریت محمدحسین صفارهرندی در وزارت ارشاد که شعارهایی مبنی بر تغییر سینمای منحرفی که ایجاد شده، داده شد و تصمیمی برای تغییر مسیر سینما در پیش گرفته شد. چنین تصمیم‌هایی برای اهالی سینما روشن است. به نظر می‌رسد در این دوره هم شاهد چنین مواضعی از سوی مدیران فرهنگی هستیم. شعارهایی از این دست که باید به فیلم‌های ارزشی فرصت بیشتری داد و از آنها حمایت کرد، در این دولت زیاد شنیده می‌شود. باید به این نکته توجه کرد که باید به مخاطب سینما حق انتخاب داد. من به‌هیچ‌وجه فکر نمی‌کنم که نباید چنین فیلم‌هایی ساخته شود، اما سهم ساخت فیلم‌هایی از این دست می‌تواند بخشی از فضای سینما را در بر گیرد. برای مثال فیلم «موقعیت مهدی» که به نظرم فیلم خوش‌ساختی است و من از دیدنش لذت بردم، با وجود حمایت و تبلیغات بسیاری که در تلویزیون داشت، فروش آن‌چنانی در گیشه کسب نکرد و می‌توان نتیجه گرفت این فیلم در جلب توجه مخاطب تا حدی موفق بود، اما باید سلیقه تمامی مردم را هم لحاظ کرد و تنوع را در ساخت فیلم‌ها در نظر گرفت».
تهیه‌کننده فیلم «برف روی کاج‌ها» ادامه داد: «برخی از تصمیمات مدیران فرهنگی می‌تواند معادلات و ظرفیت‌های اکران را به هم بزند و به همین دلیل شاهد فروش قابل اعتنایی در گیشه نیستیم. بی‌راه نیست اگر بگویم بسیاری از فیلم‌هایی که در حال حاضر می‌توانند به گیشه سینما کمک کنند، توقیف هستند و با مشکلات بسیاری تا رسیدن به اکران مواجه خواهند بود. بنابراین برای تصمیم‌گیری درباره فروش بهتر فیلم در گیشه، باید برخی مشکلات از این قبیل را حل کرد».
سینما شامل سه‌گانه تولید، توزیع و نمایش است و اگر هریک از آنها حذف شود به کلیت سینما آسیب می‌رسد
«بدون شک در چنین شرایطی باید وزارت ارشاد به این باور برسد که وقت همدلی با اهالی سینماست. به نظرم بهترین اقدام وزارت ارشاد و سازمان سینمایی، تشکیل جلسات با صنوف سینمایی است تا از طریق همفکری به راهکاری رسید. اگر وضعیت نابسامان سینما به همین شکل ادامه داشته باشد، به‌هیچ‌وجه نمی‌توان به آینده آن خوش‌بین بود؛ چرا‌که هزینه‌های تولید فیلم بسیار سنگین است و اهالی سینما به اینکه چرا در چنین شرایطی همدلی وجود ندارد، معترض هستند». این بخشی از صحبت‌های سعید خانی، تهیه‌کننده و پخش‌کننده سینماست؛ حرف‌هایی که گرچه زیاد تکرار شده و دست‌کم در سه سال اخیر با وجود همه‌گیری کرونا، گلایه‌هایی از این جنس را از زبان اهالی سینما زیاد شنیده‌ایم، اما به نظر می‌رسد تصور ایجاد شرایط با‌ثبات برای سینمای ایران کمی دور از ذهن باشد.
خانی در گفت‌وگو با «شرق» به فروش روزهای اخیر سینمای ایران اشاره کرد و گفت: «شرایط اجتماعی خوب نیست و طبیعی است که حال عمومی مردم هم خوب نباشد. دسترسی به اینترنت سخت شده و همین اتفاق سهم چشمگیری در فروش فیلم‌های سینمایی داشته است. طبیعی است صاحبان فیلم‌هایی که بعد از پشت‌سرگذاشتن دوران کرونا، امیدوار بازگشت سرمایه‌هایشان هستند، همچنان به این فکر می‌کنند که باز هم منتظر باشند و دست نگه دارند تا شاید شرایط طبیعی‌تری برای دیده‌شدن فیلم‌هایشان فراهم شود».
مدتی قبل شورای صنفی نمایش برای اکران فیلم «جنگ جهانی سوم»، نماینده سینمای ایران در مراسم اسکار اعلام آمادگی کرد. این در حالی است که بر اساس قوانین شاخه بهترین فیلم بین‌المللی اسکار ۲۰۲۳، فیلم‌های منتخب کشورها باید بین تاریخ ۱۱ دی‌ماه ۱۴۰۰ تا حداکثر ۹ آذر ۱۴۰۱ در کشور مبدأ، حداقل هفت روز اکران تجاری و عمومی داشته باشند. خانی در پاسخ به این پرسش که با وجود این شرایط، اکران فیلمی که نماینده ایران در اسکار پیش‌رو است چه خواهد شد؟ گفت: «این روزها بحث اکران «جنگ جهانی سوم» هم داغ است. فیلمی که طبق مقررات اسکار باید در کشور مبدأ اکران شود. به نظرم چون جنبه اکران فیلم به لحاظ مقررات پررنگ‌تر است، می‌توان به صورت موقت آن را در سالنی کوچک اکران کرد که این قانون اجرا شود. تصور نمی‌کنم حتی فیلم «جنگ جهانی سوم» هم در این شرایط بتواند به صورت گسترده اکران شود. وقت این رسیده که مثل زمانی که کرونا باعث آسیب جدی به سالن‌های سینما شد و سازمان سینمایی برای جبران خسارت آستین بالا زد، در این روزها هم به دنبال راهکاری جدید باشد تا صاحبان آثار راضی به اکران فیلم‌هایشان در سینماها شوند».
