پشت پرده حذف «اختر»

 شورای ششم شهر تهران از زمان آغاز فعالیت‌هایشان تا امروز ۱۶۹ مورد معبر را نام‌گذاری کرده‌ که از این تعداد ۱۴۶ مورد به نام شهدا نام‌گذاری شده که ۱۷ مورد از آنها مربوط به شهدای زن است.

چند هفته ییش نام‌گذاری پرحاشیه‌ای در صحن شورای شهر به تصویب رسید که واکنش‌های زیادی را در فضای مجازی به دنبال داشت. این نخستین بار نیست که برخی نام‌گذاری‌ها و حذف نام‌ها از معابر پایتخت در این دوره از مدیریت شهری حاشیه‌ساز می‌شود. شورای ششم در ماه‌های نخست فعالیتش نام چهار چهره ادبی بزرگ را از خیابان حجاب حذف کرد. این نام‌گذاری‌ها مربوط به دوره پنجم مدیریت شهری بود. بر اساس مصوبه شورای شهر، کوچه یکم در خیابان حجاب به نام استاد صمد بهرنگی با حفظ شماره‌گذاری، کوچه سوم در خیابان حجاب به نام مهدی آذریزدی، کوچه پنجم مجاور خیابان حجاب به نام هوشنگ مرادی‌کرمانی و کوچه هفتم در خیابان حجاب به نام استاد جبار باغچه‌بان نام‌گذاری شده بود.

همان زمان این نام‌گذاری مورد انتقاد برخی از رسانه‌ها قرار گرفت و روزنامه کیهان در مطلبی نوشت: شورای اسلامی شهر تهران همچنان درگیر بازی اسم‌فامیل است. این دوره از شورا که در انتخابات ۲۸ خرداد از سوی مردم تهران «نه» شنیدند و نامزدهای متمایل به جبهه انقلاب رأی بالاتری از یاران شورای فعلی کسب کردند، گویی قصد گرفتن انتقام از مردم را دارند.

کمی بعد، فرمانداری تهران هم به این چهار نام‌گذاری اعتراض کرد و نام‌گذاری معبری در تهران به نام‌های جبار باغچه‌بان، مهدی آذریزدی، صمد بهرنگی و هوشنگ مرادی‌کرمانی را غیرقانونی دانسته بود.

علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران هم آن زمان در توضیح حذف این نام‌گذاری‌ها با تأکید بر توجه شورای شهر ششم به بزرگان ادبیات، گفته بود: این نام‌گذاری‌ها مصوبه شورای شهر تهران را دارد اما فرمانداری به بندهایی از این مصوبه اعتراض و بر اساس مستندات قانونی چهار بند از آن را برخلاف قانون عنوان کرده است. مصوبه برای اجرا به شهرداری منطقه ابلاغ می‌شود اما شهرداری منطقه به اشتباه مصوبه شورا را ملاک عمل قرار داده است بدون آنکه توجه شود که چهار بند از آن به دلیل غیرقانونی تشخیص‌دادن فرمانداری از مصوبه حذف شده است که پس از متوجه‌شدن این مغایرت و اشتباه، آن را اصلاح کردند. این نام‌گذاری‌ها دوباره در کمیسیون نام‌گذاری شورای شهر تهران مورد بررسی قرار می‌گیرد و شورای شهر توجهی ویژه به شخصیت‌های حوزه ادب و فرهنگ دارد. اما این نام‌ها دیگر به کمیسیون نام‌گذاری نیامد و این وعده محقق نشد. علیرضا نادعلی سخنگوی شورای شهر تهران درخصوص اینکه چرا وعده بازگشت نویسندگان کودک به کوچه‌های خیابان حجاب محقق نشده است، به «شرق» می‌گوید:‌ ما در این زمینه کوتاهی کردیم، یک اتفاق هماهنگ‌نشده در سال 1400 رخ داد و باعث حذف این نا‌م‌ها شد. به دلیل حجم بالای فعالیت‌ها در شورای شهر این موضوع بررسی نشد. در واقع نام‌گذاری یکی از کارهای ما در کمیسیون‌های شورای شهر است.

وی ادامه می‌دهد: تلاش‌های ما در این مدت برای زیست‌پذیرترشدن شهر تهران بوده است. در حوزه ساخت‌وساز تلاش کردیم رکودهای اقتصادی کمتر شود و در بحث کاهش تورم تلاش شد به اندازه خودمان تأثیرگذار باشیم. درخصوص حذف این نام‌ها از معابر هم اشتباهی اتفاق افتاده بود که همان زمان هم من شفاف اعلام کردم ولی کوتاهی از ما بود که به‌موقع برای اصلاح و بازگشت این نام‌ها اقدام نکردیم. حتما این موضوع را پیگیری می‌کنم.

