بیانیه‌ مفهومی یونسکو در پیوند با روز جهانی آموزش

برگردان: محمدرضا نیک‌نژاد: آموزش یک حق انسانی و مسئولیت عمومی است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد 24 ژانویه را به‌عنوان روز جهانی آموزش، به منظور نقش آموزش برای صلح و توسعه اعلام کرد. بدون آموزش فراگیر و عادلانه و فرصت‌های مادام‌العمر برای همه، کشورها موفق به دستیابی به برابری جنسیتی و شکستن چرخه فقر نخواهند شد. در همین راستا روزنامه‌ «شرق» چند یادداشت از متخصصان این امر را در صفحه منتشر کرده و به ابعاد مختلف آموزش پرداخته است.

توضیح مترجم: نشست سالانه سازمان ملل در سوم دسامبر 2018 با تصویب یک قطع‌نامه‌، 24 ژانویه را به‌عنوان «روز جهانی آموزش» تعیین کرد. این روز در راستای بزرگداشت «آموزش» به‌عنوان فرایندی بنیادین، فراگیر، همیشگی و مؤثر بر بسیاری از کنش‌های انسانی و از آن میان توسعه پایدار، برابری، صلح، پاسداشت محیط زیست و... از سوی سازمان ملل و یونسکو تعیین و تصویب شد. از آن پس سازمان‌های جهانی و از آن میان یونسکو و آموزش جهانی (EI) تلاش می‌کنند تا با تعیین تم (شعار) برای این روز، انتشار بیانیه، گزارش و یادداشت، برگزاری نشست‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی و برپایی جشن و برنامه‌های گوناگون «روز جهانی آموزش» را هر‌چه بیشتر به جهانیان بشناسانند. تم یا شعار امسال روز جهانی آموزش «To invest in people, prioritize education؛ برای سرمایه‌گذاری روی مردم، اولویت را به آموزش بدهید» است. شعار و کنش‌های نظری و عملی در پیوند با این رویداد بر پیامدهای گسترده و ناگوار دوره همه‌گیری کرونا بر آموزش و تأثیرات ویرانگر و ماندگار تعطیلی آموزش بر یادگیری و یادگیرگیرندگان در این دوران تمرکز دارد. این شعار به همراه اعلام کلی برنامه‌های این روز، بنیان‌های نظری کنش‌ها، ساز‌و‌کارها و سفارش‌های بایسته برای برگزاری هرچه بهتر و سودمندتر این روز در بیانیه مفهومی یونسکو آورده می‌شود؛ از این‌رو دارای نکته‌های ارزنده‌ای برای ذی‌نفعان آموزش در سراسر جهان و از آن میان ما ایرانیان است. متن زیر بخش‌هایی از این بیانیه مفهومی یونسکو است.

   در راستای شتاب‌بخشیدن به پیشرفت به سوی همه «هدف‌های توسعه پایدار» (SDG) در شرایط رکود جهانی، نابرابری فزاینده و بحران‌های آب‌‌و‌هوایی می‌بایست آموزش در اولویت قرار بگیرد. روز جهانی امسال، با تکیه بر جنبش جهانی پدیدآمده از «نشست آموزش دگرگون‌کننده» (TES) در سپتامبر 2022، خواستار حفظ بسیج سیاسی قدرتمند درباره آموزش و نشان‌دادن راهی برای عملی‌کردن تعهدها و ابتکارات جهانی در این زمینه خواهد بود.

«نشست آموزش دگرگون‌کننده» بزرگ‌ترین گردهمایی در پیوند با آموزش در دهه گذشته بود که منجر به تعهدهایی ملی در 133 کشور شد. این تعهدها در راستای بهبود آسیب‌های یادگیری در دوران همه‌گیری کرونا و دگرگونی‌های آموزش در این کشورهاست؛ به گونه‌ای که آنها را برای آینده‌ آماده کند؛ آمادگی‌هایی فراگیرتر، هم‌بسته‌تر و انعطاف‌پذیرتر در برابر شوک‌های آینده.