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به فیلم‌هایی که قرار بود در پاییز به اکران سینماها اضافه شوند، گفت: «طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده قرار بود فیلم‌هایی مثل «ملاقات خصوصی» یا «جوجه‌تیغی» پاییز در سینماها اکران شوند. طبیعی است شرایط در حال حاضر برای صاحبان فیلم‌ها راضی‌کننده نیست. فیلم‌هایی که از سال 98-99 در صف اکران مانده‌اند و دست‌کم سه سال است سرمایه صاحبان آنها بلاتکلیف مانده، این فیلم‌ها حتی اگر همین الان هم اکران شوند، موفق به بازگشت سرمایه نخواهند بود».
خانی درباره ارزیابی خود از اجرای طرح بلیت شناور و امکان دسترسی بیشتر مخاطبان به دیدن فیلم‌های روی پرده سینماها نیز گفت: «سال‌هاست بحث کلی در جریان است؛ اینکه تمامی فیلم‌ها برای دیده‌شدن نیاز به تبلیغات دارند. به همین جهت روال اکران سینماهای ما بر‌خلاف تمام دنیا، جهت معکوسی را طی می‌کند و فیلم‌های روز سینمای ما سهمی از تبلیغات تلویزیونی ندارد. طرح بلیت شناور هم اساسا بد نبود و من جزء موافقان آن بودم و هستم. اما زمانی این طرح جواب می‌دهد که دولت به صورت کلان برای آن برنامه‌ریزی داشته باشد. عدم همین برنامه‌ریزی باعث شد امروز راه چندان موفقی نباشد. اما اگر همتی وجود داشته باشد تا برای جلب نظر تماشاگران به طرح دیدن فیلم با قیمت بلیت نیم‌بها در سینماها برنامه‌ریزی شود، شک نکنید که تا یک سال دیگر مخاطب بیشتری به سینما اضافه خواهد شد و ضریب اشغال سینما بالا خواهد رفت. طبیعی است که شرایط اقتصادی به بسیاری از خانواده‌ها امکان تماشای فیلم در سینماها را نمی‌دهد و باید برای این افراد برنامه‌ریزی شود».
تهیه‌کننده فیلم سینمایی«دوزیست» با اشاره به تصمیمات سازمان سینمایی در شش ماه نخست سال گفت: «مدتی صدور پروانه ساخت به کندی انجام می‌شد و با اینکه این روند تصریح شده، اما بسیاری از اهالی سینما نگران اکران سال آینده هستند. واقعیت این است که در دو، سه سال گذشته شاهد اکران فیلم‌های در صف نمایش بودیم. فیلم‌هایی که روز به روز به تعداشان اضافه می‌شود. فیلم‌هایی مثل «ابلق» و «دوزیست» برای دو سال پیش بودند که بالاخره اکران شدند و انیمیشن «پسر دلفینی» این اواخر کمی به گیشه کمک کرد. تا مدتی دیگر بازی‌های جام جهانی را در پیش داریم و طبیعی است که بار دیگر اکران فیلم‌های سینمایی به حاشیه رانده شود. اگر نگاه کلانی توسط وزارت ارشاد وجود نداشته باشد و مشکلی در پروانه ساخت فیلم‌ها ایجاد شود، به‌خصوص فیلم‌های ملودرام اجتماعی که معمولا در روند پروانه ساخت با مشکل روبه‌رو می‌شوند، نگرانی صاحبان آثار برای سال آینده بیشتر هم خواهد شد».
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش به نمایش بازی‌های جام جهانی در سینماها نیز اشاره کرد و گفت: «نمایش بازی‌ها فقط برای سینمادار نفع مالی دارد و طبیعی است که صاحبان آثار متضرر خواهند شد. سینما شامل سه‌گانه تولید، توزیع و نمایش است و اگر هریک از آنها حذف شود، به کلیت سینما آسیب می‌رسد. در روند بازی‌های جام جهانی هم قطعا مردم از نمایش در سینماها استقبال می‌کنند، اما دیدن فوتبال در سینما، ضرری را متوجه سینمادار می‌کند و دست‌کم باید به فکر تعویض صندلی‌ها بعد از این دوره باشد. قطعا در سه بازی ایران سالن‌های سینما شلوغ خواهد شد، اما باز هم فیلم‌های سینمایی ضرر خواهند کرد. چهار سال پیش شورای صنفی نمایش طرحی ایجاد کرد که سینما‌داران فوتبال نشان بدهند، اما سهم فیلم‌هایی را که در حال اکران هستند، بپردازند. متأسفانه دیدیم هیچ سینماداری پول صاحب فیلم‌ها را پرداخت نکرد».
