شورای بین‌المللی موزه‌ها

شورای بین‌المللی موزه‌ها (ICOM) یک سازمان غیردولتی (NGO) است که به‌ترویج و حمایت از موزه‌ها و مجموعه‌های آنها و همچنین توسعه متخصصان موزه در سراسر جهان اختصاص دارد. این شرکت در سال 1946 تأسیس شد و دفتر مرکزی آن در پاریس، فرانسه است. ایکوم متشکل از متخصصان موزه از سراسر جهان بوده و به‌عنوان یک انجمن جهانی برای تبادل ایده‌ها، دانش و بهترین شیوه‌ها در زمینه موزه عمل می‌کند. همچنین استانداردها و دستورالعمل‌هایی را برای موزه‌ها و متخصصان موزه ایجاد کرده و فرصت‌های آموزشی و توسعه حرفه‌ای را فراهم می‌کند. ایکوم دارای بیش از 44 هزار عضو از بیش از 140 کشور است و از طریق شبکه‌ای از کمیته‌های ملی و منطقه‌ای فعالیت می‌کند و مأموریت آن ترویج موزه‌ها به‌عنوان ابزار ضروری جامعه و دفاع از نقش آنها در تبادل فرهنگی، آموزش و توسعه پایدار است.

پیشینه ایکوم

در طول این سال‌ها، ایکوم با در نظر گرفتن و حفظ مأموریت اصلی خود، مطابق با نیازهای حرفه‌ای‌ها و متخصصان موزه در سراسر جهان توسعه یافته است. بیش از ۶۰ سال پس از ایجاد آن، این سازمان همچنان به نمایندگی جامعه جهانی موزه ادامه می‌دهد.

1946-1947: ایکوم ایجاد می‌شود

در مدت یک سال از ایجاد آن، با انجام دو اجلاس شورای بین‌المللی موزه‌ها به‌ وجود آمد. اولین جلسه هنگام پیشگامی Chauncey J. Hamlin (اولین رئیس این سازمان) در تأسیس ایکوم در پاریس بود و نشست دوم، اولین جلسه مجمع عمومی ایکوم در مکزیک بود.

1947-1968: ایکوم رشد می‌کند

هفت کنفرانس عمومی بین سال‌های ۱۹۴۸ و ۱۹۶۵ برگزار شد. در طی این سال‌ها، ایکوم ساختار، نمایندگی جغرافیایی و فعالیت‌های خود را به‌ طور فزاینده حرفه‌ای و منسجم توسعه داد. دو کنفرانس عمومی برگزارشده آخر (لاهه در سال ۱۹۶۲ و نیویورک در سال ۱۹۶۵) نیاز‌ها و اشتیاق شرکت‌کنندگان را مشخص و نمایان کرد. در این دوره سه دغدغه و نگرانی اصلی عبارت از نقش آموزشی موزه‌ها و نمایشگاه‌ها، گردش بین‌المللی کالا‌های فرهنگی و حفاظت و مرمت اشیا (کالاهای) فرهنگی بود.

1968-1977: سال‌های بحران و تحول و گذار

تا سال ۱۹۶۸، بدهی ایکوم به صورت دائمی درآمده و به‌اصطلاح مزمن شده بود؛ درحالی‌که فعالیت‌ها، پروژه‌ها و هزینه‌ها به رشد خود ادامه می‌داد. برای هشت سال حق عضویت، بدون تغییر باقی مانده بود. در همین ایام، در راستای تغییر نقش موزه در جامعه، نوع جدیدی از موزه آشکار شد. در اوایل دهه 1970، موجودیت ایکوم در معرض خطر قرار گرفت. تنها راه‌حل افزایش منابع ایکوم بود (حق عضویت و نظایر آن) که به این وضعیت ناعادلانه و غیرمرسوم پایان می‌داد. اساسنامه اصلاح شد. تا آن زمان تعداد اعضای فعال برای تشکیل کمیته‌های ملی ۱۵ نفر بود. در سال ۱۹۷۱ پس از کنفرانس عمومی در گرونوبل فرانسه، این ایده گسترش یافت که ایکوم باید منزلت اجتماعی برابر به اعضای انفرادی اعطا کند و در سال ۱۹۷۴ در کپنهاگ برخی اصلاحات به تصویب رسید. به موجب آن اعضای فعال و اعضای وابسته در یک گروه قرار می‌گرفتند. روح دموکراتیک غالب شد و تمام اعضای این حرفه حق رأی یافتند و می‌توانستند برای هر فعالیت در ایکوم حضور یابند.

1977-1989: کارایی و جهان‌شمولی

از سال ۱۹۷۷ توسعه و گسترش فعالیت‌های ایکوم در کشورهای در حال توسعه آغاز شد. در سال ۱۹۷۷ در مسکو، قطع‌نامه‌ای تصویب شد که از آموزش کارکنان موزه و مرمت‌کاران در کشورهای در حال توسعه در آسیا، آفریقا و آمریکا لاتین حمایت و پشتیبانی می‌کرد. این مورد، نیاز به نیروی مجرب کار و کارشناسان را مورد توجه قرار داد و همچنین گردش تجهیزات فنی برای آموزش حفاظت را ترویج کرد. در سال‌های ۱۹۷۷، ۱۹۸۰، ۱۹۸۳ و ۱۹۸۶ چهار کنفرانس تعیین‌کننده، ایکوم را برای تحقق دو هدف استراتژیک ذیل توانمند کرد: 1- نهایی‌کردن سیاست و خط‌مشی موزه‌ها در خدمت به جامعه و توسعه آن، 2- تصویب منشور اخلاقی به‌عنوان سند مرجع.

