داستان دنبالهدار غرامت جنگی
تلفات و خسارات جنگ جهانی دوم بسیار گسترده بود. قاره اروپا هرگز چنین خرابی و تلفات جانیای ندیده بود. 55 میلیون نفر در جنگ کشته شده بودند که از این تعداد 45 میلیون نفر متعلق به قاره اروپا بودند.


تلفات و خسارات جنگ جهانی دوم بسیار گسترده بود. قاره اروپا هرگز چنین خرابی و تلفات جانیای ندیده بود. 55 میلیون نفر در جنگ کشته شده بودند که از این تعداد 45 میلیون نفر متعلق به قاره اروپا بودند. آمریکا 290 هزار نفر تلفات داشت. میزان تلفات انگلیس 400 هزار سرباز در میدان جنگ و صد هزار غیرنظامی برآورد میشد. بلژیک، هلند و نروژ دهها هزار تلفات داشتند. تلفات فرانسه به 200 هزار سرباز و 450 هزار غیرنظامی بالغ میشد.
خسارت سنگین جنگ جهانی دوم به اروپای شرقی
در اروپای مرکزی و شرقی تلفات ناشی از جنگ جهانی بسیار سنگین بود؛ زیرا 13میلیونو 600 هزار سرباز و در حدود 12 میلیون غیرنظامی در قتلعامها یا از گرسنگی و سرما در پیشرویهای آلمان، جان خود را از دست دادند. روسها جمعا 25 میلیون نفر، یعنی بیش از 10 درصد جمعیت خود تلفات داشتند. آلمان مانند روسیه 10 درصد جمعیت خود یعنی پنجمیلیونو 700 هزار نفر را از دست داد. از این میان، یکمیلیونو 300 هزار نفر نظامی و بیش از چهار میلیون نفر غیرنظامی بودند. تلفات لهستان 300 هزار سرباز، یوگسلاوی 300 هزار سرباز و 140 هزار غیرنظامی، یونان 150 هزار سرباز و 350 هزار غیرنظامی، چین از شش تا هشت میلیون نفر و ژاپن پنجمیلیونو 200 هزار سرباز و 600 هزار غیرنظامی بود. علاوه بر تلفات جانی، در تمام کشورها خرابیهای هولناکی به وجود آمد و منابع عظیمی منهدم شد.
خرابیهای دامنهدار در همه جای اروپا دیده میشد. سیاست «زمین سوخته» که ابتدا توسط روسیه و پس از عقبنشینی آلمان در خاک روسیه انجام گرفت، خرابیهای گستردهای در آن کشور بهویژه در محورهای مسکو، لنینگراد، استالینگراد و قفقاز به وجود آورد. در آلمان کلیه شهرهای بزرگ تقریبا بدون استثنا با خاک یکسان شدند. در ایتالیا خرابیهای عظیمی به وجود آمد و در بمبارانهای شدید آن کشور، به آثار هنری و تاریخی توجهی نکردند و تعدادی از بناهای تاریخی ویران شد.
تهاجم نظامی آلمان به لهستان از اول سپتامبر سال 1939 در قالب عملیات موسوم به «مورد سفید» نقطه آغاز شروع جنگ جهانی دوم بود و لهستان کشوری بود که سختترین صدمات جنگ به آن وارد شد. شش میلیون شهروند لهستانی کشته شده بودند که گفته میشود نیمی از آنها یهودی بودند. در سال 1945 تقریبا نیمی از اراضی قابل کشت لهستان به حال خود رها شده بود و تولید محصولات کشاورزی به 38 درصد میزان قبل از جنگ کاهش یافت. تجهیزات کشاورزی به کلی نابود شده بود.
لهستان و دریافت خسارتهای جنگ جهانی دوم
وزارت خارجه لهستان اخیرا محتوای غرامتهای درخواستی خود از برلین را که چندی پیش به آلمان ارسال شده بود، بهطور علنی اعلام کرد. به گفته «زبیگنیو راو»، وزیر خارجه لهستان، آلمان و لهستان باید گامهایی فوری برای حلوفصل حقوقی و مادی دائمی، جامع و نهایی عواقب تجاوز و اشغال آلمان از سال 1939 تا 1945 بردارند. محاسبات صورتگرفته از سوی پارلمان لهستان نشان میدهد در طول جنگ لهستان، در مجموع مبلغ بالایی به این کشور خسارت وارد شده است. این میزان شامل خسارات انسانی نیز میشود و تخمین زده شده هر فردی که در طول جنگ جان خود را از دست داده، باید معادل 175 هزار دلار دریافت کند. بخش درخور توجهی از این غرامت به مرگ بیش از پنجمیلیونو 200 هزار شهروند لهستانی مربوط است.
