دیوانه از قفس پرید

‌مکان همان بود اما شرایط کاملا فرق می‌کرد. حدود یک سال قبل، هزاران آرژانتینی با تجمع در میدان مرکزی بوئنوس آیرس پایتخت این کشور قهرمانی آرژانتین در جام جهانی 2022 را جشن گرفتند. این بار هم هزاران نفر در همان مکان با جشن و پایکوبی و به صدا درآوردن بوق ماشین‌‌هایشان پیروزی «دیوانه» را در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور جشن گرفتند.

«دیوانه» یا «EL Loco» تنها یکی از القاب «خاویر میلی» اقتصاددان آرژانتینی است که توانسته در انتخابات ریاست‌جمهوری به پیروزی برسد. خاویر میلی لیبرال و سیاست‌مدار «لیبرتارین» و نامزد حزب «آزادی پیش می‌رود»، در رقابت با سرجیو ماسای پرونیست نامزد چپ میانه، به پیروزی قاطع دست یافت. شمارش آرا نشان می‌دهد که میلی توانسته است ۵۵.7 درصد آرا را در مقابل رقیب اصلی‌اش یعنی سرجیو ماسا، وزیر اقتصاد این کشور (با کسب ۴۴.۳ درصد آرا) از آن خود کند. میلی توانست آرای 20 استان از 23 استان آرژانتین را به دست آورد. ماسا اندکی بیش از یک درصد آرای استان پررأی بوئنوس‌ آیرس را به دست آورد، میلی آرای شهر بوئنوس آیرس را از آن خود کرد و سپس ماسا را در استان‌های پرجمعیت شمالی کوردوبا، سانتافه و مندوزا شکست داد. برخی از رأی‌دهندگان از میلی به عنوان «ترامپ آرژانتین» نام برده‌اند و دونالد ترامپ هم پس از انتشار خبر پیروزی میلی در شبکه اجتماعی تروث سوشیال نوشت: «…به شما بسیار افتخار می‌کنم. کشورت را متحول خواهی کرد و آرژانتین را دوباره به عظمت می‌رسانی». ژائر بولسونارو رئیس‌جمهور سابق برزیل نیز نوشت که با انتخاب خاویر میلی «امید به منطقه بازگشته است» و ابراز امیدواری کرد که بار دیگر «بادهای خوبی به سمت ایالات متحده و برزیل برسد» و «صداقت، پیشرفت و آزادی بازگردد». یکی دیگر از شخصیت‌هایی که از این پیروزی استقبال کرد ایلان ماسک، میلیاردر آمریکایی بود که در شبکه «ایکس» نوشت: «رفاه در انتظار آرژانتین است».

خاویر میلی ۵۳ساله از ۱۰ دسامبر کار خود را آغاز خواهد کرد. او در کارزار انتخاباتی‌اش بارها وعده «پایان انحطاط» و «بازسازی آرژانتین» را داده است.

انتخابات ریاست‌جمهوری آرژانتین در حالی برگزار شد که این کشور دچار مشکلات اقتصادی است و تورم به بالای ۱۴۰ درصد رسیده است. وزیر اقتصاد فعلی کشوری با تورم ۱۴۰ درصد و جمعیتی که ۴۰ درصد آن زیر خط فقرند، چگونه می‌توانست در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شود؟ واضح است که نمی‌تواند؛ دست‌کم در آرژانتین نمی‌تواند. و این انتخابات هم همین را اثبات کرد.

گزارش‌ها حاکی از آن است که از هر پنج آرژانتینی، دو نفر در فقر زندگی می‌کنند و مردم از ساختار سیاسی کشور ناراضی هستند. خاویر میلی پس از اعلام نتایج در جمع هوادارانش گفت: «ما با مشکلات عظیمی روبه‌رو هستیم. تورم، رکود اقتصادی، نبود شغل واقعی، ناامنی، فقر و فلاکت». او بار دیگر بر عزم خود برای «نظم‌دادن به بودجه و حل مشکلات بانک مرکزی» تأکید کرد و اینکه ساختار دولت را با «اره‌برقی» پاک‌سازی خواهد کرد.

مسیر پیروزی

میلی در نظرسنجی‌های هفته پایانی انتخابات اندکی پیشتاز بود اما تحلیلگران سیاسی بر ضعف عملکرد میلی در دور نخست انتخابات ماه گذشته تأکید کردند. درحالی‌که پیش‌بینی‌ها از برنده‌شدن میلی حکایت داشت، او در دور نخست تنها ۳۰ درصد آرا و ماسا نزدیک به ۳۷ درصد آرا را از آن خود کردند. پاتریسیا بولریچ، وزیر امنیت سابق، از حزب راست‌ میانه نیز با کسب ۲۴ درصد آرا سوم شد. بنابراین مأموریت مهم میلی تقویت حمایت رأی‌دهندگان در دور اول بود. نظرسنجی‌ها نشان داد که او احتمالا ۷۰ تا ۷۵ درصد از آرای حامیان بولریچ را به دست می‌آورد اما حامیان خوان شیارتی، فرماندار کوردوبا را ۵۰/۵۰ از ماسا جدا می‌کنند. گویا میلی نه‌تنها توانست این انتظارها را محقق کند بلکه از آن نیز فراتر رفت.

