قطار سریع‌السیر تحول عربستان بر ریل هنر و صنایع خلاق

دلارام عسگری

هرگاه از به‌کارگیری ظرفیت‌های مغفول‌مانده در عرصه فرهنگ، هنر و صنایع خلاق به عنوان راهکاری برای گذر از اقتصاد تک‌محصولی و نفت‌محور در کشورمان سخن به میان می‌‎آمد، بسیاری با نقد این ایده، آن را رؤیاپردازی می‌‎خواندند اما امروز کشور عربستان در همسایگی ما، با توجه ویژه به این عرصه در سند چشم‌انداز 2030 خود که با هدف کاهش وابستگی اقتصادی به نفت طراحی شده است و حرکت شتابنده به ‌سوی اهداف برنامه‌ریزی‌شده در این سند، نشان داد که تحقق این رؤیا نه‌تنها دور از ذهن نیست‌ بلکه در بازه زمانی نه‌چندان بلندمدت قابل دستیابی است.

عربستان با چرخش استراتژیک، این سند را در سال 2016 به مسئولیت محمد بن سلمان با برنامه‌ریزی ۱۵ساله کلید زد؛ که در این میان با توجه ویژه به تحول فرهنگی، در مسیر افزایش کیفیت زندگی شهروندان، برای داشتن جامعه‌ای شکوفا و و شاد، دولتی با درآمدهای متنوع و همچنین بهبود تصویر برند ملی عربستان در جامعه بین‌الملل و در نهایت دستیابی به اقتصادی پررونق، با سرعت زیادی گام بر می‌دارد و اخبار اقتصادی مثبتی نیز در این زمینه مرتب به گوش می‌رسد، از جمله اینکه به گزارش صندوق بین‌المللی پول در سال 2022 تولید ناخالص داخلی (GDP) عربستان 7.6 درصد افزایش داشته است.

از طرفی چون استراتژیست‌های سعودی توجه به حوزه سرگرمی و جذب گردشگر را یکی از رویکردهای اصلی قرار داده و قصد دارند به یک قطب گردشگری در خاورمیانه تبدیل شوند، در حوزه‌های مختلف به برگزاری رویدادهای متنوع در زمینه‌های هنرهای تجسمی، سینمایی، موسیقی، ورزش، مد و... پرداخته‌اند و در نتیجه این اقدامات، موفق شدند در هفت‌ماهه اول سال 2023 در مقایسه با سال 2019، به رشد 58 درصدی تعداد گردشگران دست‌ یافته و از نظر تعداد ورود گردشگر در مقام دوم جهان قرار گیرند.

همچنین پیش‌بینی می‌شود درآمد عربستان از «صنایع خلاق، هنر و سرگرمی» تا سال 2024 به بیش از 642 میلیون دلار برسد.

عربستان در راستای افزایش سهم خود از فرهنگ و هنر جهان و برای تحقق اهداف فرهنگی چشم‌انداز 2030 از سال 2016 تاکنون به آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم و تحولات فرهنگی و ساختاری پرداخته و واحدهای جدیدی مانند: سازمان سرگرمی، مؤسسه سلطنتی هنرهای سنتی، صندوق سرمایه‌گذاری رویدادها و ... را احداث کرده و علاوه بر این پروژه‌های متنوعی در حوزه‌های مختلف فرهنگی، هنری و سرگرمی نیز تعریف کرده است. برای مثال در زمینه هنرهای تجسمی، پروژه کلان «هنر ریاض» را در دستور کار دارد.

پروژه «هنر ریاض» که در سال 2019 توسط ملک سلمان بن عبدالعزیز، راه‌اندازی شد، یکی از چهار پروژه بزرگ ریاض و نقطه عطفی برای تحقق اهداف چشم‌انداز 2030 است؛ این پروژه عظیم ۱۰ برنامه اصلی و دو فستیوال سالانه را در خود جای داده است و با شعار: «خود را در انرژی پر‌جنب‌و‌جوش و خلاق ریاض غرق کنید» قصد دارد با عرضه عمومی هنر، پایتخت عربستان را به یک گالری بدون دیوار بدل کند و استعدادهای هنرمندان ملی و بین‌المللی را به نمایش گذارد و با ارائه آثار هنری و مکان‌های دیدنی خلاقانه در گوشه‌و‌کنار شهر، پایتخت را به مکانی پویا و فرهنگی تبدیل و بیان خلاق را تشویق کند و با تقویت حس غرور ملی و ایجاد شادی برای شهروندان، ریاض را به یکی از بهترین شهرهای جهان برای زندگی و یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری برای بازدیدکنندگان بدل نموده و جذب سرمایه‌گذاری‌ برای کسب‌وکارهای جدید و اشتغال‌زایی برای جوانان را نیز توسعه دهد.

با توجه به عملکرد چشمگیر و عملی‌شدن برنامه‌های عربستان که شاید در ابتدا بلندپروازانه به نظر می‌رسیدند، خوب است ما هم نگاه خود را تغییر داده و برنامه‌ریزی‌های جدی‌تری برای آینده‌ای با اقتصاد فرانفتی در دستور کار قرار دهیم.