ماجرای فرار 138 معتاد متجاهر از یاورشهر 9

  در روزهای خاکستری تهران که وضعیت تنفس تهرانی‌ها قرمز بود، خبر انحلال شرکت کنترل کیفیت هوای تهران توسط برخی از کانال‌های شهری منتشر شد. بر اساس شنیده‌های غیررسمی مرکز نوسازی و تحول اداری شهرداری تهران در تلاش بود تا شرکت کنترل کیفیت هوا را منحل کند و مأموریت‌های این شرکت را به اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار که زیر نظر معاونت خدمات شهری شهرداری تهران است، محول کند.

روز گذشته سیدجعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، این خبر غیررسمی را تأیید و در تذکری به شهردار تهران یادآوری کرد که هرگونه اصلاح ساختار در شهرداری به مجوز شورای شهر نیاز دارد. او با بیان اینکه در روزهای اخیر آلودگی هوای شهر تهران به گونه‌ای بود که نه‌تنها تنفس شهروندان بلکه سلامت همه موجودات زنده پایتخت را به خطر انداخته بود و اعضای شورا در نامه‌ای به سران قوا خواستار حل این مشکل شدند، گفت: اما در این میان شاهد کج‌سلیقگی در شورای اداری شهر تهران و مرکز نوسازی و تحول اداری شهرداری تهران بودیم؛ چرا‌که در مغایرت با فعالیت‌های شورای شهر اقدام کردند.

تشکری‌هاشمی ادامه داد: شرکت کنترل کیفیت هوا از سال ۷۰ در راستای پایش هوای تهران راه‌اندازی شد. مطلع شدیم که در مصوبه شورای اداری شهرداری قرار است شرکت کنترل کیفیت هوا با اداره کل محیط زیست که اداره‌ای ستادی و نه اجرائی است، ادغام شود. هرچند بعد از چند روز این ابلاغیه را از روی سایت‌شان برداشتند، اما باید بگویم اصولا هرگونه تغییر ساختار باید با مجوز شورای شهر باشد. در شورای شهر سوم که مسئله ادغام سازمان‌ها مطرح بود، این شرکت به‌طور خاص از ادغام خارج شد. شهرداری تهران در قانون هوای پاک وظیفه پایش هوا را دارد که از وظایف این شرکت است و ما باید با تقویت این‌گونه سازمان‌ها به تحقق هوای پاک کمک کنیم. هرچند این ابلاغیه مرکز نوسازی و تحول اداری پس از چند روز از روی سایت برداشته شد، اما هرگونه تصمیم در این زمینه باید با مجوز شورای اسلامی شهر تهران باشد.

تشکری‌هاشمی یادآوری کرد: در شورای سوم تأکید شد که این مرجع تخصصی کار پایش و کنترل را به صورت مستمر انجام دهد. اکنون بسیاری از نهادها از اطلاعات این شرکت استفاده می‌کنند و وظیفه نظارتی ما حکم می‌کند که بگوییم حفظ این شرکت و نگهداری و غنی‌سازی فعالیت‌های آن از وظایف ماست و باید آب و خاک را نیز که در معرض آلودگی است، مورد توجه قرار دهیم. با تجهیز مراکز و تجهیز ابزار اندازه‌گیری بیشتر، باید وضعیت هوای تهران را رصد کنیم و برای نجات جان شهروندان و سایر موجودات وضعیت هوا را به سمت مطلوب ببریم.

مجید باقری، معاون برنامه‌ریزی، منابع انسانی و امور شورای شهرداری تهران، در واکنش به سخنان تشکری‌هاشمی گفت: برای بررسی بیشتر، این ابلاغیه از روی سایت برداشته شده است.

 سکوت شورا و شهرداری در  برابر یک حادثه

یکی دیگر از تذکرهای مطرح‌شده مربوط به استانداردسازی مراکز یاورشهر بود. چند هفته پیش بود که 138 معتاد متجاهر از یاورشهر 9 فرار کرده بودند. موضوعی که از سوی مدیران شهری رد نشد اما تمایلی نیز درخصوص شفاف‌سازی این حادثه وجود نداشت و در سخنانشان تأکید کردند که مراکز یاورشهر زندان نیست که خروج از آن حکم فرار را داشته باشد. برخی از اعضای کمیسیون اجتماعی تأکید داشتند با وجود اطلاع از جزئیات این حادثه، تمایلی به اظهار‌نظر در این زمینه ندارند. روز گذشته زهرا شمس‌احسان بدون اینکه اشاره‌ای به این حادثه کند، در جریان تذکرش تنها به این جمله بسنده کرد که به‌تازگی اتفاقی ناخوشایند در یکی از مراکز یاورشهر افتاده است.

رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران در متن تذکرش با اشاره به اینکه ارائه‌ خدمات درمانی و مراقبتی مطلوب به گروه‌های آسیب‌پذیر و آسیب‌دیده یکی از اولویت‌های مدیریت شهری است، به‌ویژه در مواقعی که عدم جمع‌آوری و اسکان نامناسب این جمعیت‌ها موجب برهم‌زدن نظم و مخدوش‌کردن چهره زیبای شهر می‌شود، گفت: ‌طراحی فضاهای مناسب و دارای استانداردهای کالبدی، اولین قدم برای ورود به این عرصه و ایجاد چرخه حمایت، مراقبت و توانمندسازی در تمام گروه‌های در معرض خطر است. با توجه به بند «ث» ماده ۸۰ قانون ششم توسعه، شهرداری موظف است در همکاری با سازمان بهزیستی برای بهره‌برداری و تکمیل مراکز نگهداری، درمان و کاهش آسیب معتادان متجاهر و بی‌خانمان و راه‌اندازی مراکز جامع توانمندسازی و صیانت اجتماعی برای معتادان بهبودیافته اقداماتی انجام دهد. همچنین اقدامات انجام‌شده در حوزه مراکز مراقبتی و سازوکارهای جمع‌آوری معتادان متجاهر در بطن مأموریت‌های سازمان رفاه و خدمات و مشارکت‌های اجتماعی گنجانده شده است. مهم‌ترین بُعد در تأسیس و بهره‌برداری این مراکز، نحوه طراحی و مدیریت آنان است. باید توجه داشت که رسالت اصلی شهرداری تهران در این مدل از ساماندهی معتادان، باید متمرکز بر درمان و توانمندسازی باشد

 و صرفا جنبه انضباطی آن مدنظر نباشد.

عضو شورای شهر تهران گفت: تعامل با گروه معتادان متجاهر نیاز به تدوین شیوه‌نامه‌های رفتاری بسیار پیچیده دارد که سطح اصطکاک بین نیروی انسانی شاغل در مرکز و معتادان را به حداقل برساند. رعایت نسبت‌های آماری بین مساحت مرکز و تعداد ساکنان آن نیز یکی از عوامل کاهش احتمال اغتشاش و درگیری است. این نکته درخصوص حداکثر تعداد افراد اسکان‌یافته در هر خوابگاه (60 نفر)، تعداد طبقات تختخواب‌ها، سرانه سرویس بهداشتی و... نیز صادق است. او از شهرداری تهران درخواست کرد که برای احصای استانداردهای همه‌جانبه برای طراحی و مدیریت مراکز یاورشهر و بازطراحی مجدد فضاهای پیشین بر اساس این شاخصه‌ها و ایجاد مراکز جدید بر اساس آن اقدام کند. این شاخصه‌های استاندارد مربوط به کالبد و تمام جوانب امنیتی، مراقبتی، بهداشتی و درمانی بوده و عدول از آن با توجه به وضعیت کلی ساکنان آن مرکز و تراکم آنان می‌تواند منجر به وقوع اتفاقات ناگوار شود. پیشنهاد می‌شود که مراکز کوچک‌مقیاس که طراحی، متناسب‌سازی و مدیریت آنها در دسترس‌تر است، در دستور کار قرار بگیرد و هم‌زمان رسالت اصلی که همانا موضوع صیانت پس از اتمام دوره درمان است، به‌عنوان جزء لاینفک چرخه توانمندسازی گروه‌های آسیب‌دیده مورد تأکید قرار گیرد.

