نگاه درست به مقوله تعرض جنسی
از قوانین چطور کمک بگیریم؟
آزار و تعرض جنسی یکی از معضلات جوامع است که کمتر درباره آن صحبت می‌شود. اغلب این تجربیات تلخ زمانی علنی می‌شود که انجام این عمل بارها و بارها توسط فرد خاطی اتفاق افتاده است و اشخاص زیادی از نظر جسمی و روانی آسیب دیده‌اند. در نظر داشته باشید که آزار و تجاوز جنسی درباره زنان، مردان و کودکان اتفاق می‌افتد و صرفا متعلق به گروه خاصی نیست.
آزار و تعرض جنسی یکی از معضلات جوامع است که کمتر درباره آن صحبت می‌شود. اغلب این تجربیات تلخ زمانی علنی می‌شود که انجام این عمل بارها و بارها توسط فرد خاطی اتفاق افتاده است و اشخاص زیادی از نظر جسمی و روانی آسیب دیده‌اند. در نظر داشته باشید که آزار و تجاوز جنسی درباره زنان، مردان و کودکان اتفاق می‌افتد و صرفا متعلق به گروه خاصی نیست. مدتی است که در ایران به صورت پراکنده درباره افرادی مشخص و به‌ویژه سلبریتی‌ها گزارش‌هایی منتشر شده است. از آنجا که آگاهی در مواردی این‌چنین می‌تواند در نحوه برخورد افراد نقش مهمی داشته باشد، لازم است که به صورت کامل به بررسی آن و قوانین حاکم در ایران بپردازیم. اما در قدم اول لازم است بدانیم که تعرض، آزار و تجاوز جنسی سه موضوع متفاوت بوده و هریک تعریف خاص خود را دارند.
آزار جنسی و مصادیق آن (sexual harassment):
آزار جنسی شامل هر نوع رفتار جنسی ناخوشایندی است که توهین‌آمیز، تحقیرکننده یا تهدیدآمیز باشد. هر نوع رفتار یا کلام جنسی بدون رضایت طرف مقابل از مصادیق آزار جنسی است:
لمس یا تماس بدون رضایت، ابراز نظر با معنای جنسی، درخواست رابطه جنسی، چشم‌چرانی و خیره نگاه کردن، نمایش حرکات یا رفتارهای بدنی حاوی مضامین جنسی، شوخی‌های جنسی، سؤال‌کردن درباره زندگی جنسی فرد، توهین با الفاظ جنسی، ارتکاب به رفتار مجرمانه، مثل تماس تلفنی بی‌دلیل، بدن‌نمایی یا تعرض جنسی.
تعرض جنسی و مصادیق آن (sexual assault):
هرگونه آزار جنسی که منجر به احساس تحقیر، درد، ترس یا ارعاب شود، «تعرض جنسی» است. تعرض جنسی می‌تواند روانی یا جسمی باشد. برای مثال اگر فردی وادار به تماشای محصولات پورنوگرافیک یا شنیدن هرزه‌گویی‌های جنسی شود، تعرض روانی اتفاق افتاده. اما شکل فیزیکی آن می‌تواند شامل تجاوز یا واداشتن شخص به ارضای جنسی فرد متعرض، تماشای اعمال جنسی یا لمس اجباری بدن متعرض باشد. تعرض جنسی اغلب بر بستری شکل می‌گیرد که فرد متعرض موقعیتی بالاتر دارد و با سوءاستفاده از این موقعیت، شخص آسیب‌دیده را با ارعاب یا تهدید وادار به سکوت می‌کند. گرفتن عکس یا فیلم و تهدید به تماس با خانواده فرد یا محل کار از مصادیق تعرض جنسی هستند.
تجاوز جنسی(Rape) :
به هر نوع دخول اجباری بدون رضایت شخص مقابل تجاوز جنسی گفته می‌شود. این مفاهیم توسط نهادهای مردم‌نهاد بین‌المللی برای تمام انسان‌ها در همه کشورها تبیین شده است. اگرچه ممکن است نهاد قانون‌گذار هر کشوری قوانین متفاوتی را برای این تعرض‌ها در نظر گرفته باشد. برای مثال در آمریکا هر ایالت تعاریف و مصادیق متفاوتی برای تجاوز در نظر گرفته است. به صورت کلی آزار جنسی در سه شکل مختلف صورت می‌گیرد: آزار جنسی با رضایت واقعی، آزار جنسی بدون رضایت، آزار جنسی با حکم نارضایتی، آزار جنسی با رضایت واقعی. اگر رابطه جنسی با رضایت طرفین انجام شود، فرد مشمول مجازات کیفری نخواهد شد و تنها زمانی که آسیب‌ها یا خسارات مادی یا معنوی از جمله: بارداری ناخواسته، بروز انواع بیماری‌ها و خدشه‌دار‌شدن حیثیت اتفاق بیفتد، امکان پیگیری به صورت قانونی وجود دارد.
