قطع‌نکردن درختان آفت‌زده چیتگر آغازگر بحران جدید
شهروندان تهرانی نگران قطع درختان پارک جنگلی چیتگر هستند. هفته گذشته شهروندان زیادی تصاویری به رسانه‌ها ارسال کردند که نشان می‌داد درختان این پارک جنگلی به‌طور وسیعی در حال قطع‌شدن است. نگرانی‌ای که با توجه به برخورد این سال‌های مدیران شهری و حصارکشی‌های دور بوستان‌ها قابل درک بود. اما این بار آنچه باعث نگرانی است، تعلل در قطع و ریشه‌کن‌کردن درختان آفت‌زده است؛ درختانی که اگر سریع‌تر از ریشه کنده نشوند، باعث نابودی تعداد زیادی از درختان باقی‌مانده بوستان جنگلی چیتگر می‌شوند. تنها چند هفته به زمان سر از تخم درآوردن آفت‌های درختان باقی است و آن زمان لکه بزرگ دیگری از چیتگر درگیر آفت سوسک درختی می‌شود.
خبرآنلاین: شهروندان تهرانی نگران قطع درختان پارک جنگلی چیتگر هستند. هفته گذشته شهروندان زیادی تصاویری به رسانه‌ها ارسال کردند که نشان می‌داد درختان این پارک جنگلی به‌طور وسیعی در حال قطع‌شدن است. نگرانی‌ای که با توجه به برخورد این سال‌های مدیران شهری و حصارکشی‌های دور بوستان‌ها قابل درک بود. اما این بار آنچه باعث نگرانی است، تعلل در قطع و ریشه‌کن‌کردن درختان آفت‌زده است؛ درختانی که اگر سریع‌تر از ریشه کنده نشوند، باعث نابودی تعداد زیادی از درختان باقی‌مانده بوستان جنگلی چیتگر می‌شوند. تنها چند هفته به زمان سر از تخم درآوردن آفت‌های درختان باقی است و آن زمان لکه بزرگ دیگری از چیتگر درگیر آفت سوسک درختی می‌شود.
مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران، درباره تصاویری که از قطع درختان در فاز غربی قطعات ۳۱۵ و ۳۱۶ پارک جنگلی چیتگر منتشر شده، می‌گوید: متأسفانه در دهه‌های گذشته، کاهش منابع آبی و افت نزولات جوی باعث تضعیف درختان کاج در این بوستان شد. این ضعف، زمینه را برای گسترش آفت ثانویه‌ای به نام سوسک پوست‌خوار مدیترانه‌ای فراهم کرد که به درختان سوزنی‌برگ آسیب زد و موجب خشکیدگی گسترده در منطقه شد. شهرداری منطقه ۲۲ اقدامات گسترده‌ای را در این راستا آغاز کرده؛ از‌جمله تأمین منابع آبی از طریق انتقال پساب و استفاده از آب خام. همچنین بیش از ۳۰ کیلومتر لوله‌کشی آب‌رسانی در منطقه انجام شده است.
او درباره درختان خشک‌شده هم توضیح می‌دهد: با هماهنگی اداره منابع طبیعی، حذف درختان خشک و آلوده در دستور کار قرار گرفته و به جای آنها، کاشت گونه‌های بومی مقاوم به خشک‌سالی مانند بلوط غرب، داغداغان، ارغوان و آلبالوی وحشی انجام شده که تعداد آنها به بیش از ۲۲ هزار اصله می‌رسد. اقدامات بهداشتی و پرورشی برای احیای این بوستان ارزشمند ادامه دارد. اگر روند فعلی متوقف شود، احتمال شیوع بیشتر آفات و از بین رفتن کامل درختان سوزنی‌برگ وجود دارد. نباید فراموش کنیم که با یک جنگل مصنوعی ۵۰ساله مواجه هستیم و لازم است قبل از رسیدن به مرحله پیری و خشکیدگی کامل، عملیات احیا به شکل اصولی و مستمر ادامه پیدا کند.
پیرهادی با اشاره به اینکه یکی از موضوعات مهم در مدیریت شهری، احیای فضای سبز و رسیدگی به درختان خشک و آسیب‌دیده در معابر و مناطق مختلف شهر است، می‌گوید: این موضوع باید به‌صورت اصولی و کارشناسی‌شده پیگیری شود و مدیران شهری نباید از واکنش‌های احتمالی در برابر اقدامات درست و ضروری هراس داشته باشند.
نگرانی گسترش آفت به دیگر درختان موضوعی است که هادی کاشانی، مدیرعامل جمعیت داوطلبان سبز نیز به آن اشاره می‌کند و با هشدار درباره زمان محدود برای نجات باقی‌مانده درختان، می‌گوید: حدود ۲۰ تا ۳۰ روز فرصت باقی است تا درختان آفت‌زده از ریشه کنده و از پارک خارج شوند؛ در غیر این صورت، بخش‌های دیگری از چیتگر نیز درگیر آفت خواهند شد. آنچه اکنون نگران‌کننده است، روند کند حذف درختان آلوده به دلیل بوروکراسی‌های اداری است که می‌تواند منجر به گسترش آفت شود.
