برنامه هفتمی که پایان ندارد

در مسیر بررسی برنامه هفتم توسعه، برخی مواد به کمیسیون تلفیق ارجاع داده شد تا طی یک هفته تعطیلی صحن، اصلاحات مواد صورت بگیرد و بعد از رفع ایراد به صحن بیاید؛ اما در اولین جلسه بررسی بعد از یک هفته تعطیلی، باز هم برخی مواد ارجاعی به صحن دارای اشکال بود و مجدد برای بررسی به کمیسیون تلفیق ارجاع داده شد. حتی این ارجاعیات در روزهای دیگر بررسی هم اتفاق افتاد و گویا یک هفته تعطیلی و بررسی دوباره این مواد برای کمیسیون تلفیق کافی نبوده است. نکته مهم اینکه به دلیل تمام‌نشدن برنامه هفتم توسعه، لایحه بودجه 1403 که قرار بود طبق قانون جدید در دو بخش مجزا متشکل از احکام و جداول به مجلس بیاید، از اول آبان ماه با تأخیر مواجه شده است. بهانه هم این است که برنامه‌ای نیست که بتوان بودجه سال آینده را بر مبنای آن تهیه کرد و به مجلس آورد. به همین دلیل نوری‌قزلجه، رئیس فراکسیون مستقلین مجلس در گفت‌وگو با «شرق» پیش‌بینی کرد با توجه به کشدارشدن بررسی برنامه هفتم احتمالا بودجه سال آینده سه‌دوازدهم و بر اساس همان برنامه ششم توسعه بسته خواهد شد. او همچنین تأکید کرد که این برنامه شاکله برنامه را ندارد و فاقد هارمونی لازم بین شرایط کشور و منابع و آنچه در برنامه نوشته شده، است، به همین دلیل پیش‌بینی کرد که اولین گام مجلس جدید اصلاح مواد زیادی از برنامه هفتم خواهد بود. اصغر سلیمی، نماینده مردم سمیرم در مجلس اما بیان کرد که با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از برنامه هفتم نهایی شده و بعید است در شورای نگهبان تغییرات زیادی داشته باشد، دولت هم‌اکنون هم می‌تواند بر اساس همین بخش‌های مصوب برنامه هفتم بودجه 1403 را تدوین و تقدیم مجلس کند. جعفر قادری، نماینده شیراز هم در گفت‌وگو با «شرق» این روند طولانی بررسی برنامه را طبیعی می‌داند و معتقد است که بعد از انتخابات 11 اسفند زمان کافی دارند تا جزئیات بودجه سال آینده را بررسی و نهایی کنند و مسئله‌ای ایجاد نشود.

بودجه 1403 سه‌دوازدهم طبق برنامه ششم توسعه بسته می‌شود؛ نه برنامه هفتم

غلامرضا نوری‌قزلجه، رئیس فراکسیون مستقلین مجلس یازدهم در گفت‌وگو با «شرق» نسبت به رفت‌وآمدهای برخی مواد برنامه هفتم توسعه از صحن به کمیسیون تلفیق و برنامه‌ای که بررسی آن دو ماه به طول انجامیده و باعث شده لایحه بودجه سال 1403 در انتظار برنامه پنج‌ساله معطل بماند و ممکن است امسال به بررسی بودجه سالانه 1403 نرسد، توضیح داد: «زمان بررسی کلیات برنامه هفتم توسعه اعلام کردیم که مخالف این موضوع هستیم و پیشنهاد دادیم برای بودجه 1403 هم برنامه ششم توسعه تمدید شود. چراکه می‌دانستم بررسی برنامه هفتم زمان‌بر است و بررسی عجولانه منجر به افت کیفیت برنامه می‌شود».

او ادامه داد: «دقیقا همین اتفاق افتاد و به معضلاتی دچار شدیم. مثلا در روند زمان مذاکره را به دو دقیقه کاهش دادند و حتی‌المقدور هم مذاکره نمی‌شود. تذکر و اخطار بسته شده است و این روند برای بررسی برنامه اصلا مناسب نیست».

نماینده مردم بستان‌آباد در مجلس تصریح کرد: «البته هنوز درباره آن بازه زمانی که تأیید شود و مبنای آن احکام بودجه و بعد از آن جداول تقدیم مجلس شود، دچار شک و تردید هستند و نمی‌دانند به آن زمان خواهد رسید یا خیر. به همین دلیل اعتقاد داشتم بررسی برنامه هفتم را به مجلس بعدی موکول کنیم تا مجلس دوازدهم سال آینده با حوصله و انرژی بیشتری برنامه هفتم را بررسی کند. تا بتواند وقت بیشتری صرف کند و برنامه بهتر و پخته‌تری را برای کشور بنویسند».

نوری‌قزلجه همچنین بیان کرد: «همان‌طور که دو سال برنامه ششم تمدید شد، چه ایرادی داشت که برای سال سوم هم تمدید شود تا بودجه 1403 هم بر مبنای برنامه ششم در وقت مقرر ابتدای آبان به مجلس بیاید؟».

او افزود: «برخی با اصرار این موضوع را قبول نکردند و تأکید داشتند که از این مجلس این کار بعید است و باید کار کنیم. در حالی که این برنامه که قرار است پنج سال امور کشور طبق آن برنامه‌ریزی شود کیفیت لازم را ندارد و بعد از دو بار رفت و برگشت باز هم می‌بینیم که برخی مواد دارای اشکال است. یعنی بعد از مطالعه متوجه اشکالات آن می‌شوند و مجبور به برگرداندن و ارجاع آن به کمیسیون تلفیق می‌شوند».