آزار جنسی بدون رضایت
تجاوز به عنف مصداقی کامل از آزار جنسی بدون رضایت است. این نوع آزار با نارضایتی کامل فرد و آسیب بدنی، روحی و روانی قربانی همراه است. تجاوز در زمان بستن دست و پا یا در زمان بی‌هوشی و اغما از جمله نمونه‌های آزار جنسی بدون رضایت به شمار می‌‌رود.
آزار جنسی با حکم نارضایتی
در فرضی که برای مثال فرد برای محافظت از دیگری تن به رابطه جنسی و چاره دیگری نداشته باشد آزار جنسی با حکم نارضایتی است؛ یعنی شرایطی که در آن اگرچه فرد رضایت داده اما این رضایت با اکراه همراه بوده است و نوعی آزار جنسی محسوب می‌شود. برای مثال، زمانی که فرد برای معاینه پزشکی به دکتر مراجعه کرده، اما هنگام معاینات، پزشک دست به اقداماتی می‌‌زند که از معاینه فراتر است، اذیت جنسی با حکم نارضایتی اتفاق افتاده است.
قوانین ایران درباره جرم تجاوز جنسی:
تجاوز جنسی در قانون ایران مجازاتی هم‌ردیف قتل، آدم‌ربایی، کودک‌آزاری، قاچاق مواد مخدر، زنا، تروریسم، سرقت مسلحانه، اخاذی و جعل دارد و برقراری هرگونه رابطه جنسی خارج از نکاح، زنای به‌عنف تلقی می‌شود. مطابق با قانون ۲۲۴ مجازات اسلامی حد زنا در موارد زیر، اعدام است: زنا با محارم نسبی، زنا با زن پدر (اعدام زانی)، زنای زن مسلمان با مرد غیرمسلمان (اعدام زانی)، زنای به‌عنف یا اکراه از سوی زانی (اعدام زانی). علاوه بر کیفر اعدام متجاوز مقرر در بند ت ماده 224 قانون مجازات اسلامی1392، قانون‌گذار در ماده 231 این قانون، پرداخت ارش‌البکاره و مهرالمثل را نیز به‌عنوان ضمانت اجرای مدنی تجاوز و راهکاری برای حمایت از بزه‌دیدگان زن تجاوز جنسی پیش‌بینی نموده و در موارد زنای به‌عنف در صورتی که زن باکره باشد، مرتکب علاوه بر مجازات مقرر، به پرداخت ارش‌البکاره و مهرالمثل نیز محکوم می‌شود و در صورتی که باکره نباشد، فقط به مجازات و پرداخت مهرالمثل محکوم خواهد شد. توجه داشته باشید اگر رضایت با حیله و تقلب به دست آمده باشد، باعث محکومیت مرتکب به تجاوز جنسی می‌شود، اما اگر این حیله و تقلب برای مثال به قصد ازدواج در آینده باشد و شخص فریب خورده باشد، دیگر در قانون تجاوز جنسی محسوب نمی‌شود، زیرا در هر صورت شخص به میل خود در رابطه جنسی ایفای نقش کرده است.
تجاوز به‌عنف چگونه قابل اثبات است؟
چهار شاهد عادل مرد یا سه مرد و دو زن که شاهد عینی بوده باشند. اقرار خود متهم (متهم در نزد قاضی چهار بار اقرار کند و اقرارهای وی در نزد پلیس ملاک رأی نیست). امکان پیگیری درصورتی‌که چندین سال از تجاوز گذشته باشد وجود دارد اما اثبات آن بسیار سخت خواهد بود. کودک نیازی به اثبات آزار جنسی ندارد و اکراه و اغفال برای اثبات جرم کافی است. در صورتی که بزرگسالان باید اجبار، اکراه یا اغفال خود را ثابت کنند.
اقدامات قربانی پس از وقوع تجاوز
فرد قربانی بدون تمیزکردن لباس‌ها و بدن خود باید به نزدیک‌ترین کلانتری یا دادسرا مراجعه کند. دادسرا قربانی را جهت معاینه به پزشکی قانونی معرفی خواهد کرد. آثار وقوع جرم (خراشیدگی، پوست و موی طرف مقابل) باقی‌مانده روی بدن قربانی در اثبات جرم مهم است. فرد قربانی می‌تواند هر نوع مدرکی از جمله پیام‌های اینترنتی، پیامک، تماس و... را جمع‌آوری کند. در جوامع سنتی مانند ایران، بسیاری از افراد و خانواده‌ها به منظور حفظ آبرو در مقابل چنین جرائمی سکوت کرده و از طرح شکایت از متجاوزان خودداری می‌کنند. باید در نظر داشت که سکوت نه‌تنها موجب تشدید آسیب‌های روحی و روانی به فرد قربانی می‌شود، بلکه راه را برای تکرار این عمل برای متجاوز باز می‌کند؛ بنابراین لازم است شکایت از چنین افرادی را حق قانونی خود بدانید، چراکه تمامی این خشونت‌ها قابل شکایت و پیگیری هستند.