1989-1996: کارایی و جهان‌شمولی

در این دوره وضعیت مالی ایکوم بهینه شد و در سال ۱۹۹۴ کسری بودجه نیز جذب شد. سیاست جمع‌آوری کمک‌های مالی، راه را برای آینده‌ای امیدوارکننده هموار می‌کرد. اعتبار و اقدام جهانی ایکوم به افزایش دیده‌شدن آن کمک کرد. این نتیجه پاداشی عادلانه برای نیم‌قرن تلاش بود. در زمانی که بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی با مشکلات مالی و ساختاری دست‌وپنجه نرم می‌کردند، ایکوم جهانی‌بودن، انعطاف‌‌پذیری و تخیل را حفظ کرد تا برای برآورده‌کردن خواسته‌های این حرفه توانمند شود. توصیه‌های آخرین مجامع عمومی راه را برای سیاست خط‌مشی فرهنگی هموار و این ایده را تقویت کرد که توسعه اقتصادی و عوامل فرهنگی جدایی‌ناپذیر هستند.

1996-2004: دوره جدیدی از فعالیت‌ها

از سال ۱۹۹۶ به بعد، ایکوم مبارزه خود را علیه خرید‌وفروش غیرقانونی کالاهای فرهنگی از طریق توسعه و نشر مجموعه لیست‌های قرمز حاوی صدها شیء گمشده تقویت کرد. فعالیت‌های مربوط به پیشگیری از خطر‌های مرتبط با بلایای طبیعی و یا ساخته دست بشر تحت برنامه‌های اضطراری و غیرمنتظره موزه  (MEP- Museums Emercgency Programme) که در سال ۲۰۰۲ راه‌اندازی شده و همچنین میزان شرکت ایکوم در برنامه کمیته بین‌المللی سپر آبی، شتاب و سرعت بخشیده است. با این تحولات، ایکوم حضور خود را در جامعه جهانی موزه و جامعه معاصر افزایش داده است.

2004-امروز: ایکوم برای آسیا امکانات فراهم می‌کند

ایکوم با توجه به ایجاد یک استراتژی نو کارگروه جدیدی ایجاد کرد. این گروه کاری گزارشی تحت عنوان ابزاری برای نوسازی ایکوم تهیه کرد. علاوه‌براین گردش کار در موزه در قالب یک کتاب راهنمای عملی برای حرفه‌ای‌ها، طراحی و از طرف ایکوم منتشر شده است. این کتاب مرجعی در مسائل آموزشی برای جامعه بین‌المللی موزه شد. ایکوم در رابطه با حفاظت از میراث فرهنگی، به‌ویژه با مشارکت فعال در برنامه سپر آبی و مدیریت Object ID همچنان به توسعه فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد. حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس، بخش جدایی‌ناپذیری از فعالیت‌های ایکوم شده است. همه این عوامل بیش‌ازپیش موجب نفوذ نهاد ایکوم شده است. در سال ۲۰۰۴ اولین کنفرانس عمومی ایکوم در آسیا، در سئول (کره جنوبی) برگزار شد. با انجام این حرکت مشخص‌کردن قاره آسیا در فعالیت‌های ایکوم به‌ طور چشمگیر تحقق یافت. پس از کنفرانس‌های عمومی در ریو در سال ۲۰۱۳ و در میلان در سال ۲۰۱۶، ایکوم به تقویت حضور خود در آسیا، به‌ویژه با کنفرانس عمومی ۲۰۱۹ در کیوتوی ژاپن ادامه می‌دهد.

مأموریت‌ها و اهداف

شورای بین‌المللی موزه‌ها سازمانی بین‌المللی متشکل از موزه‌ها و متخصصان موزه است که متعهد به تحقیق، حفاظت، تداوم و ارتباط با جامعه میراث طبیعی و فرهنگی جهان، ملموس و ناملموس، حال و آینده است. ایکوم یک انجمن متشکل از اعضا و یک سازمان غیردولتی است که استانداردهای حرفه‌ای و اخلاقی را برای فعالیت‌های موزه ایجاد می‌کند. به‌عنوان انجمن کارشناسان، توصیه‌هایی را درباره مسائل مربوط به میراث فرهنگی ارائه و ظرفیت‌سازی را ارتقا می‌دهد و باعث پیشرفت دانش می‌شود. ایکوم صدای متخصصان موزه در عرصه بین‌المللی است و آگاهی فرهنگی عمومی را از طریق شبکه‌های جهانی و برنامه‌های همکاری افزایش می‌دهد. ایکوم تنها سازمان جهانی در زمینه موزه است. ایکوم به‌عنوان یک نهاد بین‌المللی، در‌حال‌حاضر دارای ۴۴۶۸۶ عضو انفرادی در ۱۳۸ کشور دارد که از طریق 45493 متخصص در بیش از ۱۳۸ کشور، با ۱۱۹ کمیته ملی، شش اتحاد منطقه‌ای، 32 کمیته بین‌المللی و 22 سازمان وابسته اداره می‌شود. ایکوم تنها سازمان جهانی در زمینه موزه است. مأموریت‌های ایکوم عبارت‌اند از: ایجاد استانداردهای برتر،  رهبری یک مجمع دیپلماتیک،  توسعه شبکه حرفه‌ای، رهبری اتاق فکر جهانی، انجام مأموریت‌های بین‌المللی.