خشم مدودف

علی سالم- تداوم ضدحمله اوکراین و موقعیت دشوار مسکو در جنگ اوکراین، رئیس‌جمهوری سابق روسیه را بر آن داشته تا به تهدید کی‌یف و متحدانش بپردازد. دیمیتری مدودف که اکنون معاون شورای امنیت روسیه است، هشدار داده که در صورت موفقیت‌آمیزبودن ضدحمله اوکراین، مسکو به سلاح هسته‌ای متوسل خواهد شد. مدودف تصریح کرد در صورت تحقق چنین سناریویی، روسیه مجبور خواهد شد از دکترین هسته‌ای‌اش عقب‌نشینی کند. او گفت: «تصور کنید اگر حمله‌ای که ناتو از آن حمایت می‌کند، موفقیت‌آمیز بود و به بخشی از خاک ما تجاوز می‌شد، ما مجبور بودیم طبق قوانینی که به تأیید رئیس‌جمهوری روسیه رسیده است، از سلاح هسته‌ای استفاده کنیم». معاون شورای امنیت روسیه می‌گوید: «هیچ گزینه دیگری وجود نمی‌داشت؛ از‌این‌‌رو دشمنان‌مان باید برای موفقیت سربازان ما دعا کنند؛ چرا‌که به ‌این ‌ترتیب آنها اطمینان می‌یابند که آتش جنگ هسته‌ای در جهان شعله‌ور نمی‌شود».

به نظر می‌رسد اشاره مدودف به بخشی از دکترین هسته‌ای روسیه است که بنا بر آن، در‌صورتی‌که با استفاده از سلاح‌های متعارف به روسیه تجاوز و موجودیت آن تهدید شود، مسکو می‌تواند برای مقابله با آن از سلاح‌های هسته‌ای استفاده کند. مدودف پیش‌تر نیز به استفاده از سلاح هسته‌ای در اوکراین اشاره کرده بود. منتقدان کرملین در گذشته او را به بیان اظهارات افراطی به منظور منصرف‌کردن کشورهای غربی از ادامه ارسال تسلیحات به اوکراین متهم کرده بودند.

این اظهارات ساعاتی پس از آن بیان شد که ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، اعلام کرد جنگ و درگیری به سرزمین‌های روسیه رسیده است. زلنسکی در جریان بازدید از شهر اوکراینی ایوانو‌-فرانکیفسک به خبرنگاران گفت: «جنگ به‌تدریج به قلمرو و سرزمین‌های روسیه، مراکز نمادین و پایگاه‌های نظامی آن کشیده می‌شود».

آخرین تحولات در میدان نبرد از ادامه درگیری‌ها حکایت دارد. رویترز به نقل از یک مقام ارشد کی‌یف نوشت با اینکه نیروهای اوکراین در برخی مناطق پیشروی‌هایی داشته‌اند، درگیری‌ها در شمال شرق این کشور شدید گزارش شده است. ارتش روسیه هم ادعا می‌کند که نیروهای اوکراینی را در شمال شرق متوقف کرده است. پیش‌ازآن، مسکو از انهدام و سرنگونی سه پهپاد اوکراینی خبر داد که گفته می‌شود قصد حمله به مسکو را داشتند.

به گفته هانا مالیار، معاون وزیر دفاع اوکراین، نیروهای روسیه سرسختانه در تلاش‌ برای بازپس‌گیری مناطقی در جبهه جنوبی‌اند که اوکراین هفته‌های گذشته آنها را پس گرفته است. او ادعا می‌کند ارتش در ضدحمله‌ای که از چند هفته پیش آغاز شد، نزدیک به ۲۰۰ کیلومتر‌ مربع از خاک اوکراین را از نیروهای روسیه پس گرفت؛ هرچند اذعان کرد پیشروی نیروهای اوکراین به دلیل مین‌هایی که روسیه کار گذاشته، کُند و دشوار است. در آن ‌سو، مسکو نیز ادعا می‌کند که ارتش روسیه چهار حمله ارتش اوکراین در نزدیکی شهر لیمان در جبهه جنوبی را دفع کرده است.

