چالش نبرد زمینی در غزه

در‌حالی‌که مقامات اسرائیل اولویت اول خود را در بیرون‌راندن نیروهای نفوذی حماس به اسرائیل و کنترل مرزها با غزه عنوان کردند، هم‌زمان حملات هوایی ارتش اسرائیل به نوار غزه ادامه دارد. سؤالی که مطرح می‌شود، این است که آیا حملات اسرائیل طبق برخی ادعاهای مقام‌های تل‌آویو، در روزهای آینده به نبرد شهری در خیابان‌های غزه خواهد انجامید؟

جان اسپنسر، کارشناس «مؤسسه جنگ مدرن» در آکادمی نظامی ایالات متحده در وست‌پوینت می‌گوید: «اسرائیل ادعا کرده که بزرگ‌ترین عملیات ترکیبی را علیه غزه انجام خواهد داد».

الکساندر گرینبرگ از «مؤسسه راهبردی و امنیت اورشلیم» نیز گفت که در این صورت «آتش درگیری از همه جا سرازیر خواهد شد و اول از همه مراکز فرماندهی و نیروهای حماس هدف قرار خواهند گرفت». او در ادامه گفت: «هم‌زمان ارتش اسرائیل خود را برای ورود به غزه آماده می‌کند». این نبرد احتمالی شهری، نیروهای دو طرف را به جنگ تن به تن سوق خواهد داد و همین موضوع باعث کاهش میدان دید، افزایش خطر گرفتار‌شدن در کمین، عدم امکان تشخیص غیرنظامیان از سربازان و همچنین کاهش تأثیرگذاری خودروهای زرهی می‌شود.

اندرو گالر، افسر سابق ارتش بریتانیا و تحلیلگر شرکت خصوصی اطلاعاتی «جینز»، معتقد است نبرد شهری همچون یک «میدان نبرد ۳۶۰ درجه است؛ به‌طوری‌که از هر طرف مورد تهدید خواهید بود». او افزود: عبور ایمن از ساختمان‌هایی که به‌طور بالقوه می‌توانند دارای تله‌های انفجاری باشند، به معنی این است که پیشروی خانه به خانه مستلزم به‌کارگیری کارشناسان خنثی‌سازی بمب، آن‌هم با وسایل دست‌و‌پا‌گیری مانند نردبان، طناب و مواد منفجره است. چه‌بسا این کارها باید در تاریکی شب و زیر آتش گلوله انجام شود.

گالر این را هم افزود که ناتوانی در موقعیت‌یابی دقیق نیروها در نبردهای شهری، این خطر ذاتی را هم در خود دارد که افراد ممکن است هدف آتش نیروهای خودی قرار گیرند.

حدود دو‌میلیون‌و ۳۰۰ هزار فلسطینی ساکن نوار غزه از سال ۲۰۰۷ به این سو تحت محاصره اسرائیل زندگی می‌کنند. در زیر خیابان‌های باریک و شلوغ غزه، یک شبکه تونلی وجود دارد که برای سربازان اسرائیلی به نام «متروی غزه» شناخته می‌شود. روزگاری صدها تونل در زیر مرز ۱۴‌کیلومتری غزه با مصر حفر شده بود که برای رفت‌وآمد نیروها، جابه‌جایی سلاح و حتی قاچاق مورد استفاده قرار می‌گرفت. اگرچه تعدادی از این تونل‌های زیرزمینی اکنون ویران شده‌اند، اما حماس از سال ۲۰۱۴ به این سو، شروع به حفر تونل‌های زیرزمینی برای تردد بدون مزاحمت اسرائیلی‌ها در داخل قلمرو تحت کنترل خود کرده است.

برخی از این تونل‌ها در عمق ۳۰ تا ۴۰‌متری زیر زمین حفر شده‌اند؛ موضوعی که به نیروهای فلسطینی اجازه تغییر موقعیت خود به دور از خطرات حمله دشمن را می‌دهد. از طرفی، آتشبار‌های راکتی را که فقط چند متر زیر سطح پنهان شده‌اند، می‌توان با دریچه‌ای از زیرزمین بیرون آورد و در مدت زمان کوتاهی آنها را برای شلیک هم‌زمان مهیا کرد.