اما ماجرای یاورشهر 9 که نیمه مهرماه به عنوان بزرگ‌ترین مجتمع تربیتی آموزشی و درمانی شهر تهران افتتاح شده چه بود؟ مرکزی که بعد از بهره‌برداری تا بیش از یک ماه هیچ پذیرشی انجام نداد و برخی از کانال‌های خبری شهری هم از چالش‌های این مجموعه می‌گفتند؛ از شکایت مالک زمین تا نبود برق و فراهم‌نبودن زیرساخت‌های لازم. محمدامین توکلی‌زاده، معاون فرهنگی و اجتماعی شهردار تهران، آن زمان در این خصوص توضیح داد: موضوعات ملکی در شهر فراوان است و خیلی از املاک نهادها، سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها به دادگاه می‌روند و این موضوعی نیست که به خاطرش خدمات متوقف شود و این چالش‌ها در مراکز حقوقی پیگیری می‌شود. وی ادامه داد: شهرداری وظیفه‌ نگهداری پنج ‌هزار معتاد متجاهر را داشت که آن را انجام می‌دهیم. شهرداری به وظایف و مافوق وظایفش در این زمینه عمل می‌کند؛ افرادی را که هیچ دستگاهی زیر بارش نمی‌رفت و وظیفه ما هم نبود، پذیرش کردیم. یاور شهر 9 آماده پذیرش است و پیمانکار، پزشک، مددیار و پرسنلش مستقر شدند که فاز یک آن است.

مدتی بعد توکلی‌زاده از تأخیر در صدور مجوز برای فعالیت یاورشهر 9 انتقاد کرد. او با اشاره به فعالیت یاورشهر جاجرود بیان کرد: در‌حال‌حاضر پیمانکار یاور‌شهر جاجرود و همچنین پزشکان و مددکاران مستقر شده‌اند‌ اما مسئله‌ای که در این میان وجود داشت، این بود که مجوز فعالیت این یاور‌شهر را باید علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی صادر می‌کرد که تاکنون این مجموعه همکاری لازم را در این زمینه با شهرداری تهران نداشته است. سرانجام پذیرش در این مرکز آغاز می‌شود.

اوایل دی‌ماه اما 138 معتاد از این مجموعه خارج می‌شوند. احمد احمدی‌صدر، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران، درباره این حادثه به رسانه‌ها گفت‌: مراکز نگهداری معتادان متجاهر زندان نیست و افرادی که در آن نگهداری می‌شوند، زندانی نیستند که از کلمه فرار استفاده می‌شود. تعدادی از این افراد این مرکز را ترک کرده که دوباره جمع‌آوری شدند. او توضیح بیشتری در این زمینه نداد و گفت جزئیات این حادثه را از طریق روابط‌عمومی خودمان منتشر می‌کنیم.

عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران هم تأکید کرد که نمی‌توان از تعبیر فرار برای خروج معتادان از یاورشهر 9 استفاده کرد. او گفت : این مکان برای کمک به افرادی است که باید کار سخت و دشواری انجام دهند. ترک اعتیاد بسیار دشوار است و تحمل زیادی می‌خواهد که گاهی از توان افراد خارج می‌شود و تلاش برای خروج از این مکان طبیعی است.

او تأکید کرد که کادر مددکاری این مجموعه کامل است و افرادی متخصص که تجربه موفقی در گذشته داشته‌اند، به این یاور‌شهر آمده و پیمانکاری که این مسئولیت را بر عهده گرفته تجربه خوبی در حوزه باز‌پروری دارد. او اشاره می‌کند که افرادی که از این مجموعه خارج شده‌اند، دوباره به این یاور‌شهر بازگشته‌اند.

اینکه در یاور‌شهر 9 چه تعداد مددکار از چند معتاد نگهداری می‌کنند، مشخص نبود. برخی خبرهای غیررسمی حکایت از نگهداری نزدیک به 900 معتاد توسط شش مددکار و دو نگهبان داشت؛ آماری که از سوی مسئولان نه رد و نه تأیید می‌شد.

علیرضا زاکانی، شهردار تهران اما درباره یاورشهر 9 گفته بود: ‌این یاور‌شهر آخرین یاورشهری است که به بهره‌برداری رسیده و متولیان کار هم در این مکان مستقر هستند و چند‌صد نفر نیز پذیرش شده‌اند.‌ یاورشهر 9 هنوز در مسیر تکمیل است و به ظرفیت آن هم آن اضافه می‌شود تا عید بتوانیم همه ظرفیت‌ها را فعال کنیم.

یکی دیگر از تذکراتی که شهرداری روز گذشته از شورای شهر دریافت کرد، مربوط به نرجس سلیمانی، رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر تهران بود، او از مراسم‌هایی که در شهرداری برای تقدیر از کارکنان می‌شود، گلایه کرد و گفت: ضرورت دارد کرامت انسانی و شأن افراد حفظ شود. بی‌تردید در تمامی مراسم‌ها و گرامیداشت‌ها باید شأن و جایگاه افراد که از اهمیت بسزایی برخوردار است، حفظ شود. اگر مقرر است از افراد تقدیر شود، نباید شخص پیش هدیه برده شود‌ بلکه باید هدیه پیشکش افراد شود تا شأن افراد در تقدیرها حفظ شود.

