نوری‌قزلجه در گفت‌وگو با «شرق» مختصات بودجه 1402 را ارزیابی کرد
بودجه‌ای که غیرشفاف و تورم‌زاست
به اعتقاد من با وجود مدیران اجرائی فعلی اینکه دولت نتوانسته توفیقات چندانی داشته باشد، چیز عجیبی نیست
کلیات بودجه 1402 در شرایطی به تصویب مجلس رسید که منتقدانش آن را دارای ایرادات و اشکالات شکلی و ماهوی می‌دانند. مخالفان لایحه بودجه 1402 بر این عقیده‌اند که این بودجه، بودجه‌ای نیست که بتواند ادعاهای کاهش تورم و کاهش قیمت ارز و مسکن و طلا و هر آنچه رئیس‌جمهور در صحن علنی وعده تحقق آن را داده، برآورده کند.
کلیات بودجه 1402 در شرایطی به تصویب مجلس رسید که منتقدانش آن را دارای ایرادات و اشکالات شکلی و ماهوی می‌دانند. مخالفان لایحه بودجه 1402 بر این عقیده‌اند که این بودجه، بودجه‌ای نیست که بتواند ادعاهای کاهش تورم و کاهش قیمت ارز و مسکن و طلا و هر آنچه رئیس‌جمهور در صحن علنی وعده تحقق آن را داده، برآورده کند. به گفته نمایندگان و کارشناسان اقتصادی لایحه بودجه ارائه‌شده حداقل 40 درصد تورم‌زا است و این میزان تورمزابودن، به‌مثابه زنگ خطری برای اقتصاد و تولید کشور است. از‌این‌رو درباره ایرادات لایحه بودجه 1401 با غلامرضا نوری‌قزلجه، رئیس فراکسیون مستقلین مجلس یازدهم، گفت‌وگویی داشتیم. نوری‌قزلجه در گفت‌وگو با «شرق» ایرادات این لایحه را برشمرد و همچنین صحبت‌های رئیسی درباره تحقق شعارهایش را رد کرد و گفت دولت سیزدهم آن‌طور که باید به وعده‌هایش عمل نکرده و لازم است رئیس‌جمهور دست به اصلاح و تغییر در کابینه‌اش بزند.
رئیسی در جلسه دفاع از کلیات بودجه 1402در مجلس ادعایی مبنی بر رشد اقتصادی و تحقق شعار ایجاد یک میلیون شغل را داد؛ به نظر شما دولت در‌این‌باره موفقیتی داشته است؟
به اعتقاد من وعده‌های که دولت سیزدهم تاکنون داده، محقق نشده‌اند. در کل هیچ‌یک از شاخص‌ها این موضوع را نشان نمی‌دهد. نه از نرخ ارز می‌توان چنین استنباطی داشت، نه از وضعیت تورم و نه حجم نقدینگی چنین حسی را به ما منتقل می‌کند. همه این موضوعات نشان می‌دهد که دولت تاکنون در تحقق وعده‌هایش توفیقاتی نداشته است. امیدواریم بعد از این موفق شود. در حوزه روابط خارجی قرار بود اولویت ارتباط با کشورهای همسایه باشد و ارتباطات منطقه‌ای توسعه بیشتری پیدا کند؛ اما در این حوزه هم برعکس عمل شده است. در بحث مذاکرات و احیای برجام هم همه چیز بر زمین مانده و اتفاق مثبتی رخ نداده و درباره لغو تحریم‌ها هم نه‌تنها گشایشی نشده، بلکه تحریم‌ها تشدید هم شده‌اند. اگر نگاهی هم به حوزه مسکن یا معیشت مردم بیندازیم، شاخصی پیدا نمی‌شود که بتوانیم بگوییم دولت در این حوزه‌ها موفق بوده است و رئیس‌جمهور بتواند در صحن مجلس درباره آن موضوعات ادعای گشایش را مطرح کند.
