چالش‌های آموزش و پرورش در برنامه هفتم توسعه

 لایحه برنامه هفتم توسعه برای سال‌های 1402 تا 1406 تدوین شده و 22 فصل و هفت بخش دارد که شامل بخش‌های اقتصادی، زیربنایی، فرهنگی و اجتماعی، علمی، فناوری و آموزشی، سیاست خارجی، دفاعی و امنیتی و اداری، حقوقی و قضائی می‌شود. در پیش‌گفتار این لایحه آمده است: برنامه هفتم توسعه چهارمین برش از سند چشم‌انداز 20ساله کشور و اولین برنامه در راستای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است که برای تحقق عدالت و با رویکرد مسئله‌محوری بر موضوعات انسانی و مهم کشور تمرکز کرده است. این برنامه با اتکا بر اسناد بالادستی از‌جمله سند تحول دولت مردمی برنامه‌‌های اولویت‌دار مشخصی را بر اساس پیشران‌‌های توسعه‌محور انتخاب و مبنای حرکت توسعه مستمر و باثبات در جامعه تنظیم و تدوین کرده است. این برنامه با هدف توسعه پایدار و تعاملی ایران با تأکید بر تقویت قابلیت‌های داخلی و افزایش کارایی و اثربخشی حکومت در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تدوین شده است. به‌طور کلی در برنامه هفتم توسعه، توسعه آموزش و پرورش به عنوان یکی از اصلی‌ترین محورهای توسعه منابع انسانی در نظر گرفته شده است و برای تحقق این هدف، برنامه‌های گوناگونی از‌جمله توسعه فناوری‌های آموزشی و پرورشی، توسعه بنیان‌های دانش‌بنیان و تحقیقات کاربردی در زمینه آموزش و پرورش و توسعه فضای کارآفرینی در آموزش و پرورش تدوین شده است. برای رسیدن به این اهداف، برنامه هفتم توسعه در زمینه آموزش و پرورش اقدامات متعددی را شامل می‌شود. برخی از این اقدامات عبارت‌اند از:

- افزایش سرمایه‌گذاری در زمینه آموزش و پرورش، به‌ویژه در زمینه‌هایی که نوآوری، کارآفرینی و تحقیق و توسعه را ترویج می‌دهند

- ایجاد زیرساخت‌های لازم برای استفاده از فناوری‌های آموزشی در تمامی مقاطع تحصیلی

- توسعه آموزش مهارت‌های کاربردی و حرفه‌ای در تمامی مراحل آموزشی

- تقویت مدیریت و نظارت بر آموزش و پرورش با استفاده از فناوری‌های نوین

- تحقیق و توسعه در زمینه آموزش و پرورش، به‌ویژه در زمینه‌هایی که به توانمندی‌های نیروی کار کشور کمک می‌کنند

- توسعه آموزش نسل جدید به‌منظور بهره‌وری از فناوری‌های نوین در آینده.

برنامه هفتم توسعه در زمینه آموزش و پرورش در ایران، تغییرات مهمی را در این حوزه ایجاد کرده است. در زیر به برخی از این تغییرات اشاره می‌شود:

 افزایش دسترسی به آموزش و پرورش‌/ بهبود کیفیت آموزش و پرورش‌/ توسعه فناوری‌های آموزشی/ توسعه آموزش مهارت‌های کاربردی و حرفه‌ای‌/ تحقیق و توسعه در زمینه آموزش و پرورش/ توسعه آموزش نسل جدید‌/ توسعه زیرساخت‌های آموزشی‌/ توسعه آموزش در مناطق محروم.

اگرچه در برنامه‌ ششم بسیاری از اهداف و مقاصد، محقق نشدند یا با رشد و پیشرفت کمی محدودی روبه‌رو بودند، امید است که مجلس و دولت با در نظر گرفتن واقعیات جامعه و انجام تحقیقات و نیاز‌سنجی‌های علمی بتوانند برنامه‌ای را تدوین کنند که بیشتر مسائل و چالش‌های کشور در حوزه‌های مختلف و به‌ویژه در مسائل آموزشی و تربیتی کاهش یابند. امروزه آموزش و پرورش از فقدان منابع مالی مناسب و کمبود نیروهای توانمند و باانگیزه رنج می‌برد. مشکلات معیشتی، عدم رسیدگی به اعتراضات رتبه‌بندی، عدم پرداخت فوق‌العاده ویژه برای فرهنگیان، تأخیرهای طولانی در پرداخت‌های قانونی، نداشتن برنامه‌های آموزشی و توانمند‌سازی برای معلمان و مدیران، همسو نبودن برنامه‌های درسی با تغییرات جامعه، نداشتن انگیزه ادامه تحصیل و ناامیدی از آینده، تأثیرات سوء فضای مجازی بر اخلاق و رفتار و گفتار دانش‌آموزان، مهاجرت نخبگان، دانشجویان و دانش‌آموزان برتر و... بخش کوچکی از مشکلات آموزشی کشور به شمار می‌روند که اگر فکری اساسی در برنامه هفتم توسعه در حوزه‌های ‌آموزشی و پرورشی نشود، کشور دچار بحران شدیدی در سال‌های آتی خواهد شد.