پارک جنگلی چیتگر، یکی از مهم‌ترین ریه‌های سبز پایتخت، سال‌هاست با بحرانی خاموش درگیر است. هزاران درخت آن خشکیده‌اند و درختان باقی‌مانده نیز با تهدید آفات روبه‌رو هستند.
مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران، در ادامه می‌گوید: ما در تهران با چالش جدی در نگهداشت فضای سبز مواجه هستیم. در برخی مناطق، به دلیل تغییرات پی‌درپی مدیران، ناخواسته در برخی حوزه‌ها دچار مشکل شده‌ایم. در برخی دیگر نیز قصور پیمانکار و بی‌توجهی به وظایف محوله، وضعیت را بحرانی کرده است. او ادامه می‌دهد: درباره پارک جنگلی چیتگر، هم تنش آبی و هم سوء‌مدیریت، دست به دست هم داده‌اند و بحران را تشدید کرده‌اند.
ماجرای بحران در چیتگر به سال ۱۳۹۲ بازمی‌گردد؛ زمانی که اختلاف میان شهرداری منطقه ۲۲ و شرکت آب و فاضلاب بر سر پرداخت حقابه، موجب قطع تدریجی آب این بوستان شد. از سال ۱۳۹۶، این قطع آب به‌طور کامل اجرائی شد و تنها منبع آبی پارک، پساب شهرک شهید باقری بود؛ منبعی که هرگز پاسخ‌گوی نیاز آبی ده‌ها هزار درخت پارک نبود.
در سال ۱۳۹۸، شورای شهر تهران درباره این بحران هشدار داد و خواستار احیای خط لوله ۵۰۰ میلی‌متری انتقال آب شد. علی نوذرپور، شهردار وقت منطقه ۲۲ نیز این مشکل را تأیید کرده بود.
شهرداری تهران سال گذشته اعلام کرد کاهش شدید حقابه چیتگر از ۳۸۰ لیتر به تنها ۴۰ لیتر در ثانیه، ناشی از کاهش بارندگی و افزایش دمای تهران از سال ۱۳۸۵ به بعد بوده است. این کاهش شدید نه‌تنها بحران خشک‌سالی را تشدید کرد، بلکه زمینه طغیان آفات را نیز فراهم آورد.
در پی گسترش آفات پوست‌خوار، طرحی با عنوان «چکش» از سال ۱۴۰۱ کلید خورد. در این طرح، درختان خشکیده و آلوده شناسایی، شماره‌گذاری و با مجوز قضائی قطع می‌شوند. تنها در سال گذشته، ۸۱۲ اصله درخت در قالب این طرح حذف شد. به گفته مسئولان شهری، حدود ۱۶ هکتار از پارک دچار آلودگی و خشک‌سالی شده و کلونی‌های آفات در فازهای غربی و شرقی گسترش یافته‌اند.
سال گذشته نیز اعضای شورای شهر تهران بار دیگر درباره وضعیت بحرانی چیتگر هشدار دادند. ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران، در صحن علنی شورا اعلام کرد که طبق آمار منابع طبیعی، هشت‌هزار‌و 800 اصله درخت در چیتگر خشک یا آفت‌زده هستند که تنها ۸۰۰ اصله از آنها از طرف پیمانکار جمع‌آوری شده‌اند. باقی همچنان رها شده‌اند و نگرانی از سرایت آفت به درختان سالم جدی است.
محمدصابر باغخانی‌پور، مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، علت اصلی این بحران را ترکیبی از عوامل مختلف می‌داند؛ از کاشت گونه‌های غیر‌بومی و تک‌کشتی مانند کاج تا نوسانات شدید اقلیمی و طراحی نامناسب شبکه آب‌رسانی. به گفته او، تنش‌های اولیه اقلیمی توان دفاعی درختان را کاهش داده و آنها را مستعد حمله آفات کرده است. او تأکید می‌کند که از ۲۲ حلقه چاه موجود در منطقه، تنها هشت چاه به بوستان اختصاص یافته‌اند که در مجموع ۱۶۰ لیتر در ثانیه آب تأمین می‌کنند؛ این در حالی است که نیاز واقعی، حداقل ۲۵۰ لیتر در ثانیه است. برداشت بیش از حد نیز باعث افت سطح سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود.
اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران برای نجات چیتگر شش راهکار پیشنهاد داده است؛ نخست قطع، جمع‌آوری و انهدام درختان آلوده؛ دوم، کاشت گونه‌های بومی مقاوم به خشکی و نور؛ سوم، انعقاد تفاهم‌نامه با تصفیه‌خانه کرج برای تأمین پایدار آب؛ چهارم، احداث تصفیه‌خانه جدید برای بوستان؛ پنجم، طراحی و اجرای شبکه آبیاری هوشمند متناسب با نیاز گونه‌ها؛ و در نهایت بهره‌گیری از مشاوران متخصص برای اولویت‌بندی راهکارها.