در برابر خشونت خانگی چه کنیم؟
خشونت خانگی نوعی از آزار است که برای آسیب‌رساندن، کنترل و اعمال سلطه بر شریک زندگی انجام می‌شود. موضوعی که اخیرا به دلیل افزایش آگاهی‌بخشی در جامعه مورد توجه بیشتر قرار گرفته است.
خشونت خانگی نوعی از آزار است که برای آسیب‌رساندن، کنترل و اعمال سلطه بر شریک زندگی انجام می‌شود. موضوعی که اخیرا به دلیل افزایش آگاهی‌بخشی در جامعه مورد توجه بیشتر قرار گرفته است. وب‌سایت «حال»، در مقاله‌ای به‌طور کامل راهکارهایی برای مقابله با خشونت ارائه داده است که در بخشی از آن اشکال خشونت را می‌خوانید.
اشکال مختلف آزار و خشونت خانگی شامل: خشونت فیزیکی، خشونت عاطفی، خشونت جنسی، خشونت اقتصادی، خشونت آنلاین و موارد دیگری است. اگرچه افراد تحت آزار خانگی می‌توانند از هر جنس، نژاد، سن یا گرایش جنسی باشند اما خشونت بین زنان ۱۸ تا ۳۴ سال بسیار رایج‌تر است و همچنین در مورد زنان و مردان غیرسفید هم بسیار اتفاق می‌افتد.
آزار زمانی اتفاق می‌افتد که شریک زندگی شما بخواهد شما را کنترل کند، به شما آسیب جسمی برساند یا بر شما زور اعمال کند و سلطه داشته باشد. خشونت خانگی می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از این دلایل به‌طور مستقیم به شخص خشونت‌ورز و سابقه زندگی او مرتبط است و برخی دیگر به ساختارهای اجتماعی و آزادی عمل حقوقی برمی‌گردد. برای مثال ممکن است فرد خشونت‌ورز پیش از این، یک رابطه آزارگرانه را تجربه کرده و یا شاهد خشونت خانگی بوده باشد، به لحاظ اجتماعی و احساسی منزوی باشد و از مهارت‌های رفتار اجتماعی صحیح و رفتارهای عاطفی سالم بی‌بهره باشد.
راهکارهای جلوگیری از پرورش آزارگری در فرد
پیش از آنکه بخواهیم بگوییم در مواجهه با آزار و خشونت خانگی بهتر است چه رفتاری از خود نشان دهیم می‌خواهیم بگوییم چگونه از اینکه آزارگری در فردی به عنوان یک الگوی رفتاری شکل بگیرد میتوان جلوگیری کرد. همان‌طورکه گفتیم عوامل مختلفی در آزارگری فرد دخالت دارند. رفع برخی از آنان نیاز به تغییرات بزرگ اجتماعی و سیاسی دارد و برخی از آنان را میتوان در سطح خرد و به طور فردی پیگیری کرد. خانواده، مدرسه، دانشگاه و محل کار از جمله جاهایی هستند که در بخشی از شکل‌گیری شخصیت فرد مؤثر هستند. یک چارچوب مؤثر برای پیشگیری از پرورش شخص خشونت‌ورز باید بتواند تمامی این مکان‌هایی را که احتمال رویارویی فرد با نوعی از رفتار خشونت‌گرانه یا عادی‌انگاری آن وجود دارد، پوشش دهد.
برای مثال توجه به روابط خانوادگی و آموزش والدین می‌تواند با کاهش خشونت در روابط خانوادگی از الگوبرداری فرزندان جلوگیری کند. در مدارس با آموزش مهارت‌های برقراری ارتباطات دوستانه و آموزش در راستای رفتارهای غیرخشونت‌‌ورزانه میتوان از رشد شخصیت خشونتگر در کودکان جلوگیری کرد. حضور والدین در برنامه‌های آموزشی مرتبط با خشونت خانگی در مدارس هم می‌تواند به بهبود تنش‌های خانوادگی و سلامت روانی کودکان کمک کند. در دیگر دوره‌های آموزش رسمی نیاز است دولت‌ها را نسبت به تأثیر این نهادها بر رفتار خشونت‌‌ورزانه در روابط شخصی توجه دهیم و آنها را واداریم تا برنامه‌هایی را در راستای جلوگیری از ایجاد و نهادینه‌شدن روابط خشونت‌گرانه در نظر بگیرند. محل کار نیز که برای کارفرمایان تنها به مکانی برای تولید سود بیشتر تبدیل شده است می‌تواند در پیشگیری از خشونت خانگی و سلامت روانی فرد تأثیری مثبت داشته باشد. کارفرما ملزم است شرایط امن و بدون تنشی برای کارکنان خود فراهم کند و در صورت وقوع بحران مالی نسبت به کارکنان خود رفتار حمایتگرانه داشته باشد و زمینه‌ای را فراهم کند که اگر یکی از کارکنان تحت خشونت بالادستی خود قرار گرفت بتواند این موضوع را گزارش دهد و مورد حمایت قرار بگیرد، چراکه تجربه خشونت در مکان‌های دیگر بر رفتار فرد در خانواده و رفتار او با افرادی که ممکن است در تصور عمومی زیردست او محسوب شوند تأثیرگذار است.
