تقسیم کار اروپایی

شرق: بنیامین نتانیاهو روز یکشنبه اذعان کرد که مواضع اسرائیل و کشورهای اروپایی در قبال ایران یکی نیستند. به گزارش روزنامه اورشلیم‌پست، نخست‌وزیر اسرائیل که به‌تازگی در سفر به فرانسه با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور این کشور، درباره ایران و برنامه هسته‌ای آن رایزنی کرد، یکشنبه این هفته در جلسه کابینه‌اش گفت که اروپا در زمینه مبارزه با دستیابی ایران به یک سلاح اتمی، همسوتر شده است. نتانیاهو با اشاره به سفرش به فرانسه گفت: «باید بگویم که در کانون گفت‌وگوی ما هدف مبارزه با تلاش‌های ایران برای رسیدن به یک سلاح اتمی و زرادخانه‌ای اتمی قرار داشت». او با گفتن اینکه مواضع تل‌آویو و پاریس در قبال ایران، امروز همسوتر شده است، ادعا کرد که این به طور کلی، درباره اروپا هم صدق می‌کند. البته نتانیاهو افزود که هنوز موضع‌مان یکی نیست. این اعتراف بنیامین نتانیاهو مؤیدی بر این است که اساسا اروپایی‌ها و حتی ایالات متحده آمریکا به‌هیچ‌عنوان تمایلی ندارند که اهداف و برنامه‌های اسرائیل و به‌خصوص نخست‌وزیر جدید را در قبال ایران، پرونده فعالیت‌های هسته‌ای و حتی موضوع قراردادن سپاه پاسداران در لیست گروه‌های تروریستی اتحادیه اروپا را اجرا کنند. در همین زمینه جوزپ بورل در گفت‌وگو با columnadigita خاطر‌نشان کرد که برجام هنوز نمرده است. البته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا عنوان کرد که اکنون نیز ایران وارد شرایطی شده است که دستیابی به هر نوع توافقی را بسیار دشوار می‌کند. بورل با تکرار ادعاهای ساختگی غرب مبنی بر سرکوب معترضان در ایران و همچنین ادعای بی‌اساس کمک نظامی ایران به روسیه در جنگ علیه اوکراین مدعی شد که اینها دلایلی است که احیای توافق هسته‌ای با ایران را سخت‌تر می‌کند. او در پاسخ به این سؤال که آیا برجام کاملا متوقف شده است؟ تأکید کرد: «متوقف شده؛ اما نمرده است». بورل با تأکید مجدد بر این نکته که برجام نمرده است، عنوان کرد که «این بستگی به من (بورل) دارد که تلاش کنم آن را زنده نگه دارم. این را می‌دانم و هر روز با خود این موضوع را تکرار می‌کنم که اتفاقاتی که در ایران می‌افتد، کار را بسیار دشوارتر کرده است».‌در سوی دیگر هم برخی منابع مطلع در دولت انگلیس گفته‌اند که لندن برنامه‌اش برای قرار‌دادن نام سپاه پاسداران ایران در لیست سازمان‌های تروریستی‌ را به بعد موکول کرده است. روزنامه تایمز در گزارشی اعلام کرد که انگلیس برنامه‌اش برای قراردادن نام سپاه پاسداران در لیست سازمان‌های تروریستی‌ این کشور را به دلیل نگرانی از تأثیری که چنین اقدامی ممکن است روی کانال‌های دیپلماتیک لندن و تهران بگذارد، به بعد موکول‌ کرده است. مشخص نیست که این وقفه چه مدت طول خواهد کشید.‌یک منبع مطلع‌ به تایمز گفت: «دولت از این اقدام حمایت می‌کند. سپاه باید تا الان تحریم می‌شد؛ اما کل روند آن فعلا متوقف شده است». یک سخنگوی دولت انگلیس نیز تأکید کرد: «در‌حالی‌که دولت مرتب لیست سازمان‌های تحریم‌شده را بازبینی می‌کند، ما درباره اینکه چه سازمانی مدنظر است یا تحریم می‌شود، توضیحی نمی‌دهیم».‌آن‌گونه که پارامترها و اقتضائات فضای سیاست خارجی نشان می‌دهد، می‌توان ذیل سناریوی «تشدید»، این احتمال را در نظر گرفت که کشورهای غربی عملا در مسیر افزایش فشار و اجماع‌سازی جهانی علیه ایران قرار دارند؛ چراکه هدف غایی این دست فشارها به تهران، تضعیف توان چانه‌زنی دیپلماتیک ایران در مذاکرات احتمالی هسته‌ای و تحمیل توافق مدنظر غرب با پیش‌شرط‌های آنان خواهد بود. در این زمینه اوج‌گیری تورم و بحرانی‌ترشدن وضعیت اقتصادی و معیشتی کشور هم سبب شده تا به‌عنوان یک عامل مضاعف در پیشبرد این سناریو عمل کند. به هر حال اکنون برای اروپا و ایالات متحده این تصور به وجود آمده است که از وقایع اخیر ایران به موازات تشدید فشار خارجی می‌تواند یک بن‌بست تمام‌عیار برای تهران به‌ویژه در حوزه اقتصادی رقم بزند و به تبع آن تضعیف توان چانه‌زنی ایران محقق خواهد شد.