 پیش‌بینی افزایش زنان سرپرست خانواده در تهران

روز گذشته همچنین بخش‌هایی از طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانواده شهر تهران به تصویب رسید. به گفته رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در راستای اجرای بند دوم ماده ۷۳ برنامه پنج‌ساله سوم توسعه، شهرداری تهران موظف شده بود تا به‌منظور اطلاع از نیاز خانواده و حمایت از خانواده پایدار در چارچوب قوانین و مقررات و مشارکت نهادهای دولتی و مدنی اقداماتی را انجام دهد که از‌‌جمله آن تهیه لایحه جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار تا پایان سال اول برنامه بود. متأسفانه لایحه‌ای در این دوره به کمیسیون نیامد، به همین دلیل ما مجبور شدیم طرحی را در راستای اعتلای بنیان خانواده و حمایت از خانواده پایدار ارائه دهیم. جامعه هدف این طرح زنان همسر فوت‌کرده، زنان مطلقه، زنان بی‌سرپرست، دختران مجردی که به سن تجرد قطعی رسیده‌اند و مسئولیت معاش خود و خانواده را بر عهده دارد و نهایتا دختران مجردی که به دلیل فوت نان‌آور خانواده مسئولیت معاش خود و خانواده را بر عهده دارند، هستند.

هدف کلی طرح توانمندسازی زنان سرپرست خانوار با تکیه بر ظرفیت حلقه‌های میانی، بهسازی فرایندهای خدمت و هدفمندکردن ظرفیت‌های در اختیار شهرداری تهران است.

مردمی‌سازی، توانمندسازی، بهره‌گیری از ظرفیت حلقه‌های میانی فعال در حوزه زنان سرپرست خانوار برای توانمندسازی، حمایت، اصلاح و بهبود فرایندهای خدمت‌رسانی آنها، کشف و ارتقای قابلیت‌های فردی، روان‌شناختی، اقتصادی و اجتماعی زنان سرپرست خانوار و اعضای تحت تکفل با تکیه بر ساز‌و‌کارهای آموزشی و پشتیبانی و تحصیل و توسعه دسترسی به منابع، بهبود محیط کسب‌وکار و استفاده بهینه از ظرفیت زیرساخت‌های مدیریت شهری در راستای حرفه‌آموزی و اشتغال و توسعه کارآفرینی ویژه زنان سرپرست خانواده با ایجاد تعامل، توسعه و همکاری‌های فرابخشی شهرداری تهران با سایر دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی در شهر تهران با هدف حمایت از توانمندسازی زنان سرپرست خانواده از دیگر رویکردهای این طرح است.

مهدی چمران، رئیس شورا، در تذکری درباره این طرح با تأکید بر اینکه تنها وظیفه شهرداری نیست که در این زمینه تلاش کند، گفت: باید همکاری‌های لازم میان سایر دستگاه‌ها و استفاده از توانمندی آنها در این زمینه انجام شود؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود این موضوع در هدف کلی بیان شود که این تنها وظیفه شهرداری نیست.

مریم اردبیلی، مدیرکل امور بانوان شهرداری تهران هم در جریان روند بررسی جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار گفت: نسبت طلاق به ازدواج به ۵۲ درصد رسیده و این روند رو به رشد نشان می‌دهد در آینده نزدیک تعداد زنان سرپرست خانوار بیشتر می‌شود.

وی با بیان اینکه بر اساس سرشماری سال ۹۵ تعداد 

۵۹۲ هزار خانم سرپرست خانوار در استان تهران وجود دارد و البته از سال ۹۵ تاکنون این آمار افزایش یافته است، گفت: بخشی از این تعداد زنان یا خودشان شاغل هستند یا تحت پوشش بیمه‌ای هستند و مطابق با آمار سه‌هزار و ۳۰۰ زن سرپرست خانوار در تهران تحت پوشش بهزیستی و هفت هزار زن نیز تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی هستند.

مدیرکل امور بانوان شهرداری تهران در ادامه با بیان اینکه هفت ‌هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداری تهران هستند، گفت: حدود پنج هزار فرزند کمتر از ۱۸ سال هم تحت حمایت شهرداری هستند و حدود هزارو500 شغل در مراکز کوثر ایجاد شده است و ۶۰۰ نفر نیز در قالب مشاغل خانگی مشغول همکاری با شهرداری هستند.