چرخش به راست اروپا

اروپا در سال رو به پایان 2022 شاهد برپایی انتخاباتی تأثیرگذار بود که برخی از آنها چهره سیاسی این قاره را تغییر داد؛ انتخاباتی که خبر از چرخشی به‌سوی محافظه‌کاری می‌دهد. انتخاب «جورجا ملونی» اولین نخست‌وزیر زن ایتالیا، ابقای ویکتور اوربان در مجارستان، پیروزی راست‌گرایان در انتخابات سوئد، دومین پیروزی امانوئل مکرون در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه و شکست نخست‌وزیر عوام‌گرای اسلوونی مهم‌ترین و تأثیرگذارترین انتخابات‌های اروپا در سال 2022 محسوب می‌شوند. یکی از مهم‌ترین انتخابات اروپا در سال ۲۰۲۲ در ایتالیا برگزار شد؛ جایی که جورجا ملونی اولین رهبر ظاهرا راست افراطی این کشور پس از جنگ جهانی دوم سکان هدایت دستگاه اجرائی را در دست گرفت. «برادران ایتالیا» حزبی دست‌راستی با گرایش‌های افراطی به ریاست خانم جورجا ملونی در انتخابات زودهنگام ۲۵ سپتامبر اکثریت آرا را به دست آورد و رهبری ائتلاف جریان راست در انتخابات برای تشکیل دولت را در دست گرفت.

احزاب راست و راست افراطی «فورزا ایتالیا» و «لیگ» به رهبری سیلویو برلوسکونی نخست‌وزیر سابق ایتالیا و ماتئو سالوینی دیگر اعضای این ائتلاف را تشکیل می‌دادند. نتیجه این انتخابات در ایتالیا، کشوری که خود یکی از اعضای مؤسس اتحادیه اروپا محسوب می‌شود، در ابتدا بیم و نگرانی زیادی را نسبت به رویکرد آینده ملونی و سیاست‌های احتمالی اروپاستیزانه او برانگیخت.

«دانیله آلبرتازی» استاد علوم سیاسی در دانشگاه ساری بریتانیا با نگاهی به رویکرد نخست‌وزیر ایتالیا در چند ماه نخست به‌دست‌گرفتن قدرت می‌گوید: «مردم و رسانه‌ها فکر می‌کردند که جورجا ملونی می‌خواهد با اروپا مبارزه کند؛ اما او دقیقا برعکس عمل کرده است. او با تأکید بر اینکه ملونی بیش از آنکه به‌عنوان یک نیروی راست افراطی ظاهر شود، تمایل دارد رویکردی محافظه‌کارانه داشته باشد و مانند یک نخست‌وزیر عمل کند، تصریح ‌می‌کند: «ایتالیا از نظر اقتصادی به صندوق بازیابی اروپا متکی است؛ به‌همین‌دلیل ملونی نمی‌تواند در مقیاسی که مجارستان و لهستان با کمیسیون اروپا اختلاف دارند، از بروکسل فاصله بگیرد». ملونی، اولین نخست‌وزیر زن ایتالیا، علاوه بر روی‌گردانی از جنگ و کشمکش با بروکسل، موضعی همسو با ناتو نیز اتخاذ کرده و از افزایش هزینه‌های دفاعی اروپا برای کمک به اوکراین پس از تهاجم روسیه به خاک این کشور حمایت کرده است؛ اما او در عوض مواضعی تندروانه‌تر را در داخل کشورش در پیش گرفته است؛ از میان رویکردهای مبتنی بر گرایش راست افراطی خانم ملونی می‌توان به مخالفت او و دولتش در ماه نوامبر با پهلو‌گرفتن کشتی امدادرسان حامل پناه‌جویان در سواحل ایتالیا اشاره کرد.