در این نشست جامعه جهانی درباره شش فراخوان برای عمل، صف‌آرایی تازه‌ای کرد که هر‌کدام از فراخوان‌ها پتانسیل شتاب‌بخشی به تغییرات را دارند. این ابتکارات جهانی که به شکل جمعی رهبری می‌شوند، زمینه‌های بسیار مهم زیر را دربر می‌گیرند:

یادگیری‌های پایه، گذارهای سبز و دیجیتال، برابری جنسیتی، آموزش در بحران و فراهم‌کردن منابع مالی.

این تعهدهای ملی و فراخوان‌ها برای عمل، از سوی جنبش جوانی که زمینه این نشست را فراهم کرده بود، پشتیبانی می‌شود. بیانیه این جنبش جوان تأیید می‌کند که «اگر بخواهیم در صلحی سیاره‌ای و شرایط عادلانه‌تری زنده بمانیم و رشد کنیم، آموزش جان‌مایه بنیادین امید و راه‌حل ماست». بیانیه آنها همه پیوندهای بنیادین میان آموزش با عدالت آب‌و‌هوایی، برابری جنسیتی، فراگیری، حرفه‌ها و توسعه پایدار را نشان می‌دهد.

سه گردهمایی جهانی که در سال 2022 به وسیله یونسکو درباره مراقبت و آموزش دوران نخست کودکی، یادگیری بزرگسالان و آموزش عالی سازماندهی شد، رویکرد و تعهدهای مشترکی را برای جلوبردن پیشرفت در دهه آینده مشخص کرد. در همین زمینه تنها آموزش مادام‌العمر است که از نخستین سال‌های زندگی آغاز می‌شود و می‌تواند چرخه فقر را بشکند، سلامتی را بهبود بخشد، مردم را برای حرفه‌های مناسب با فرصت‌های مهارت‌آموزی و مهارت‌افزایی آماده کند و بحران آب‌و‌هوا را کاهش دهد.

اکنون همه دولت‌ها و شرکت‌کنندگان باید نسبت به تعهدهای خود پاسخ‌گو باشند. ما به یک پیمان همبستگی در آینده نیاز داریم تا تعهدها را به عمل تبدیل کند و ظرفیت‌های سیاست‌گذاران را افزایش دهد و آموزگاران و آموزشگران را توانمند کند تا از این رهگذر، آموزش دگرگون شود. ما باید پیرامون یک ساز‌و‌کار پاسخ‌گویی روشن گرد‌هم آییم؛ به گونه‌ای که تعهدهای دگرگون‌کننده در چارچوب‌های ملی در نظر گرفته‌شده در «هدف‌های توسعه پایدار 4» مورد توجه قرار گیرد و پیشرفت مشخصی را درباره شش جستار بنیادینی که از آن نشست پدید آمده است، رهبری کند.

هزینه‌کردن سرمایه‌های اندک در آموزش، آینده مشترک ما را به خطر می‌اندازد. آموزش در شرایط بحرانی باقی می‌ماند: از هر 10 کودک شش‌تای آنها در 10سالگی نمی‌توانند یک داستان ساده را بخوانند و درک کنند؛ 244 میلیون کودک و جوان همچنان از آموزش بازمانده‌اند و این در حالی است که شمار جوانان شاغل در سال 2020 با کاهشی 34 میلیونی روبه‌رو شده‌ است که درصد بالاتری از بزرگسالان بی‌کار در این سال بود.

عملی‌کردن حق به آموزش، نیازمند کنش‌هایی دلیرانه در زمینه‌هایی است که در اعلامیه چشم‌انداز دبیرکل مشخص شد. از رهگذر توجه به این چشم‌انداز است که از محیط‌های یادگیری فراگیر، ایمن و سالم اطمینان می‌یابیم و توانمندسازی معلمان، مهارت‌های ضروری در انقلاب دیجیتالی به سود آموزش عمومی و سرمایه‌گذاری عادلانه‌تر و کارآمدتر عملی خواهد‌ شد.

تنها با آماده‌کردن جوانان برای آینده است که می‌توانیم آینده را دگرگون کنیم. با تکیه و توجه به شتاب‌بخشی «نشست آموزش دگرگون‌کننده» آینده -‌در سال 2024- است که روز جهانی آموزش می‌تواند بر مشارکت در سطح جامعه برای دستیابی به هدف‌های آموزشی‌مان اصرار و بر افزایش آگاهی درباره شش نوآوری جهانی برای دگرگونی آموزش پافشاری کند.