نیروهای اوکراینی اواخر هفته گذشته هم ضد‌حمله‌ای را انجام دادند و روستای استارومایورسکه را دوباره در اختیار گرفتند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، تشدید حملات اوکراین در چند روز گذشته را تأیید کرد؛ اما ادعا کرد که آنها هیچ پیشرفتی نداشته‌اند. او به تلویزیون روسیه گفت که همه حملات اوکراین شکست خورده است و نیروهای روس خسارات درخور توجهی به مخالفان وارد کرده‌اند.

یک مقام آمریکایی که خواست نامش فاش نشود، گفت که اوکراین نیروهای آموزش‌دیده از سوی غرب را در حداقل یک محور در ضد‌حمله مستقر کرده است. ویدئویی که در کانال تلگرامی ولودیمیر زلنسکی منتشر شده است، سربازان اوکراینی را نشان می‌دهد که در اختیار گرفتن روستای استارومایورسکه در جنوب شرقی این کشور را جشن می‌گیرند. این ضد‌حمله بر تأمین امنیت روستاها در جنوب و مناطق اطراف شهر باهموت شرقی متمرکز شده است که نیروهای روس در ماه می‌ پس از ماه‌ها نبرد آن را تصرف کردند. مقامات اوکراینی پیشرفت کُند اما پیوسته را گزارش داده‌اند.

هم‌زمان رویترز نوشت کی‌یف به دنبال مذاکره با ایالات متحده بر سر تضمین‌های امنیتی لازم برای پیوستن اوکراین به ناتو است. تضمین‌های امنیتی مذکور به تعهدات مشخص و بلندمدتی اشاره دارد که توان نظامی آتی اوکراین را در شکست‌دادن مسکو و عقب‌راندن نیروهای روسیه تضمین می‌کند. اوکراین که در مقابله با نیروهای روسیه از کمک نظامی تمام‌عیار ناتو برخوردار بوده، برای ادامه ضدحمله خود و بیرون‌کردن کامل نظامیان روسیه از خاک کشورش به کمک غرب امید بسته است.

آندری یرماک، رئیس دفتر ریاست‌جمهوری اوکراین، با تأیید مذاکرات پیش‌‌روی کی‌یف و واشنگتن، نوشت که مقام‌های شماری از کشورها خود را برای نشست جده در عربستان سعودی آماده می‌کنند که در آن قرار است درباره طرح صلح زلنسکی با هدف پایان‌دادن به جنگ اوکراین و خروج همه نیروهای روسیه گفت‌وگو کنند. در طرح صلح زلنسکی علاوه بر درخواست خروج نیروهای روسیه از اوکراین، بازگشت به مرزهای قبل از جنگ و بازگرداندن تمام زندانیان و کودکان ربوده‌شده به اوکراین نیز مطرح شده است. کی‌یف و متحدان غربی‌‌اش امیدوارند نشست روزهای آینده در جده راهگشای صلح بین اوکراین و روسیه باشد.

یرماک در اظهارات خود گفته است تاکنون بیش از ۱۰ کشور دیگر به بیانیه سران گروه ۷ پیوسته‌اند و اوکراین در حال مذاکره درباره شرایط تضمین‌های آینده با هر‌یک از آنها است. در این نشست که در ویلنیوس لتونی انجام شد، کشورها متعهد شدند تا زمانی که جنگ ادامه دارد، به ارسال سلاح به اوکراین ادامه دهند؛ هرچند هیچ تاریخ مشخصی برای عضویت اوکراین در ناتو تعیین نشد.

عملیات ضدحمله اوکراین تقریبا ماه گذشته آغاز شد. مقامات کی‌یف می‌گویند این کشور در جنوب حدود 

۲۰۰ کیلومتر مربع را بازپس گرفته است، با این حال به دلیل «مین‌های مستقر روسیه» پیشروی‌ها محدود بوده است. با وجود دستاوردهای نیروهای اوکراینی، روسیه همچنان حدود ۲۰ درصد از اراضی اوکراین را در اختیار دارد.