تحکیم قدرت اوربان

ویکتور اوربان پس از پیروزی قاطع در انتخابات ماه آوریل گذشته، برای چهارمین دوره در رأس هرم قدرت در مجارستان قرار گرفت. «فیدز» حزب عوام‌گرای تحت رهبری ویکتور اوربان بیش از دوسوم کرسی‌های پارلمان را در پایان انتخابات قانون‌گذاری اخیر در این کشور به دست آورده است. اوربان در این انتخابات، کمپینی برای معرفی یک مانیفست سیاسی مشخص به راه نینداخت؛ اما در عوض از سخنرانی‌ها و مناظره‌های تلویزیونی برای تعامل و ارتباط با رأی‌دهندگان استفاده کرد. او همچنین خود را به‌عنوان نامزدی معرفی کرد که مجارستان را از کشاندن به جنگ اوکراین در مراحل ابتدایی آن باز داشته است. پیروزی اوربان، برای بروکسل و نیز اپوزیسیون مجارستان که برای برکناری او حول یک نامزد متحد شده بودند، با یأس و ناامیدی بزرگی همراه بود. اوربان در اظهارات پس از پیروزی در انتخابات این‌گونه به خود می‌بالید: «ما پیروزی بزرگی به دست آوردیم که می‌توان آن را از ماه هم نظاره کرد؛ پس مطمئنا از بروکسل هم قابل مشاهده است». انتخاب مجدد اوربان ضربه‌ای سخت به کمیسیون اروپا تلقی شد که از مدت‌ها پیش با بوداپست بر سر پایبندی به ارزش‌های اتحادیه در چالش و نزاع بود. یک محقق وابسته به شورای روابط خارجی اروپا به یورونیوز گفت که از زمان انتخاب مجدد ویکتور اوربان «نگرش متخاصم و تهاجمی او نسبت به نهادهای اروپایی تشدید شده است». با اوج‌گیری این اختلافات، بروکسل اواخر نوامبر اعلام کرد که سهم ۷.۵ میلیارد یورویی بوداپست از بودجه بازیابی اتحادیه اروپا را مسدود می‌کند؛ زیرا مجارستان اصلاحات درخواست شده برطرف‌شدن نگرانی‌ها نسبت به برقراری «حاکمیت قانون» در این کشور را به اندازه کافی انجام نداده است.

شگفتی در سوئد

انتخابات پارلمانی در سوئد نیز با تأثیر از موج تازه شکل‌گرفته در اروپا طی سال 2022، به مانند ایتالیا با شگفتی‌سازی بزرگ جریان راست‌گرایان همراه شد. ائتلاف راست و راست افراطی در سوئد با اختلافی اندک نتایج انتخابات قانون‌گذاری در این کشور را به نفع خود رقم زد و چپ‌ها را پس از هشت سال از قدرت کنار پایین کشید. دموکرات‌های سوئد، حزبی که ریشه در فاشیسم و جنبش نئونازی دهه ۱۹۹۰ دارد، پس از سوسیال‌دموکرات‌ها در انتخابات قانون‌گذاری بیشترین آرا را به خود اختصاص داد.

پیروزی جناح راست و رقم‌خوردن تحول سیاسی جدید در سوئد از آن جهت بی‌سابقه و تاریخی است که هرگز یک دولت حاکم بر این کشور نیاز به حمایت و پشتیبانی حزب دست‌راستی «دموکرات‌های سوئد» نداشته است. این حزب راست‌گرای افراطی با کسب ۲۰.۶ درصد آرا برنده بزرگ انتخابات پارلمانی بود و پس از میانه‌رو‌های محافظه‌کار، دومین حزب سیاسی سوئد لقب گرفت.