با توجه به اینکه در معرض خشونت فیزیکی قرار دارید یا خشونت عاطفی و روانی یا اقتصادی، نوع واکنش می‌تواند متفاوت باشد. در مقابل خشونت فیزیکی و آسیب جسمی لازم است هرچه زودتر اقدام کنید.
زمانی که در معرض خشونت خانگی قرار داریم چه باید بکنیم؟
خانه باید برای ما محلی امن باشد تا بتوانیم با اطمینان خاطر در کنار خانواده خود در آن زندگی کنیم و بتوانیم از بودن در کنار کسانی که دوستشان داریم لذت ببریم. اما گاهی به دلایل متفاوت که همیشه اراده ما نمی‌تواند بر آنها تأثیر بگذارد ممکن است انتظاری که از خانه و خانواده داریم برآورده نشده و خانه به جای آنکه محلی امن برای زندگی سالم و با کیفیت افراد باشد به مکانی برای وقوع خشونت خانگی تبدیل شود. خشونت خانگی یک اتفاق نادر و منحصر به افرادی خاص نیست، بلکه هر کسی با هر موقعیت اجتماعی و در هر سنی ممکن است آن را تجربه کند، پس لازم است همه ما در مورد نحوه مواجهه با خشونت خانگی آموزش دیده و بتوانیم آثار زیان‌بار آن را برای خود و اطرافیانمان به کمترین میزان ممکن برسانیم. گاهی ممکن است زنان در مقابل خشونت خانگی سکوت را به حرف‌زدن درباره آن ترجیح دهند و تحت عنوان «آبروداری» به موقعیتی خطرناک تن بدهند. بسته به نوع خشونت خانگی، رفتارها در مقابل آن می‌تواند متفاوت باشد. اگر خشونت خانگی را به دو بخش عمده خشونت فیزیکی و خشونت روانی تقسیم کنیم، خشونت فیزیکی نیاز به اقدامی فوری و پیشگیری از آسیب‌های جسمی دارد و خشونت روانی که البته خود می‌تواند از عوامل ایجادکننده آسیب‌های جسمی در آینده باشد نیز نوع دیگری از مقابله را می‌طلبد.
نهادهایی که هنگام مواجهه با خشونت فیزیکی می‌توانیم به آنها رجوع کنیم
ممکن است توسل به مراجع قضائی به دلیل وجود محدودیت‌ها و فشارهای اجتماعی برای بیشتر زنان ناخوشایند باشد. اما باید بدانیم در غیاب نهادهای مدنی حمایتگر که به طور مستقل از نهادهای دولتی و قضائی فعالیت می‌کنند تنها گزینه ما برای مراجعه نهادهای حقوقی قضائی هستند. شما تنها کسی نیستید که در مقابل خشونت خانگی به این نهادها رجوع می‌کند و باید بدانید که چاره‌ای جز این وجود ندارد تا از وقوع فجایع بزرگ‌تر مانند آسیب جسمی جدی و قتل در امان بمانید. ممکن است شما به‌واسطه زن‌بودن از نحوه برخورد این مرجع با خودتان نگران باشید اما بدانید این حق شهروندی شماست که زمانی که در خطر هستید مورد حمایت قانونی قرار بگیرید.
از جمله محل‌هایی که می‌توانید زمانی که در خانه مورد خشونت هستید به آنها رجوع کنید:
۱. فوریت‌های پلیسی – ۱۱۰
۲. اورژانس بیمارستانی – ۱۱۵
۳. خدمات قوه قضائیه (مشاوره حقوقی) – ۱۲۹
۴. اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی – ۱۲۳
مسئله مهم دیگر اثبات حقوقی خشونت خانگی فیزیکی است. برای آسان‌ترشدن روند اثبات حقوقی زمانی که هنوز آثار ضرب و جرح روی بدن شما وجود دارد لازم است به پزشکی قانونی مراجعه کنید اما بدانید که گرفتن طول درمان از پزشکی قانونی برای اثبات این مورد کافی نیست و بهتر است در اولین زمان ممکن به کلانتری محل رجوع کرده و موضوع را با آنان در میان بگذارید یا اگر کسی شاهد وقوع خشونت علیه شما بوده است از او بخواهید که در این راه به شما کمک کند.
