«شرق» احتمال دست‌داشتن گروهی با تفکرات تندرو در مسمومیت دانش‌آموزان را بررسی می‌کند
هزاره‌گرایان چطور می‌اندیشند؟
سه ماه از مسمومیت سریالی دانش‌آموزان می‌گذرد، در فقدان اظهارنظر نهادهای مسئول، مسمومیت‌ها کماکان ادامه دارد؛ اما فاضل‌میبدی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در گفت‌وگو با «شرق» از پژوهشی حرف زد که از نقش‌داشتن گروهی با اندیشه هزاره‌گرایی، پشت این جریان خبر داد.
سه ماه از مسمومیت سریالی دانش‌آموزان می‌گذرد، در فقدان اظهارنظر نهادهای مسئول، مسمومیت‌ها کماکان ادامه دارد؛ اما فاضل‌میبدی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در گفت‌وگو با «شرق» از پژوهشی حرف زد که از نقش‌داشتن گروهی با اندیشه هزاره‌گرایی، پشت این جریان خبر داد. هرچند هیچ مقام رسمی اظهارات میبدی را تأیید نکرده است و خود فاضل میبدی هم با وجود موجود بودن صوت مصاحبه در گفت‌وگو با ایرنا گفت‌وگویش با شبکه شرق را تکذیب کرد؛ اما هزاره‌گرایان چطور می‌اندیشند؟ مهراب صادق‌نیا، استادیار گروه ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم و جامعه‌شناس دین است. او در زمینه هزاره‌گرایی مقالات متعددی منتشر کرده است و در گفت‌وگو با «شرق» اندیشه هزاره‌گرایی را این‌چنین تشریح کرد: «هزاره‌گرایی یک فرقه نیست؛ بلکه به گروه‌هایی اطلاق می‌شود که در یک ویژگی با هم اشتراک دارند. ان ویژگی این است که وضعیت فرهنگی موجود نامطلوب است و با وضعیت فرهنگی ایدئالی که در پایان تاریخ، از سوی منجی پدید می‌آید یا شکل می‌گیرد، فاصله دارد». او معتقد است این اندیشه در هر جامعه‌ای ممکن است پدید بیاید و این گروه‌ها که به هزاره‌گرا موسوم هستند، سعی می‌کنند نظم موجود را به هم بزنند؛ یعنی یک نوع هویتِ مقاومتی در برابر هویت مشروعیت‌بخش هستند. به‌همین‌دلیل ربطی هم به جهان اسلام و جهان غرب ندارد و اینها در هر جامعه‌ای ممکن است پدید بیاید. صرفا به این دلیل که وضعیت فرهنگی موجود از نظر آنها مطلوب نیست، ممکن است دست به اقداماتی بزنند که با هویت مشروعیت‌بخش مسلط بر جامعه در ستیزه است.
این جامعه‌شناس دین تأکید کرد که نمی‌داند این ماجرا (مسمومیت سریالی دانش‌آموزان) از کجا نشئت می‌گیرد، با این حال به پدید‌آمدن شکاف در جامعه مذهبی اشاره کرده و گفت: به لحاظ مذهبی در جامعه ایران، شکافی بین خوانش هویتی از اسلام و خوانش سیاسی از اسلام در حال پدید‌آمدن است. ممکن است، تأکید می‌کنم ممکن است این خوانش هویتی در نهایت کارهایی انجام دهد که چندان با خوانش سیاسی سازگار نباشد و برهم‌زننده نظم موجود باشد. صادق‌نیا در پاسخ به این سؤال که این آیا این شکاف، واکنشی به اتفاقات و اعتراضاتی است که در سال اخیر افتاد، گفت: نمی‌دانم؛ اما این مسئله‌ای که اتفاق افتاد (مسمومیت سریالی دانش‌آموزان) خیلی پیچیده است و نمی‌توان به‌راحتی درموردش اظهارنظر کرد. اینکه کار یک گروه تندرو مذهبی است یا کار داخل یا خارج است، مشخص نیست. مسئله پیچیده‌ای است و به نظرم باید اجازه داد نهادهای مسئول کارشان را انجام دهند. هرچند هنوز هیچ مقامی رسما عاملان را معرفی نکرده است. با این حال جمیله کدیور در روزنامه اطلاعات در یادداشتی مسموم‌شدن دختران دانش‌آموز را کار یکی از این دو گروه عوامل نفوذی اپوزیسیون یا افراطیون داخلی با تفکر طالبان دانست. در این یادداشت، کدیور از انتشار شب‌نامه‌ای خبر داد و نوشت: «خبر منتشره دربرگیرنده متنی مشکوک بود؛ مبنی بر اینکه «درس‌خواندن دختران را حرام و ادامه آن را در ردیف محاربه با امام زمان دانسته و تهدید کرده در صورت تعطیل‌نشدن مدارس دخترانه، مسمومیت دختران را به سراسر ایران گسترش خواهند داد». هرچند اصل شب‌نامه در دسترس نیست؛ اما انتشار آن شب‌نامه و محتوای خبر منتشر‌شده نیز تاکنون از سوی محافل مرتبط تکذیب نشده است.