این نشست از دولت‌ها، جامعه جهانی و شرکای کلیدی می‌خواهد تا به تعهدهای خود در اولویت‌دادن به سرمایه‌گذاری در آموزش و دگرگونی در آن به منظور جلوگیری از لغزش‌های آسیب‌زا از هدف‌های توسعه پایدار و بازگشایی مسیر پیشرفت شتابان به سوی هدف‌ها پایبند بمانند. این فراخوان از سوی یک جریان فعال‌سازی رسانه‌های اجتماعی پشتیبانی می‌شود که تأثیرگذاران جهانی، از آن میان قهرمانان جوان را گرد‌هم می‌آورد.

روز جهانی آموزش همچنین راه‌اندازی نخستین انتشار سالانه پایش معیارهای «هدف‌های توسعه پایدار 4» از سوی «گزارش نظارت بر آموزش جهانی یونسکو» و «بنیاد آمار» است که پیشرفت یک کشور به سوی معیارهای ملی‌شان را ردیابی می‌کند؛ از‌جمله این معیارها تعهدها در «نشست آموزش دگرگون‌کننده» است.

با حضور رهبران و قهرمانان از همه دولت‌ها، جامعه مدنی، آموزش حرفه‌ای، سازمان‌های جهانی و منطقه‌ای، جوانان، بخش خصوصی و دانشگاهی، روز جهانی آموزش در سال 2023 سکویی جهانی برای حفظ بسیج سیاسی، پیشبرد تعهدهای ملی و نوآوری‌های جهانی و افزایش مشارکت عمومی به سود آموزش به عنوان مسیر صلح، توسعه پایدار و رفاه فردی و جمعی خواهد بود. بنابراین به سفارش‌های زیر توجه کنید:

رویکردها از سطح محلی به سطح جهانی را در اولویت‌بندی آموزش قرار دهید تا شرایط برای رسیدن به هدف‌های توسعه پایدار پیش از نشست 2024 بر پایه‌ دستاوردهای «نشست آموزش دگرگون‌کننده» فراهم شود.

بیانیه‌های تعهدات ملی را در سطح کشورهای‌تان به نمایش بگذارید و در جامعه پخش کنید و پشتیبانی سیاسی و مالی را برای تبدیل آنها به عمل بسیج کنید.

استقبال گسترده از ابتکارهای جهانی را که از سوی «نشست آموزش دگرگون‌کننده» به راه افتاده است، تشویق کنید تا از این رهگذر شتاب‌بخشی به یادگیری‌های پایه، آماده‌سازی هر فضای یادگیرنده از راه آموزش سبز، گسترش یادگیری دیجیتال، ارتقای برابری جنسیتی در آموزش و از راه آموزش عملی شده و اطمینان از ادامه یادگیری در شرایط اضطراری و بحران‌های درازمدت در دسترس باشد. از افزایش تأمین مالی در سطح ملی و جهانی، ازجمله از رهگذار تأمین منابع نوآورانه با تکیه بر تعهدهای «نشست آموزش دگرگون‌کننده» پشتیبانی کنید.

آگاهی درباره فرایند «هدف‌های توسعه پایدار 4» در سطح ملی و چگونگی تعیین معیار در یک چارچوب پاسخ‌گو برای تعهدهای انجام‌شده در «نشست آموزش دگرگون‌کننده» را افزایش دهید.

بستری برای جوانان فراهم کنید تا بر پایه اعلامیه جوانان «نشست آموزش دگرگون‌کننده» خواسته‌های خود را مطرح کرده و تلاش‌ها و نوآوری‌های خود برای پیشبرد حق به آموزش را به نمایش بگذارند.

افراد تأثیرگذار در فضای مجازی (اینفلوئنسرها) را برای پیشبرد جنبش جهانی آموزش دعوت کنید و از رهبران جهان بخواهید روی تعهدهای خود بایستند و سرمایه‌گذاری در آموزش و دگرگونی در آن را در اولویت قرار دهند.