هنگام مواجهه با خشونت روانی چه کنیم؟
هرگز نمی‌توانیم بگوییم که کدام زنان در معرض خشونت خانگی بیشتر قرار دارند؛ کسانی که نسبت به آنان خشونت فیزیکی اعمال می‌شود یا کسانی که تحت خشونت خانگی روانی هستند. اما می‌توانیم بگوییم خشونت خانگی روانی به حدی جدی است که نباید نسبت به آن سکوت کرد یا مورد بی‌توجهی قرار بگیرد. اولین مرحله برای محافظت از خود در برابر خشونت خانگی شناخت انواع آن است. پس از تشخیص آن که تحت خشونت خانگی قرار داریم ممکن است برایمان بسیار دشوار باشد که به تنهایی آن را بپذیریم و با آن روبه‌رو شویم. کمک‌گرفتن از افراد امنی که در کنار ما هستند یا مراجعه به مشاور متخصص می‌تواند راه‌هایی مطمئن در گام‌های بعدی باشد. برای تشخیص مشاور متخصص خوب به این نکته نیز توجه کنید که تمام مشاوران نمی‌توانند به خوبی شما را راهنمایی کرده و باعث خارج‌شدن از مشکل پیشآمده باشند. گاهی ممکن است مشاور شما امکان تشخیص صحیح ریشه مشکل را نداشته باشد و شما را که تحت خشونت خانگی بوده‌اید به نحوی سرزنش کند. اگر با چنین وضعیتی مواجه شدید پیشنهاد ما این است که به مشاور متخصص دیگری رجوع کنید که بتواند بهتر به شما کمک برساند.
ممکن است شما متوجه نوعی از خشونت خانگی در زندگی دوستان و آشنایان خود شوید. در این صورت سعی کنید با فرد تحت خشونت حمایتگرانه رفتار کنید.
برای کسی که می‌دانیم تحت خشونت خانگی است چه کاری می‌توانیم بکنیم؟
در این مورد نیز همان‌طورکه پیش از این گفته شد می‌توانیم تمایزی بین نیاز به اقدام فوری و کمک‌های حمایت‌گرانه‌ای که به مرور باید انجام شود بگذاریم. ممکن است متوجه شوید همسایه شما در این لحظه تحت خشونت خانگی فیزیکی قرار دارد یا از سر و صدای پیشآمده دریابید که هر لحظه امکان برخورد فیزیکی بیشتر می‌شود. ممکن است به دلیل رعایت مناسبات همسایگی یا ترس از در خطر قرارگرفتن خودتان ترجیح بدهید اقدامی نکنید. در این مواقع می‌توانید به بهانه‌هایی مانند درخواست مواد غذایی از همسایه یا پرسیدن سؤالی درباره ساختمان، زنگ در آنها را بزنید تا از میزان تنش کم کنید، خطر آسیب بیشتر به فرد تحت خشونت را پایین‌تر بیاورید و به فرد تحت خشونت دلگرمی نسبی درمورد اینکه کسی صدایش را می‌شنود بدهید. در خیلی از موارد وقتی که با روش‌هایی همچون روش‌های فوق با افراد خشونت‌ورز برخورد می‌شود آنها خود از وضعیت موجود می‌ترسند، در موقعیت دفاعی قرار می‌گیرند و ممکن است که در آن لحظه از خشونت خود دست بکشند.
درباره اطلاع از خشونت خانگی روانی اطرافیانتان نیز بهتر است از کنار آن بی‌تفاوت رد نشده و سعی کنید با دوستان و اطرافیان خود نسبت به زمینه‌های ایجاد خشونت و نتایج آن صحبت کنید و برای آنان امن باشید. ممکن است شما نوعی از خشونت خانگی روانی را در زندگی دوستان و اطرافیان خود تشخیص بدهید که خود آنها متوجه آن نباشند، در این صورت نیز تا جایی که می‌توانید از طریق صحبت‌کردن و مرئی‌کردن نوع خشونت خانگی به دوستان و اطرافیانتان برای رفع خشونت و تجربه زندگی بهتر کمک کنید.