‌اما به همان اندازه که می‌توان به تحقق سناریوی تشدید نظر داشت، امکان آن هم وجود دارد که سناریوی «تعدیل» هم به وقوع بپیوندد. سناریوی مذکور مبین این واقعیت است که با اوج‌گیری فشارها به تهران باید این احتمال را داد که بحران در دیگر حوزه‌های سیاست خارجی و دیگر موضوعات مانند فعالیت‌های هسته‌ای اثر مخرب خود را داشته باشد؛ کما‌اینکه تاکنون چنین بوده است؛ بنابراین ادامه این وضعیت باعث می‌شود که تهران در مسیر رسیدن به نقطه گریز هسته‌ای گام بردارد. اگرچه برخلاف نگاه تل‌آویو، بورل از ادامه تلاشش برای احیای برجام می‌گوید و لندن از قراردادن سپاه در لیست گروه‌های تروریستی عقب‌نشینی کرده است؛ اما هم‌زمان وزارت خارجه آلمان در جدیدترین فضاسازى به شهروندان خود هشدار داد که ایران را ترک و از سفر به ایران پرهیز کنند. وزارت امور خارجه آلمان مدعى «خطر جدی دستگیری‌ها، بازجویی و حبس‌های طولانی‌مدت برای اتباع آلمانى» شده و نوشته که این هشدار شامل شهروندان دوتابعیتی ایرانی نیز می‌شود. پیرو این تناقضات رفتاری قاره سبز شاید در سطحی از تحلیل این‌گونه برآورد شود که در داخل اروپا هم تقسیم کار وجود دارد. در‌عین‌حال باید توجه داشت که اتخاذ سیاست رادیکال در برابر ایران می‌تواند این تقسیم کار را به شکست بکشاند. به‌همین‌دلیل بورل، لندن و پاریس با دست پیش می‌کشند و برلین با پا پس می‌زند تا در سایه این سیاست به کنترل تهران فائق آیند.‌ در گزارش‌های پیشین «شرق» تأکید شده بود که فشار بیش از حد بر تهران می‌تواند نتیجه عکس بدهد. به هر حال اوج‌گیری برخی مشکلات این تصور را برای غربی‌ها ایجاد کرده است که تداوم و تشدید این شرایط می‌تواند تهران را بیش از قبل در موضع ضعف قرار دهد. پس پیرو نکته یادشده شاید غرب به این تلقی رسیده باشد که با تشدید بحران بتواند تهران را به مسیری از مذاکره بکشاند که نهایتا «برجامی قوی‌تر و جامع‌تر را علاوه بر برنامه هسته‌ای در حوزه حقوق بشر و توان دفاعی» پیش ببرد؛ یعنی سناریوی ایدئالی که دونالد ترامپ نتوانست در دوران ریاست‌جمهوری خود محقق کند. در‌این‌میان فعلا، نه آمادگی کامل برای ازسرگیری مذاکرات مهیاست و نه در آن سو هیچ‌کدام از طرفین حاضر در برجام هم جرئت دارند که مسئولیت شکست مذاکرات احیای برجام و در ادامه تقبل تبعات و آثار خروج از پروسه مذاکرات را بپذیرند. حال این شرایط فرسایشی بیش از همه تنها فشار مضاعفی را در همه زوایا بر ایران تحمیل می‌کند؛ پس پالس متناقض، تقسیم کار یا تشتت در مواضع غرب در قبال ایران و برجام مسیر لازم برای فرسایشی‌تر کردن این وضعیت گنگ و مبهم را فراهم می‌آورد تا برجامی قوی‌تر و جامع‌تر شکل گیرد و چون غرب به این مهم نیز اشراف دارد که تشدید فشار بر تهران ممکن است نتیجه عکس بدهد، به‌همین‌دلیل غرب، ذیل فاصله‌گیری با سیاست‌های اسرائیل سعی دارد یک فشار کنترل‌شده را به تهران تحمیل کند که نتیجه لازم را به دنبال داشته باشد. ازاین‌رو غربی‌ها در این شرایط به موازات افزایش تحریم‌ها، فشارهای سیاسی، اجماع و انزوا از‌ دست‌زدن به برخی اقدامات رادیکال مانند قطع کامل مذاکرات هسته‌ای و قرار‌دادن سپاه پاسداران در لیست گروه‌های تروریستی اجتناب می‌کنند؛ چرا‌که این دو اقدام و تصمیم مشخص می‌تواند کل برنامه‌ریزی‌های اروپا برای مدیریت ایران از مسیر دیپلماسی با هدف تحقق توافق جدید را به هم بریزد.