جوابیه «مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم» به مطلب روزنامه «شرق»

در پاسخ به برخی ادعاهای خلاف واقع مندرج در روزنامه شرق به تاریخ سوم دی 1401 در مطلبی با عنوان «ردپای مازوت در آسمان پایتخت»، داریوش گلعلیزاده؛ سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم، جوابیه به شرح زیر تهیه کردند که برای درج در آن روزنامه محترم ارسال می‌شود.

با توجه به مباحثی که درخصوص افزایش ناگهانی دی اکسید گوگرد (SO2) در شهر تهران در بازه زمانی 22 تا 26 آذرماه امسال مطرح شد، ما بررسی‌های لازم را در ایستگاه‌هایی که شاخص SO2 در آنها در شرایط ناسالم قرار داشت، انجام دادیم و این افزایش را در مناطق مختلف شهر تهران مشاهده کردیم.

البته این اتفاق مسبوق به سابقه است و در سال 1399 هم شاخص SO2 در چند ایستگاه در شرایط ناسالم قرار گرفته بود. عموما ایستگاه‌هایی که شاخص بالا داشتند، در اطراف بزرگراه‌های فتح، آزادگان و مناطقی قرار داشتند که محل تردد کامیون‌ها و اتوبوس‌های برون‌شهری بودند. با توجه به اینکه سوخت نفت و گاز صرفا در کلان‌شهرها و محورهای مواصلاتی منطبق با استاندارد یورو 4 و یورو 5 توزیع می‌شود، این احتمال را دادیم کامیون‌ها و اتوبوس‌هایی که از مناطق مختلف کشور به سمت تهران آمده‌اند، از جایگاه‌هایی سوختگیری کرده‌اند که در آنها نفت و گاز معمولی توزیع می‌شود.

در موضوع اخیر هم اداره کل حفاظت محیط زیست تهران در تاریخ 22 آذر، سوخت را نمونه‌برداری کرد و نتایج حاصله نشان داد که این سوخت از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است.

اما درخصوص ادعای مطرح‌شده مبنی بر اینکه مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها و صنایع تهران انجام می‌شود، باید توجه داشته باشیم که در استان تهران تنها نیروگاهی که قابلیت مصرف مازوت را دارد، نیروگاه بعثت در منطقه 16 است و مشعل مازوت‌سوزی این نیروگاه هم از سال 1393 به حکم مرجع قضائی پلمب است. ضمن اینکه مازوت به گونه‌ای است که اگر یک نیروگاه یا واحد صنعتی در نقطه‌ای از آن استفاده کند، با چشم قابل تشخیص و مشاهده است.

در بررسی‌های ما، بالاترین رقم میزان SO2 در شهر تهران در ایستگاه سلامت در منطقه 17 تهران مشاهده شد که شاخص آلودگی آن در 23 آذرماه 591ppb بود.برای بالارفتن غلظت SO2 در شهر تهران چند فرضیه مطرح است؛ اول بحث مازوت‌سوزی در نیروگاه بعثت است که کلا منتفی است. دوم بحث مصرف مازوت در صنایع اطراف تهران است که این اتفاق تاکنون رخ نداده به دلیل اینکه قطعی گاز نداشتیم. ضمن اینکه اگر به فرض صنعت سیمان از سوخت مازوت استفاده کند، موجب آلودگی SO2 نمی‌شود برای اینکه SO2 در فرایند تولید کلینکر استفاده شده و جذب کلینکر می‌شود.

اما درخصوص بحث استفاده از نفت و گاز در صنایع هم همکاران ما در استان تهران از ابتدای آذر گشت‌های شبانه گسترده‌ای انجام داده‌اند.

موضوع دیگری که مطرح است، بحث پسماندسوزی است که متأسفانه به‌صورت وسیع در سطح استان تهران و اطراف پایتخت انجام می‌شود و در جلسه اخیر وزارت کشور که با موضوع آلودگی هوای شهر تهران برگزار شد، این موضوع در دستور کار قرار گرفت و مقرر شد فرمانداری‌ها، بخشداری‌ها و شهرداری‌ها کمک کنند که گشت پایش تقویت شود تا نظارت بیشتری صورت گیرد.

با این وجود، توزیع سراسری افزایش SO2 در ایستگاه‌های مختلف شهر برای ما جای ابهام دارد که این موضوع باید عاملی داشته باشد که کل شهر تهران را درگیر کرده است. البته استفاده از نفت و گاز پرگوگرد در اتوبوس‌های درون‌شهری و شرکت واحد، گزینه‌ای است که محتمل به نظر می‌رسد و ما آن را بررسی می‌کنیم.

این امر که 90 درصد انتشار SO2 از منابع ساکن صورت می‌گیرد، بر اساس سیاهه انتشار شهر تهران کاملا درست است اما در تمام طول سال میزان SO2 ما یا در شرایط پاک و یا سالم قرار دارد و فقط طی این چند روز افزایش یافته که دلیل آن هم در دست بررسی است. بررسی‌هایی که همکاران ما انجام داده‌اند، نشان می‌دهد ایستگاه سلامت در مجاورت پایانه شرکت واحد قرار دارد و این هم از مواردی است که فرضیه افزایش چندبرابری SO2 به دلیل فعالیت اتوبوس‌های درون‌شهری را تقویت می‌کند.