مددکاران هوشمند

آزیتا تقوایی: در دنیای امروز، اپلیکیشن‌های موبایل به بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده‌اند. در نظرسنجی اخیر انجام‌شده در Bitkom تعداد اپلیکیشن‌های گوشی‌های هوشمند استفاده‌شده فعال مردم مشخص شده است.

براساس این آمار افراد جوان بیشتر از افراد مسن از اپلیکیشن‌ها استفاده می‌کنند؛ به‌این‌ترتیب که کاربران 16 تا 29‌ساله به طور متوسط از 42 اپلیکیشن نصب‌شده روی گوشی هوشمند خود استفاده می‌کنند و با افزایش سن، این تعداد کاهش می‌یابد. این روند را می‌توان به تمایل بیشتر افراد جوان‌تر به فناوری و احتمال پذیرش بالاتر فناوری‌های جدید نسبت داد.

این آمار در مفهومی با عنوان شکاف دیجیتالی Digital Gap قابل توجیه و تأیید است که برای بیان نابرابری‌های توزیع جهانی در زمینه دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده می‌شود. طبق نظریه شکاف دیجیتالی ون دایک، نابرابری در دسترسی به اطلاعات و فناوری نیست؛ بلکه نابرابری در مهارت استفاده از فناوری و سواد دیجیتالی است.

اما نکته تأمل‌برانگیز این است که بر طبق آمارهای موجود در زمینه جمعیت‌شناسی کشورمان، در سال‌های آینده جمعیت سالمند کشور به شکل درخورتوجهی افزایش خواهد داشت. به نحوی که ساختارهای کشور قدرت پاسخ‌گویی به آن حجم از نیازهای ایشان را نخواهد داشت؛ بنابراین طرح و ارائه راهکارهایی که بتوان از طریق آنها کاربرد و پذیرش فناوری‌ها و به‌ویژه کاربری اپلیکیشن‌های خدماتی را در میان سالمندان افزایش داد، بسیار اهمیت دارد.

در راستای افزایش میزان پذیرش فناوری‌های خدمات‌محور در میان افراد سالمند در جوامع دو دسته راهکار می‌توان متصور شد؛ 1. راهکارهایی که جنبه حکمرانی و اجتماعی دارند، 2. راهکارهای فنی.

درمورد راهکارهای اجتماعی یا حکمرانی می‌توان به «پیشخوان‌های دولتی» اشاره کرد که در‌واقع نهادهای واسط بین افراد جامعه به‌ویژه افراد مسن و خدمات دولتی هستند که انجام امور دولتی افراد را ساده‌تر می‌کنند.

راهکار اجتماعی دیگری که درباره تسهیل کاربرد اپلیکیشن‌ها به‌ویژه اپلیکیشن‌های بهداشتی و درمانی از طرف افراد مسن جامعه مطرح می‌شود، قراردادن گزینه‌ای به‌عنوان «همراه بیمار» یا «همراه کاربر» است که اجازه تعریف آنها در کنار اسم کاربر اصلی وجود دارد.

برای مثال در اپلیکیشن‌هایی مثل اسنپ برای سفارش دارو یا استفاده از برخی از خدمات لازم نیست که لزوما مشخصات و اطلاعات هویتی فردی که کاربر اصلی اپلیکیشن است، ثبت شود.

می‌توان گفت که این راهکارهای اجتماعی در نبود فناوری‌های پیشرو، کاربردی‌تر بوده و مورد استقبال افراد جامعه قرار داشتند؛ اما با ظهور فناوری هوش مصنوعی جایگاه خود را هر روز بیش‌ازپیش از دست داده و جای خود را به راهکارهای فنی می‌دهند.

همان‌طور که اشاره شد، درباره راهکارهای فنی بهره‌مندی از هوش مصنوعی به منظور پیونددادن افراد مسن با بازار پیش‌بینی‌پذیر است؛ چراکه به دلیل پذیرش کمتر فناورانه در این گروه از افراد، استقبال از فناوری‌های هوش مصنوعی مثل chatgpt که امکان کاربری و جست‌وجو را از طریق صوت نیز فراهم می‌آورد و به طور کلی کاربری و پذیرش فناوری را تسهیل می‌کند، بیشتر خواهد شد.

در واقع سناریویی که با قطعیت‌های فراوانی در حال وقوع است، این است که به‌زودی راهکارهای فنی با میانجیگری هوش مصنوعی، بیشترین نیازهای سالمندان را مرتفع خواهند کرد. بر همین مبنا راهکارهای قابل ارائه در قالب کاربرد هوش مصنوعی برای کمک به مدیریت امور سالمندان، هم کاربردی‌تر و هم از نظر انسانی و حقوق شهروندی بسیار ارزشمندتر خواهد بود.

این واقعیت نشان می‌دهد که اپلیکیشن‌های مرتبط با سالمندان که پیش‌ازاین به دلیل نپذیرفتن فناورانه این قشر از جامعه بازار جدی و درخورتوجهی نداشته است، به‌زودی با افزایش جمعیت سالمندان و رشد تقاضای آنها، این بازار، بازاری جذاب و با پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری جدی روبه‌رو خواهد شد.