سقف یا سقف‌های شیشه‌ای؟

امیر قدیری. مدیرعامل صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه

بر‌اساس گزارش وامدا (wamda.com)، میزان سرمایه‌گذاری جسورانه در سال 2022 در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در استارت‌آپ‌هایی که بنیان‌گذاران آنها زنان بوده‌اند، تنها 3/1 درصد یا 51 میلیون دلار از کل سرمایه‌گذاری جسورانه در این منطقه را که بالغ بر 94/3 میلیارد دلار بوده، شامل می‌شود. این در حالی است که در همین سال و در همین منطقه، استارت‌آپ‌هایی که بنیان‌گذاران آنها مردان بوده‌اند، موفق شده‌اند مبلغ 7/3 میلیارد دلار یا 94 درصد از کل سرمایه‌گذاری در این منطقه را جذب کنند. این میزان پایین جذب سرمایه جسورانه در استارت‌آپ‌های با بنیان‌گذاران زن، مختص منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نبوده و این آمار در کشور ایالات متحده آمریکا، که مهد سرمایه‌گذاری جسورانه هست، نیز مشاهده می‌شود. طبق گزارش تک‌کرانچ (TechCrunch) بر‌اساس داده‌های پیچ‌بوک، استارت‌آپ‌های با بنیان‌گذاران زن در سال 2022 به میزان 9/1 درصد یا 5/4 میلیارد دلار از کل 3/238 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جسورانه در ایالات متحده را به خود اختصاص داده‌اند که کمی بیشتر از درصد جذب‌شده در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقاست. این در حالی است که در استارت‌آپ‌هایی که بنیان‌گذار مشترک زن و مرد داشته‌اند، این رقم بسیار افزایش یافته و 2/17 درصد یا 41 میلیارد دلار شده است.

با توجه به آمار منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، چنانچه تعداد معاملات سرمایه‌گذاری جسورانه در این سال را مبنای مقایسه قرار دهیم، مشخص می‌شود که سرمایه‌گذاری جسورانه در استارت‌آپ‌هایی با بنیان‌گذاران زنان، تنها برای 62 معامله بوده (یعنی متوسط هر استارت‌آپ مبلغ 852 هزار دلار) و در استارت‌آپ‌هایی با بنیان‌گذار مرد، برای 653 معامله بوده‌اند (یعنی متوسط هر استارت‌آپ مبلغ 66/5 میلیون دلار). در گزارش Crunchbase مرتبط با پروژه Something Ventured نیز که میزان پیشرفت در برقراری توازن جنسیتی در سرمایه‌گذاری‌ها را بررسی می‌کند، جدیدترین اعداد نشان می‌دهد که وضعیت سرمایه‌گذاری برای کمپانی‌هایی با مدیریت و رهبری زنان اصلا مطلوب نیست و حتی می‌توان گفت در چند سال گذشته با شیب ملایم منفی مواجه بوده‌ایم.

بهترین سال برای زنان فعال در حوزه و اکوسیستم استارت‌آپی، سال 2019 بوده است که 3.3 درصد از مجموع سرمایه‌های جسورانه به استارت‌آپ‌هایی با محوریت زنان اختصاص داشته؛ اما همین رقم در سال 2020 کاهش یک‌درصدی داشته و به 2.3 درصد رسیده که مبلغ درخورتوجهی را تشکیل می‌دهد. این به آن معناست که استارت‌آپ‌هایی با مدیریت زنان که حتی همکار‌های مرد برای بنیان‌گذاری داشته‌اند، باز هم موفق به فرار از تله عدم توازن جنسیتی نشده‌اند.

همچنین طبق گزارش All Raise، تنها 12 درصد از نهادهای سرمایه‌گذار جسورانه، زن هستند و همین موضوع بر اعمال سلیقه 88 درصد باقی‌مانده، تأثیر فراوانی دارد و نشان می‌دهد که چرا سرمایه‌گذار‌ها با اعمال تبعیض جنسیتی، به استارت‌آپ‌های مردانه بهای بیشتری می‌دهند و آنها را لایق دریافت سرمایه بیشتری می‌دانند. به هر حال غالب‌بودن مردان در دنیای سرمایه‌گذاری، زمینه‌ساز بی‌توجهی به زنان کارآفرین در آمریکا و سایر نقاط جهان شده است.

با توجه به داده‌های فوق، به نظر می‌رسد که متأسفانه سقف شیشه‌ای برای زنان در حوزه سرمایه‌گذاری جسورانه نیز وجود دارد و سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌هایی با بنیان‌گذاران زن، با ریسک بالا ارزیابی شده و سرمایه‌گذاران به این قبیل استارت‌آپ‌ها چندان اعتمادی نمی‌کنند.