او درخصوص اینکه قرار بود در این دوره تغییر نام‌ها محدود و بیشتر معابر بی‌نام در فهرست نام‌گذاری‌ها قرار بگیرد هم توضیح می‌دهد: در این دوره نام‌گذاری‌های ما بسیار کم بوده است، اما این‌طور هم نیست که تنها معبر تازه‌ساخت باشد؛ زیرا در تهران آن‌قدر ساخت‌وساز تازه نداریم که کوچه و معبر تازه‌ای احداث شود. گاهی اوقات یک بزرگراه بزرگ و پرامتداد بخش‌بندی می‌شود و بخش‌های مختلف آن به نام‌های مختلف درمی‌آید یا نام‌های پرتکرار به‌طور مثال چند معبر به نام یک گل نام‌گذاری شده است که تغییر نام‌ها در این اسامی پرتکرار اتفاق می‌افتد. نادعلی درخصوص تغییر نام کوچه اختر به بصیرت هم می‌گوید: فکر کنم مصوبه کمیسیون نام‌گذاری این معبر به زمان 9 دی برمی‌گردد؛ یعنی انتخاب این نام مربوط به ایام 9 دی و روز بصیرت بود. اما این تصمیم‌گیری‌ها چون رفت و برگشت با منطقه و... دارد تا به صحن شورا برای تصویب بیاید زمان می‌برد. در شورای گذشته با نگرش‌های سیاسی در چند ماه آخر شورا چند‌صد نام را تغییر دادند که برخی از تغییر نام‌ها نه فقط برای ما در تهران که برای وزارت امور خارجه هم مشکل ایجاد کرده بود. در این دوره ما هر نامی را که تغییر می‌دهیم به نام مفاخر یا نام مقدس شهدا، در منطقه تحقیق می‌کنیم که نام قدیمی معبر مربوط به چند سال گذشته است، فلسفه‌ وجودی آن چه بوده، اهالی محل نسبت به آن چه حسی دارند و بعد آن را تغییر می‌دهیم. معمولا مصوباتی که جنس آن سیاسی باشد، خیلی کم داشتیم. در تمام دوره‌های گذشته تغییر نام شهدا بیشترین سهم را در نام‌گذاری‌های معابر پایتخت داشته است. بررسی آمار نام‌گذاری‌ها در پنج دوره گذشته نشان می‌دهد یکی از محبوب‌ترین نام‌ها به‌جز نام شهدا، اسامی گل است که بنفشه، رز، لاله، یاس و زنبق در فهرست محبوب‌ترین نام‌ها قرار دارند.

در شورای اول از سال 77 تا 81، 20 نام‌گذاری انجام شده است که 11 نام‌گذاری از نام‌های عمومی یعنی گل‌ها، کوه‌ها، اعداد و... بودند، هشت نام شهدا و یک مورد از نام‌گذاری‌ها هم نام مشاهیر و نام‌آوران بوده است. در این دوره برج میلاد، باغ هنر، ‌بزرگراه نیایش و خیابان روزنامه اطلاعات نام‌گذاری شده است. همچنین تغییر نامی هم از خیابان قلقلی به ستایش انجام شده است. در این دوره بوستان گفت‌وگو نام‌گذاری شده است. نام علامه محمدتقی جعفری هم تنها مشاهیری است که در این دوره نام‌گذاری شده است. در شورای دوم 840 درخواست نام‌گذاری داده شده است که 479 مصوبه نام‌گذاری وجود دارد، 374 نام‌گذاری هم نام شهدا بوده‌، 

122 مورد نام‌گذاری‌ها گل، کوه و... بوده و 10 مورد مشاهیر که برای خیابان‌های تهران نام‌گذاری کرده‌اند. بنفشه، رز، لاله، یاس، زنبق، نیلوفر، صبح صادق، نرگس و شمشاد نام‌های محبوب در این دوره برای نام‌گذاری بوده‌اند.

یکی از نام‌گذاری‌های پرحاشیه این دوره، تغییر نام خیابان خالد اسلامبولی به انتفاضه است که با حاشیه‌های زیادی همراه بود و سبب شد این مصوبه اجرا نشود. در میان چهره‌ها هم نام امیرکبیر و لقمان حکیم به چشم می‌خورد. در این دوره نام دو معبر که به نام شهدا نام‌گذاری شده بود، تغییر کرد. در شورای سوم نیز سه‌هزار‌و 257 درخواست مطرح شده که دوهزار‌و 641 مورد، تصویب شده است. هزار‌و 630 نام‌گذاری عمومی، 965 نام شهدا، 40 نام‌گذاری هم به نام شهید انجام شده است. شهریار، آرش کمانگیر، غزالی، حافظ، مولانا، هادی ساعی، کمال‌الملک، مالک اشتر و شمس تبریزی از‌جمله نام‌های مشاهیری بود که در این دوره برای خیابان‌های تهران انتخاب شد.

در دوره چهارم نیز هزارو 272 درخواست نام‌گذاری مطرح شده که به 973 مصوبه ختم شده است. از این میان 699 نام‌گذاری شهدا، ‌247 نام‌گذاری عمومی و 27 نام‌گذاری مشاهیر انجام شده است. این دوره بیشتر نام‌گذاری‌های عمومی نام کوه‌ها و استان‌ها بوده است. از مشاهیری که در این دوره نامشان بر خیابان‌های شهر نشسته است، می‌توان به آیت‌الله هاشمی، آیت‌الله مهدوی‌کنی، عسگراولادی، طاهره صفارزاده و... اشاره کرد.

شورای پنجم متفاوت‌ترین نام‌گذاری‌ها را طی چهار سال انجام داد؛ از نام‌گذاری معبری به نام مصدق که مطالبه سالیان دراز مردم شهر بود، تا استاد شجریان، بیژن ترقی، داوود رشیدی، بهمن کشاورز، جمشید مشایخی، بازرگان، عباس کیارستمی، حسین منزوی، علی نصیریان، پروین دولت‌آبادی، سیمین دانشور، اخوان‌ثالث، علی حاتمی، عزت‌الله انتظامی، ناصر حجازی و... .