«دموکرات‌های سوئد» که 20 سال پیش تنها یک درصد آرا را در انتخابات به خود اختصاص داده بودند، در انتخابات عمومی سال ۲۰۱۰ برای نخستین بار از حد نصاب انتخاباتی چهار درصد عبور کردند و موفق شدند به «ریکسداگ» نهاد قانون‌گذاری ملی و عالی‌ترین نهاد تصمیم‌گیری در سوئد راه یابند. این حزب راست افراطی اگرچه عضو رسمی ائتلاف میانه‌روها، دموکرات‌های مسیحی و لیبرال‌های حاکم بر کشور نیست؛ اما همچنان نقش بزرگی در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های دولت اولف کریسترسن، نخست‌وزیر، ایفا می‌کند. دموکرات‌های سوئد اکنون اهرم سیاسی درخورتوجهی در پارلمان در دست دارند و می‌توانند از آن برای تأثیرگذاری بر «سیاست‌های مهاجرت و همچنین اصلاحات نظم و قانون» استفاده کنند.

پیروزی مکرون

با وجود ناکامی در انتخابات‌های مهم دیگر، احزاب طرفدار اروپا ماه آوریل گذشته، زمانی که امانوئل مکرون برای دومین دوره پیاپی به ریاست‌جمهوری فرانسه برگزیده شد، تقویت شدند. امانوئل مکرون برای به‌دست‌آوردن این پیروزی مجبور شد بار دیگر مارین لوپن، رقیب راست افراطی خود را در دور دوم انتخابات شکست دهد.

با‌این‌حال در انتخابات پارلمانی فرانسه که دو ماه پس از کسب این پیروزی برای رئیس‌جمهوری فرانسه به دست آمد، حزب لیبرال و ترقی‌خواه «جمهوری به‌پیش» تحت رهبری مکرون اکثریت مطلق خود را در پارلمان از دست داد. حزب مکرون و متحدانش پس از این ناکامی با وجود گفت‌وگوها برای تشکیل ائتلاف، تصمیم به تشکیل دولت اقلیت گرفتند. امانوئل مکرون از زمان انتخاب مجدد، بار دیگر به رایزنی‌ها برای ارائه طرح بحث‌برانگیز اصلاح قانون بازنشستگی که در دوره قبل موفق به تصویب آن نشد، ادامه می‌دهد. رئیس‌جمهوری فرانسه در رأس رهبری جامعه سیاسی اروپا همچنان برنامه‌های سیاسی همسو با اتحادیه اروپای خود را دنبال می‌کند.

تازه‌واردی در اسلوونی

«یانز یانشا»، نخست‌وزیر عوام‌گرای اسلوونی که از حامیان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده بود، در پی رقم‌خوردن نتایجی غیرمنتظره در انتخابات ماه آوریل از کار برکنار شد. یانشا همچنین متهم بود که اسلوونی را در مسیر سیاست‌هایی دست‌راستی مشابه با آنچه در مجارستان جاری است، کشانده است. جنبش آزادی، یک حزب لیبرال جدید در اسلوونی با کسب ۳۴.۵ درصد آرا در انتخابات قانون‌گذاری ماه آوریل تحلیلگران را شگفت‌‌زده کرد.

این در حالی است که حزب دموکرات اسلوونی به ریاست یانز یانشا،‌ نخست‌وزیر وقت، در همین انتخابات تنها ۲۳.۶ درصد آرا را به خود اختصاص داد. در پی این پیروزی بزرگ، رابرت گولوب، بنیان‌گذار و رهبر حزب «جنبش آزادی»، ریاست دولت جدید اسلوونی را در دست گرفت و نخست‌وزیر شد. گولوب در طول مبارزات انتخاباتی، مشارکت در رأی‌گیری را نوعی «رفراندوم برای دموکراسی» توصیف و یانز یانشا را به تضعیف نهادهای دموکراتیک و آزادی مطبوعات پس از به قدرت رسیدن در سال ۲۰۲۰ متهم کرد. او همچنین قول داد که روابط کشورش با اتحادیه اروپا را که به دلیل سیاست‌های همسوی یانشا با ویکتور اوربان، رهبر ملی‌گرای مجارستان به‌شدت آسیب دیده بود، بازیابی و تقویت کند.