ارتش و اطلاعات اسرائیل مطمئنا از موقعیت بخش‌هایی از این شبکه اطلاع دارند؛ چرا‌که بخشی از آن را در سال ۲۰۲۱ به‌شدت بمباران کردند. اما بخش‌های دیگر همچنان پنهان باقی مانده‌اند و هرگونه عملیات زمینی نیروهای ارتش اسرائیل در غزه را دشوارتر می‌کنند.

کالین کلارک، مدیر تحقیقات اندیشکده «مرکز سوفان» مستقر در نیویورک می‌گوید: حماس «موقعیت دقیق تونل‌های خود را از حفظ است». او افزود: «برخی از این تونل‌ها احتمالا به تله‌های انفجاری تبدیل شده‌اند. آماده‌شدن برای جنگیدن در چنین زمینی به اطلاعات گسترده‌ای نیاز دارد که ممکن است اسرائیلی‌ها نداشته باشند».

نبردهای زیرزمینی مزیت تاکتیکی بزرگی را به نیروهای حماس خواهد داد. گرینبرگ در این زمینه معتقد است «همه می‌دانند که این نبرد طولانی و دشوار و با تلفات فراوان خواهد بود؛ اگرچه فناوری‌هایی مانند ربات‌ها می‌توانند به نفع نیروهای مهاجم عمل کنند».

او افزود: از سوی دیگر، مزیت تونل‌های حماس این است که «می‌توانند به عنوان تله به کار آیند». به عبارتی «وقتی این تونل‌ها توسط اسرائیلی‌ها پیدا ‌شوند، می‌توان آنها را بست تا افراد داخل آن محبوس شوند».

ده‌ها گروگانی که حماس در روز شنبه و هم‌زمان با آغاز عملیات «طوفان‌الاقصی» دستگیر کرد، عارضه دیگری برای ارتش اسرائیل در حمله به غزه است. سیلوین بول، جامعه‌شناس «مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه»، به یورونیوز گفت: «اگر جان گروگان‌ها در اولویت نباشد، جامعه اسرائیل، نتانیاهو را نخواهد بخشید».

او پیش‌بینی کرد که نگرش شهروندان اسرائیلی این خواهد بود که «شما نتوانستید امنیت ما را تضمین کنید، پس گروگان‌ها را بازگردانید»؛ موضوعی که منجر به «جدال لفظی بین سیاست‌مداران و مقامات ارتش شده است.

کوبی مایکل، محقق «مؤسسه مطالعات ملی راهبردی» گفت که کابینه نتانیاهو در حال حاضر قادر به مذاکره با نیروهای حماس نیست و به درخواست‌های طرف مقابل برای مذاکره پاسخی نداده است. او گفت: «با همه غم و اندوه و با همه تأثر باید گفت که مسئله گروگان‌ها فعلا نمی‌تواند اولویت اول باشد». 

وزیر دفاع اسرائیل هم در پاسخ به پیشنهاد اتحادیه اروپا برای حضور وزیر خارجه اسرائیل در نشست وزرای خارجه این اتحادیه گفته‌ که اکنون زمان جنگ است و وقت مذاکره نیست.

مایکل افزود: «اسرائیل این باور را دارد که تنها وقتی می‌تواند موضوع گروگان‌ها را پیش بکشد که دست بالا را داشته باشد و حماس شکست خورده و ضعیف شود. 

مذاکره برای تبادل اسرا حتی یک ثانیه قبل‌تر از رسیدن به این شرایط هم از نگاه نتانیاهو غیر‌ممکن است». یک مقام حماس مستقر در قطر به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حال حاضر هیچ چشم‌اندازی برای مذاکره در موضوع زندانیان یا هر موضوع دیگری قابل تصور نیست».