فاکس‌نیوز گزارش می‌دهد خشم از تورم مهارنشدنی، فقر، ناامنی و فساد مقام‌های حزب پرونیست آشکارا بر مزایای نهادینه ماسا که برای به حرکت درآوردن جمعیت گسترده حامیان روی منابع عظیم دولتی و ماشین سیاسی پرقدرت و حاکم پرونیست حساب می‌کرد، پیروز شد. این تعداد زیادی از کارگران اتحادیه‌های کارگری بخش خصوصی و دولتی را هم که به چپ گرایش دارند، شامل می‌شود. در واقع ۴۰ درصد کارگران آرژانتینی عضو اتحادیه‌اند، اما این رقم در ایالات متحده آمریکا تنها ۱۱ درصد است.

این در حالی است که گویا آلبرتو فرناندز، رئیس‌جمهوری نگون‌بخت کنونی آرژانتین، ماه‌هاست که جایی دیده نشده و همگان بر این باورند که تصمیم‌‌گیری‌های کلان اقتصادی و سیاسی سال جاری بر عهده ماسا بوده است .با وجود نگرانی‌ در مورد خلق‌وخوی میلی، نداشتن تجربه در حکمرانی و میل وافر او به رفتارهای غضب‌آلود مشابه ترامپ، ۴۵ میلیون نفر از مردم این کشور به او رأی دادند.

او که یک سیاست‌مدار ضدسیستم محسوب می‌شود و به «ترامپ آرژانتین» معروف است، در مسیر کارزار انتخاباتی‌اش به عوام‌فریبی و نمایش روی آورد. حتی با استفاده از مدل موهای عجیبش خود را به شکل شیری درآورد که شجاعانه مقابل طبقه سیاسی «بی‌فایده و انگل» کشور می‌ایستد و برای ابراز انزجار از چیزی که به ادعای او هزینه‌های بیش از حد دولت است، مکرر از اره‌برقی استفاده می‌کند. او نشان داد که در برانگیختن علاقه جوانان آرژانتینی که به‌شکلی گسترده از او حمایت کردند، و نیز استفاده از شبکه‌های اجتماعی و مصاحبه برای پیشبرد داستانش مهارت دارد. در حالی‌ که ماسا بیشتر به رسانه‌های مکتوب متکی بود. با وقوع درگیری در اسرائیل، میلی بین جامعه یهودیان این کشور، بزرگ‌ترین جامعه یهودیان آمریکای لاتین، محبوبیت یافت و در چندین رویداد مبارزاتی با پرچم اسرائیل حاضر شد. او تعهد کرده که در دوران تصدی‌اش، ایالات متحده آمریکا و اسرائیل دو متحد اصلی آرژانتین باشند.

میلی از حمایت پرشور بولریچ و نیز مائوریتسیو ماکری، رئیس‌جمهوری پیشین نیز بهره می‌برد که هردوی آنها مدت‌هاست مخالفتشان را با طبقه سیاسی پرونیست ابراز کرده بودند. او در جریان کارزار انتخاباتی‌اش بازسازی آرژانتین و پایان انحطاط را وعده داده بود. البته مسیر پیش‌‌رو برای میلی و متحدانش آسان نخواهد بود. حزب «آزادی پیش می‌رود» در هر مجلس تنها یک بلوک کوچک دارد، در حالی‌ که بزرگ‌ترین گروه هر مجلس متعلق به حزب پرونیست است. بنابراین، میلی برای پیشبرد اهداف سیاستش باید با پرونیست‌ها و گروه راست میانه ماکری/ بولریچ کار کند.

احتمال داده می‌شود که میلی به‌طور قطع نتواند یک‌شبه اقتصاد این کشور را بر پایه دلار برنامه‌ریزی کند یا بانک مرکزی آرژانتین را تعطیل کند، اما از حس شوخ‌طبعی و هوش سیاسی‌اش برای ارائه چشم‌اندازی از به زعم خود «آزادی‌گرایی لیبرال» به مردم آرژانتین و جهان استفاده می‌کند.

اگرچه او بارها در جریان مبارزات انتخاباتی‌اش با دونالد ترامپ مقایسه شده بود، اما هنوز روشن نیست که سیاست خارجی او به‌ویژه در قبال دولت دموکرات بایدن چگونه خواهد بود. به‌ویژه آنکه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا نیز با استقبال از «مشارکت قوی و برگزاری مسالمت‌آمیز» انتخابات آرژانتین «پیروزی خاویر میلی» را تبریک گفته است. در بیانیه آنتونی بلینکن آمده است که «این انتخابات، گواهی بر فعالیت نهادهای انتخاباتی و دموکراتیک در آرژانتین است». او همچنین اعلام کرد که ایالات متحده مشتاقانه منتظر همکاری با خاویر میلی و دولتش در موضوع اولویت‌های مشترک دو کشور است.