رئیس فراکسیون مستقلین مجلس یازدهم ادامه داد: «معلوم است عجولانه نوشتن برنامه هفتم چیز خوبی از کار درنمی‌آید. پیش‌بینی می‌کنم برای بودجه سال آینده برنامه‌ای سه‌دوازدهمی نوشته خواهد شد و منتظر می‌مانند برنامه هفتم کامل تمام شود و بعد از عید و در سال جدید بقیه بودجه را بررسی کنند». نوری‌قزلجه همچنین افزود: «به غیر از این، بودجه به بازه زمانی قانونی نمی‌رسد. در حالی که قرار بود اول آبان احکام بودجه بیاید و جداول آن در موعدی دیگر ارسال شوند. اما از آنجایی که هنوز برنامه هفتم تمام نشده، نمی‌دانند بودجه سال آینده را بر چه مبنای برنامه‌ای باید بنویسند».

این نماینده چند دوره مجلس همچنین تأکید کرد: «از نظر حجم کار فعلا برنامه هفتم از 50، 60 درصد گذشته و تا پایان کار راه طولانی دارد. حتی می‌توان گفت با این همه کم‌توجهی که درباره این برنامه صورت گرفته مطمئنا در سال بعد، اولین کار مجلس جدید اصلاح مواد زیادی از برنامه هفتم خواهد بود چراکه هارمونی برنامه را ندارد و با وضع موجود کشور و منابع و هزینه‌هایی که داریم همخوانی ندارد».

او تأکید کرد: به نظرم طبق همان پیش‌بینی که داشتم، بودجه سال جدید سه‌دوازدهم بر اساس برنامه ششم توسعه پیش خواهد رفت و بودجه 1403 به برنامه هفتم نمی‌رسد.

ضعف هیئت رئیسه کمیسیون تلفیق کار  را طولانی کرد

برخلاف توضیحات نوری‌قزلجه، اما جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه نظر دیگری دارد و این رفت و آمدهای برنامه بین کمیسیون تلفیق و صحن را طبیعی می‌داند و در گفت‌وگو با «شرق» در این باره این‌طور بیان کرد: « در جریان بررسی برنامه، همان‌طور که در بررسی طرح و لوایح این رفت و برگشت‌ها وجود دارد این امر هم طبیعی است. البته با وجودی که گفته شده بود قصد داریم برنامه‌ای مسئله‌محور داشته باشیم، اما با احکامی که آمد از ادعای اولیه عدول کردیم و از هر دری و هر موضوعی حکم آوردیم، اتفاق خوبی رقم نخورد».

او ادامه داد: «اگر به توصیه رهبری که تأکید داشتند مسئله‌محور باشید و درباره موارد و مشکلات کلیدی کشور در برنامه پنج‌ساله ورود کنید، اگر به این شکل عمل می‌کردیم با این مشکلات مواجه نمی‌شدیم».

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: «با تغییراتی که در سازمان برنامه و بودجه ایجاد شد و اعضای هیئت رئیسه کمیسیون تلفیق هم بسیار ضعیف عمل کردند که قابل مقایسه با ادوار دیگر و سال‌های گذشته نیست، اگر سازوکارها را به خوبی ترتیب می‌دادند و به خوبی عمل می‌کردند، سریع‌تر می‌توانستیم برنامه هفتم را تمام کنیم و برای بودجه هم نگرانی نداشته باشیم». نماینده مردم شیراز در مجلس یازدهم تصریح کرد: «طبق اصلاح آیین‌نامه که در مجلس دهم صورت گرفت در بررسی برنامه برخلاف گذشته اکنون ابتدا درباره گزارش کمیسیون رأی‌گیری می‌شود که همین امر کار ما را سرعت بخشید. اما چون برنامه 118 ماده داشت و همین تعداد هم کمیسیون تلفیق به آن الحاقی اضافه کرد حجم بررسی‌ها بالا رفت و کار طولانی شد».

او در پاسخ به این نقد که عدم اتمام کامل برنامه هفتم باعث معطل‌ماندن برنامه بودجه 1403 شده است، بیان کرد: «ما در نهایت بعد از انتخابات 11 اسفند هم طی دو هفته رسیدگی می‌توانیم بودجه را تمام می‌کنیم و به موقع بررسی بودجه را تمام کنیم. جای نگرانی نیست».

دولت هم‌اکنون هم می‌تواند بودجه 1403 را طبق مصوبات نهایی‌شده به مجلس بیاورد

اصغر سلیمی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس نیز در گفت‌وگو با «شرق» درباره طولانی‌شدن برنامه هفتم که منجر به معطل‌ماندن بودجه سال آینده شده است، گفت: «دولت که می‌تواند کار خودش را انجام دهد و برنامه ششم توسعه تا عید قابل اجرا است و بخش قابل توجهی از برنامه که مصوب‌شده را دولت در اختیار دارد».

نماینده مردم سمیرم در دو دوره مجلس ادامه داد: «بخش‌هایی هم که به کمیسیون‌ها ابلاغ شده، مصوباتش در اختیار دولت است. لذا با این شاکله که در اختیار دولت است می‌تواند کار خودش را برای بودجه انجام دهد و کمیسیون‌های تخصصی خودش را در دولت تشکیل دهد و کار را دنبال کند».

سلیمی تأکید کرد: «برنامه هفتم تا یک هفته آینده در مجلس تمام می‌شود، اما تا به شورای نگهبان برود و بررسی شود حدودا 20 روز دیگر را از دست می‌دهیم. اما در نهایت دولت می‌تواند بر اساس همین مصوبات کارش را انجام دهد و تمام‌نشدن برنامه، نمی‌تواند بهانه‌ای باشد که دولت بودجه را با تأخیر به مجلس بیاورد».