انتقاد به سیاست‌های خاورمیانه‌ای ترکیه
تحولات فلسطین و عملیات ضد‌اسرائیلی توسط حماس منجر به واکنش‌هایی در ترکیه از جمله برگزاری تجمعات و تظاهرات مردمی در شهر‌های مختلف این کشور شده است. حملات جنگنده‌های اسرائیل علیه مردم غزه همچنان با محکومیت مردمی در ترکیه روبه‌رو است.
محمود فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌الملل: تحولات فلسطین و عملیات ضد‌اسرائیلی توسط حماس منجر به واکنش‌هایی در ترکیه از جمله برگزاری تجمعات و تظاهرات مردمی در شهر‌های مختلف این کشور شده است. حملات جنگنده‌های اسرائیل علیه مردم غزه همچنان با محکومیت مردمی در ترکیه روبه‌رو است. اردوغان اعلام کرده هر اقدامی که موجب آسیب‌دیدن ساکنان غزه به‌صورت دسته‌جمعی و بدون تفکیک افراد شود، نتیجه‌ای جز افزایش رنج‌ها و افزایش خشونت در منطقه نخواهد داشت. او بر ضرورت خویشتن‌داری و ایجاد آرامش در کوتاه‌ترین زمان ممکن و ادامه تلاش ترکیه برای پایان‌دادن به «درگیری‌های نگران‌کننده و تحقق صلح دائم» تأکید کرد. اردوغان مدعی است تشدید تنش‌ها میان اسرائیل و فلسطین به‌زودی به پایان نخواهند رسید. ما به میانجی‌گری برای پایان‌دادن به این جنگ فکر می‌کنیم. بدون تشکیل کشور مستقل فلسطین با یکپارچگی جغرافیایی در مرزهای ۱۹۶۷ به پایتختی قدس، صلح به منطقه باز نخواهد گشت.
وزیر امور خارجه ترکیه نیز در اجلاس عربی صلح قاهره برای حمایت از فلسطین نیز با صراحت بیشتری اعلام کرد ترکیه اجازه اهانت به مردم فلسطین را که از حملات مداوم اسرائیل رنج می‌برند، نخواهد داد. تعیین شروط برای ورود کمک به غزه، ناقض قوانین بین‌المللی و هنجارهای بشردوستانه است. ترکیه باور دارد که مسیر درست این بحران، با توقف خشونت و رساندن کمک به غزه آغاز می‌شود. باید مکانیسمی برای تأیید تعهد طرف‌های مختلف برای دستیابی به صلح فراگیر وجود داشته باشد. هرچه‌‌سریع‌تر باید مسیر ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه باز شود. در روزهای اخیر ترکیه طرحی برای بحران غزه ارائه داده است. پیشنهاد آنکارا این است که کشورهایی که ضامن طرف فلسطینی باشند، باید از خود منطقه باشند و ترکیه نیز جزء این کشورها باشد. برای اسرائیل نیز چند کشور دیگر ضامن باشند. پس از توافق‌نامه، کشورهایی که ضامن هر دو طرف شده‌اند، مسئول اجرای مفاد آن باشند. ترکیه در راستای این فرایند، آمادگی دارد ضامن طرف فلسطینی باشد.
سیاست‌های اتخاذشده ترکیه در خصوص غزه با انتقادهای احزاب این کشور روبه‌رو بوده و تفاوت‌هایی بین مواضع شهروندان عادی و مقامات دولتی وجود دارد؛ چراکه شهروندان ترکیه، غالبا مواضع تندی علیه اسرائیل داشته و از فلسطینی‌ها حمایت می‌کنند. اما دولت اردوغان، مواضع معتدلی دارد و گاهی نیز به بیان انتقادات در یک سطح به‌خصوص، اکتفا می‌کند. برخی از نخبگان و تحلیلگران نزدیک به حکومت نیز مواضع تندی در مورد اسرائیل اتخاذ کرده‌اند. داود اوغلو، نخست‌وزیر پیشین ترکیه و رهبر حزب آینده که در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه (۱۴ ماه می2023) در ائتلاف شش‌گانه مخالفان اردوغان حضور داشت و هم‌اکنون از مخالفان جدی سیاست‌های اردوغان است، از حماس و عملیات طوفان‌الاقصی حمایت و اظهار کرد قبلا در یک اتاق من و اردوغان، برای ملت فلسطین گریستیم. اما اکنون، من به حال و روز فعلی اردوغان می‌گریم؛ چراکه موضع او در قبال تحولات فلسطین، یک موضع سست بود و تاریخ، این لحظه را به خاطر سپرد. برخی کشورها از جمله ترکیه، عملا موضوع فلسطین را از یاد برده‌اند و به برقراری روابط با اسرائیل روی آورده‌اند. حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و حزب حرکت ملی به ریاست باغچلی، انفعال را انتخاب کرده‌اند. او تأکید دارد اگر در رأس قدرت بود، ضمن حمایت از فلسطین اعلام می‌کرد که هرگونه اقدامی علیه مسجدالاقصی، جنایت علیه کل جهان اسلام و بشریت است؛ اعلام می‌‌کردم که ترکیه در مواجهه با هر عملی که در مورد مسجد الاقصی انجام شده است، همه روابط خود با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد. فورا با طرف‌های اسرائیلی و فلسطینی تماس می‌‌گرفتم و برای برقراری یک آتش‌‌بس فوری مداخله می‌‌کردم و اولین قدم من، تبادل اسرا بود. او با انتقاد از عادی‌سازی روابط با اسرائیل معتقد است: «کشور‌های عربی، کشور‌های اسلامی و ترکیه، متأسفانه با این اقدام، آرمان‌ها و حقوق مردم مظلوم فلسطین را نادیده گرفتند و فلسطین را در رویارویی با اسرائیل تنها گذاشتند. مسئله فلسطین فقط مسئله کشور‌های عربی یا کشور‌های اسلامی نیست بلکه مسئله انسانیت است.
تمل کاراملا اوغلو، رهبر حزب سعادت ترکیه نیز با اعلام حمایت از مردم غزه تأکید دارد اسرائیل بزرگ‌ترین تهدید برای صلح منطقه و جهان است. کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه نیز اعلام کرد: «حقوق فلسطینیان باید ادا شود». حسن بیتمز معاون رهبر حزب سعادت و نماینده پارلمان با اشاره به روابط اردوغان با مقامات اسرائیل اظهار کرد: «آخرین سفر رئیس‌جمهور ترکیه به آمریکا و دیدارش با نخست‌وزیر اسرائیل و جامعه یهودیان آمریکا و گفت‌وگوهای انجام‌شده بین آنها نگران‌کننده است. ژست‌های صمیمانه با نخست‌وزیر اسرائیل، به‌معنای پذیرش بی‌صداقتی در موضوعات فلسطین و خاورمیانه است. همکاری با اسرائیل در عملیات اکتشاف نفت و گاز در مدیترانه شرقی، به معنای دوری از رویکرد ضد صهیونیستی و ضد امپریالیستی است. این سؤال در ذهن انسان‌ها به‌وجود آمده است که آیا هیجان استقبال از نخست‌وزیر اسرائیل و دیدار رسمی از اسرائیل درحالی‌که 20 سال است اجازه سفر به فلسطین به شما داده نشده، بخشی از مأموریت طرح خاورمیانه بزرگ است؟