مرد ملقب به «ترامپ آرژانتینی» با موهای ژولیده و خط ریش چکمه‌ای، در واقع یک اقتصاددان ۵۳ساله با گرایش راست افراطی است که پیش از ورود به عرصه سیاست، به عنوان یک اقتصاددان در یکی از شرکت‌های تجاری بزرگ آرژانتین کار می‌کرد.

سابقه میلی

آغاز حضور خاویر میلی در عرصه سیاسی آرژانتین به سال ۲۰۲۱ برمی‌گردد؛ یعنی زمانی که او حزب پیشرفت آزادی (La Libertad Avanza) را در جولای همان سال تأسیس کرد و سپس به عنوان نماینده وارد پارلمان این کشور در بوئنوس‌‌آیرس شد.

خاویر میلی پیش از آن، عمدتا به عنوان یک اقتصاددان «آنارکو‌-سرمایه‌دار» شناخته می‌شد و گاه در تلویزیون این کشور از دیدگاه‌هایش دفاع می‌کرد. تا همین اواخر، تقریبا هیچ کارشناس سیاسی‌ای باور نداشت که او شانسی برای تبدیل‌شدن به رئیس‌جمهور دومین اقتصاد بزرگ آمریکای جنوبی داشته باشد و به همین دلیل وقتی در ماه آگوست، خاویر میلی در مرحله اول انتخابات ریاست‌جمهوری آرژانتین به پیروزی رسید و به مرحله دوم راه یافت، شگفتی بسیاری را برانگیخت. خاویر میلی در این مدت در شبکه‌های اجتماعی بسیار فعال بود و هم‌زمان، با سخنرانی‌های آتشین درباره شایسته‌سالاری، در میان رأی‌دهندگان جوان که از احزاب سنتی کشور و فقر و تورم فزاینده آن سرخورده شده بودند، بسیار محبوب شد. او مقابل حامیانش عمدتا در ظاهر یک «شومن» پدیدار می‌شد و برای دفاع از ایده‌هایش از استفاده از هر نوع اصطلاح و عبارت و ناسزایی هراس نداشت و حتی از نشان‌دادن «اره‌برقی» به عنوان نمادی از قلع و قمع‌هایی که قصد داشت در صورت رسیدن به قدرت در بخش‌های دولتی و اجرائی انجام دهد، ابایی نداشت.

او اعلام کرده است که اجرای برنامه‌هایش مستلزم حذف نیمی از وزارتخانه‌های دولتی از جمله بهداشت و آموزش است و در آخرین کلیپ خود قبل از انتخاب‌شدن به عنوان رئیس‌جمهور آرژانتین نیز اعلام کرد که «ما بهداشت را خصوصی نمی‌کنیم، آموزش را خصوصی نمی‌کنیم». خاویر میلی که به دلیل آرایش موهایش خود را «شیر» می‌نامد، ایده‌هایی بسیار جنجالی دارد؛ از کاهش قوانین کار و در مقابل گسترش خصوصی‌سازی تا پایان‌دادن به سیستم حمایت‌های اجتماعی در این کشور که از نظر او عامل اصلی «کسری بودجه» در آرژانتین بوده است. او بارها گفته است که تنها راه برای پایان‌دادن به تورم ۱۴۰ درصدی، جلوگیری از ادامه چاپ پول توسط سیاست‌مداران است. خاویر میلی معتقد است که آموزش‌های جنسی توطئه‌ای مارکسیستی برای از بین بردن خانواده است، طرفدار «دلاری‌شدن» کشورش یعنی جایگزینی پول ملی (پزو) با پول آمریکاست، می‌خواهد فروش اسلحه را آزاد کند و حتی به بازکردن بازاری برای فروش اعضای بدن فکر کرده است. خاویر میلی همچنین بارها مخالفت خود را با سقط جنین که مدت سه سال است در آرژانتین قانونی شده، تکرار کرده و حتی برگزاری یک همه‌پرسی را برای لغو این قانون پیشنهاد داده است.

خاویر میلی همچنین به شدت مسئولیت انسان در قبال تغییرات آب و هوایی را رد می‌کند و در این زمینه نیز دیدگاهی مشترک با دونالد ترامپ و ژائر بولسونارو، رؤسای جمهور سابق ایالات متحده و برزیل دارد. رفتار شوکه‌کننده او حتی تا توهین به پاپ فرانسیس، رهبر آرژانتینی کلیسای کاتولیک نیز پیش رفت و در پیام‌های انتخاباتی‌اش نیز بر این شعار تأکید داشت که «از تغییر نترسید». خاویر میلی علاقه‌مند به صحبت درباره دوران کودکی‌اش نیست و تنها عضوی از خانواده که با او رابطه نزدیکی دارد خواهرش کارینا میلی است که کمپین انتخاباتی او را اداره می‌کرد. خاویر بارها خواهرش را «رئیس» خود و معمار به قدرت رسیدنش توصیف کرده است.