ورشو بابت خسارتهای مادی و معنوی آلمان نازی به لهستان در جریان جنگ جهانی دوم درخواست 1.32 تریلیون دلار غرامت کرد. عواقب تجاوز آلمان باید شامل پرداخت غرامت برای خسارت مادی و غیرمادی واردشده به دولت لهستان باشد. لهستان از برلین خواسته تا برای بازگرداندن اشیای فرهنگی که نازیها آنها را غارت کردند و در آلمان نگهداری میشوند، «اقدامات هماهنگ» را اتخاذ کند و داراییها و مطالبات بانکهای دولتی و مؤسسات اعتباری لهستان که رایش سوم در سالهای جنگ مصادره کرده نیز باید پس داده شود. آلمان باید به «قربانیان تجاوز و اشغال آلمان و همچنین خانوادههای آنان، بابت ضررها و لطمههایی که متحمل شدهاند»، غرامت بپردازد.
غارت دارایی بانکهای لهستان
لهستان همچنین خواهان بازگرداندن دارایی بانکهای دولتی این کشور است که توسط دولت آلمان در سالهای 1939 تا 1945 غارت شده بود. دولت راستگرای لهستان میگوید که نخستین کشور قربانی جنگ بوده و خسارتهای این جنگ بهطور کامل از سوی آلمان جبران نشده است. از زمان روی کار آمدن حزب قانون و عدالت در لهستان در سال 2015 درخواست دریافت غرامت از آلمان افزایش یافته است. پارلمان لهستان نیز اخیرا در قطعنامهای از دولت آلمان خواست «مسئولیت سیاسی، تاریخی، حقوقی و مالی تمامی عواقب ناشی از آغاز جنگ جهانی دوم را بر عهده بگیرد». این قطعنامه با اکثریت قاطع 418 رأی از 437 رأی نمایندگان حاضر تصویب شد. لهستان بر این باور است دهها کشور جهان بهخاطر جنایتها و خسارتهای جنگ جهانی دوم از آلمان خسارت دریافت کردهاند و دلیلی وجود ندارد که لهستان از این قاعده مستثنا باشد.
از دیدگاه لهستان، غیرممکن است که ارزش مالی برای ازدستدادن جان 5.2 میلیون نفر قائل شد. این کشور خسارات وارده به زیرساختها، صنعت، کشاورزی، فرهنگ، تبعید به آلمان برای کار اجباری و... را فهرست کرده و تیمی متشکل از 30 اقتصاددان، مورخ و کارشناس از سال 2017 بر روی این گزارش کار کردهاند. آلمان بارها مدعی شده پرداخت غرامت با اعلامیه رهبر کمونیست لهستان در سال 1953 که در آن لهستان از غرامتهای آلمان صرف نظر کرد، مختومه شده و موضع آلمان بدون تغییر است. لهستان در سال 1953 از غرامتهای بیشتر چشمپوشی کرد و بارها این معافیت را تأیید کرده است. از زمان پایان جنگ جهانی دوم، آلمان حدود 74 میلیارد یورو غرامت، عمدتا به اسرائیل و کشورهای اروپای غربی یا افراد ساکن در آن کشورها، پرداخته است.
ماتئوش موراویتسکی، نخستوزیر لهستان، اخیرا مدعی شده اگر آلمانیها میخواهند روسیه به خاطر جنگ در اوکراین مجازات شود و به این کشور برای جنایاتی که در آنجا مرتکب شده است غرامت بپردازند، باید پاسخگوی جنایات و کشتار جمعی علیه لهستان در طول جنگ جهانی دوم نیز باشند. اگر آلمان این مسئولیت را نپذیرد، پس روسیه هرگز نمیتواند در قبال جنایاتی که نیروهای روسی اکنون در اوکراین مرتکب میشوند، پاسخگو باشد.