چقدر تیم اقتصادی دولت را در این شرایط نامناسب موجود دخیل می‌دانید؟
امیدوارم قبل از اینکه مجلس بخواهد اقدامی انجام دهد، خود رئیس‌جمهور دست به کار شود و تغییر و اصلاحی در کابینه اعمال کند، شاید بتواند به واسطه تغییر و تحول در کابینه موفقیتی به دست آورد. هرچند بدون ترمیم کابینه این اتفاق برای دولت قابل تحقق نیست؛ چراکه توان این کابینه در همین حد است و کاری بیش‌از‌این از دستش برنمی‌آید. به نظرم رئیس‌جمهور باید دایره سیاسی خود را وسعت دهد و تا این اندازه دنبال خالص‌سازی سیاسی و جناحی نباشد و از افراد متخصص و توانمند بدون توجه به نگاه سیاسی استفاده کند تا کشور از این شرایط ویژه خارج شود. به اعتقاد من با وجود مدیران اجرائی فعلی اینکه دولت نتوانسته توفیقات چندانی داشته باشد، چیز عجیبی نیست؛ هرچند دوست داریم و کمک می‌کنیم و از ترمیم کابینه در دولت هم استقبال می‌کنیم. مجلس بارها نشان داده که از ترمیم کابینه حمایت می‌کند؛ چراکه اگر سطح مدیریت اجرائی پایین باشد، این ضعف و فشار بر جامعه تحمیل می‌شود. پس مجلس باید با رأی و نظارت خود کارهایی انجام دهد که این فشار از دوش مردم برداشته شود. دولت هم باید با استفاده از نیروهای متخصص و توانمند و تغییر و اصلاح کابینه به نحوی عمل کند که وضعیت معیشت جامعه بهبود یابد، وضعیت اجتماعی بهتر شود، سرعت اینترنت افزایش یابد و به دنبال بهترشدن وضعیت جامعه باشد؛ اما به نظر می‌رسد برخی اعضای کابینه دولت دیگر توان ادامه راه را ندارند و رئیس‌جمهور باید این افراد را شناسایی و دست به تعویض و تغییر آنها بزند.
کلیات بودجه 1402 با وجود انتقادهای زیاد به تصویب مجلس رسید؛ نظر شما درباره این لایحه چیست و اشکالات آن را در چه زمینه‌هایی می‌دانید؟
ازجمله ایرادهای وارده به لایحه بودجه سال آینده تورمزابودن آن است؛ یعنی این لایحه پتانسیل تورمی حداقل 40درصدی دارد که زنگ خطری جدی برای فعالیت‌های اقتصادی است. شاید این شدت تورمزابودن نسبت به سال‌های قبل کمتر باشد، ولی باز هم در اصل ماجرا تغییری ایجاد نمی‌کند. با توجه به اعداد و ارقام غیرواقعی که از منابع و مصارف در بودجه آمده است، باز هم منجر به رکود خواهد شد. در این شرایط افزایش 57درصدی مالیاتی در بودجه 1402 هم خلاف شرایط رکودی است. در‌حالی‌که در این وضعیت باید معافیت‌های مالیاتی بیشتر شود تا میزان فعالیت‌ها و تولید افزایش یابد، در بودجه 1402 تکیه منابع بر افزایش مالیات است که به اعتقاد من این بودجه متکی بر مالیات، خلاف شرایط فعلی نوشته شده است. ازجمله ایرادات دیگر بودجه 1402 می‌توان به مشکلات مواد اولیه وارداتی اشاره کرد که هنوز اشکالات قبلی آن به قوت خودش باقی است. همچنین با افزایش نرخ ارز، قیمت تمام‌شده مواد اولیه بسیار بالا خواهد رفت، در نتیجه کالا با قیمت گران‌تری دست مصرف‌کننده می‌رسد. متأسفانه بودجه 1402 با توجه به نقص‌ها و نوع نگارشی که دارد، همان خصلت تورمزابودن و رکود را به همراه خواهد داشت. برخلاف انتظارات، اصلاح ساختار بودجه را هم که قرار بود لحاظ شود، در بودجه ندیده‌اند. این بودجه همان بودجه قدیمی است که سال‌ها با همان تبصره‌ها به مجلس می‌آید و هیچ تغییری نداشته است. علاوه بر موارد فوق، شفاف‌سازی که قرار بود نسبت به بودجه شرکت‌های دولتی انجام شود نیز همچنان اتفاق نیفتاده و حدود 60 درصد منابع به سمت شرکت‌های دولتی بدون هیچ شفافیت و گزارشی سوق داده شده است. نبود شفافیت در تبصره 14، بحث هدفمندی یارانه‌ها در این حوزه و برخی ناترازی‌ها برای یارانه نان یا خرید گندم با عددی که در نظر گرفته‌اند، از دیگر مشکلات این بودجه است. با توجه به شرایط سیاسی و بین‌المللی امروز، درباره صادرات نفت و گاز و میعانات بیش از برآوردهای واقعی اعداد و ارقام در بودجه آمده است که می‌توان درباره آنها ایراد گرفت. حتی برای ناترازی انرژی در برق و گاز هم باید فکر اساسی می‌شد؛ چراکه یکی از مشکلات تولیدکنندگان قطعی برق و گاز مستمر است. بااین‌حال، در بودجه سال آینده به این بخش توجهی نشده است؛ بنابراین لایحه بودجه 1402 ایرادات جدی دارد که امیدواریم در کمیسیون تلفیق و کمیسیون‌های تخصصی و در نهایت صحن مجلس این ایرادات رفع شود و بودجه واقعی‌تری بسته شود که فشار کمتری بر جامعه تحمیل کند.
