اینترنت و ظهور انسان مدرن

مریم مرامی-کارشناس ارشد علوم شناختی، رسانه:تأثیر اینترنت بر زندگی روزمره ما موضوعی پیچیده و چندوجهی است که جنبه‌های مثبت و منفی دارد. امروزه اینترنت مردم را از سراسر جهان به هم متصل کرده و امکان گفت‌وگوی جهانی را فراهم می‌کند. جامعه را به طرق مختلف تغییر داده است، از تبادل فرهنگی تا توسعه اجتماعی و اقتصادی. بسیاری از قوانین تعامل را بازنویسی کرده و بسیاری از راه‌های جدید تفکر و ارتباط را فعال کرده است. این فناوری چنان در زندگی ما نفوذ کرده است که به‌سختی می‌توانیم زندگی روزمره خود را بدون قدرت شبکه جهانی وب تصور کنیم. اینترنت به‌طور قابل‌توجهی رفتار و نگرش اجتماعی را تغییر داده، کلیشه‌ها و تعصبات ذهنی مردم را به چالش کشیده و احترام متقابل را توسعه داده است. افراد را تشویق می‌کند تا شغل مورد علاقه خود را دنبال کنند، از خود مراقبت کنند و مهارت‌های جدید بیاموزند. تقریبا هر فردی از فناوری به‌عنوان راهی برای برقراری ارتباط با سایر نقاط جهان استفاده می‌کند. برخی از مردم آن را اعتیاد می‌نامند و برخی یک ضرورت مهم. اما اهمیتی ندارد که هر یک از ما مفهوم فناوری و استفاده از آن را چگونه درک کنیم، تأثیری که فناوری بر همه ما می‌گذارد، اجتناب‌ناپذیر است. اکنون همه به روشی ساده‌تر، در دسترس‌تر و فوری‌تر به دیگران متصل هستند. اینترنت وجود ما را زیرورو کرده است. ارتباطات را متحول کرده است، تا جایی که در‌حال‌حاضر رسانه ترجیحی ما برای ارتباطات روزمره است. تقریبا در هر کاری که انجام می‌دهیم، از اینترنت استفاده می‌کنیم. اما چالش‌هایی مانند اعتیاد، درون‌گرایی، اطلاعات نادرست و تأثیر منفی بر رفتار فردی و اجتماعی را نیز به همراه دارد.

‌ خود اینترنت هم متحول شده است

در گذشته یک شبکه ثابت طراحی شده بود تا محموله کوچکی از بایت‌ها یا یک پیام کوتاه را بین دو پایانه ارسال کند. این یک مخزن اطلاعاتی بود که در آن محتوا فقط توسط کدنویسان خبره منتشر و نگهداری می‌شد. بااین‌حال، امروزه حجم عظیمی از اطلاعات از طریق این غول الکترونیکی آپلود و دانلود می‌شود. در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، دامنه اینترنت گسترش یافت و قابلیت‌های فناوری اطلاعات دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و بعدا نهادهای عمومی، مؤسسات و شرکت‌های خصوصی از سراسر جهان را در بر گرفت. اینترنت رشد بسیار زیادی را تجربه کرد. ظهور وب ۲ در دهه اول قرن بیست‌ویکم، انقلابی در تاریخ کوتاه اینترنت بود که باعث رشد رسانه‌های اجتماعی و سایر ابزارهای ارتباطی تعاملی و مبتنی بر جمعیت شد. اینترنت دیگر فقط به تبادل اطلاعات مربوط نمی‌شد: این یک ابزار پیچیده چندرشته‌ای بود که افراد را قادر می‌ساخت محتوا ایجاد کنند، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و حتی از واقعیت فرار کنند. امروزه، ما می‌توانیم داده‌ها را از یک سر دنیا در عرض چند ثانیه ارسال کنیم، ارائه‌های آنلاین انجام دهیم، شبیه دنیای گیم زندگی کنیم و از تصاویر، ویدئو، صدا و متن برای به‌اشتراک‌گذاشتن زندگی واقعی‌مان استفاده کنیم. ظهور اینترنت بحثی را در مورد چگونگی تأثیر ارتباطات آنلاین بر روابط اجتماعی به راه انداخته است. اینترنت، ما را از قیدوبندهای جغرافیایی رها می‌کند و در اجتماعات موضوع‌محور، گرد هم می‌آورد که به مکان خاصی وابسته نیستند. جامعه ما، یک جامعه شبکه‌ای و جهانی‌شده  است که با فناوری‌های جدید به هم متصل است. اینترنت، ابزاری است که ما از آن برای تعامل با یکدیگر استفاده می‌کنیم و بر این اساس، چالش‌های جدیدی را برای حریم خصوصی و امنیت ایجاد می‌کند. فناوری اطلاعات، تغییراتی اساسی در سراسر جامعه ایجاد کرده و آن را از عصر صنعتی به عصر شبکه‌ای سوق داده است. در دنیای ما، شبکه‌های اطلاعاتی جهانی زیرساخت‌های حیاتی هستند. اما این امر از چه جهاتی روابط انسانی را تغییر داده است؟ اینترنت کسب‌وکار، آموزش، مراقبت‌های بهداشتی و حتی شیوه‌های تعامل ما با عزیزانمان را تغییر داده است و به یکی از محرک‌های کلیدی تکامل اجتماعی تبدیل شده است. امروزه اینترنت عمدتا توسط ارتباطات فوری و سیار شکل گرفته است. اتصال فراگیر اینترنت از طریق تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها منجر به یک واقعیت موبایلی فزاینده می‌شود: ما به هیچ دستگاه خاصی وابسته نیستیم و همه چیز در فضای ابری است. مردم بعد از کار یا کلاس، دیگر ساعت‌ها به صفحه‌ نمایش کامپیوتر خیره نمی‌شوند. در عوض، آنها از دستگاه‌های تلفن همراه خود برای آنلاین‌ماندن در همه‌جا و همیشه استفاده می‌کنند. هرکسی که در جریان این تغییر رادیکال قرار نگیرد، فرصتی را از دست می‌دهد.

‌ فرصت‌های ارتباطی ایجادشده  توسط  اینترنت

از میان بسیاری از فرصت‌های ارتباطی که اینترنت باز کرده، در اینجا ظهور رسانه‌های اجتماعی و نحوه ادغام آنها در زندگی روزمره را برجسته می‌کنم.

 اینترنت و آموزش

اینترنت با فراهم‌کردن امکانات نامحدود برای یادگیری، به‌وضوح بر تمام سطوح آموزشی تأثیر گذاشته است. به نظر من، آینده آموزش یک آینده شبکه‌ای است. مردم می‌توانند از اینترنت برای ایجاد و به‌اشتراک‌گذاری دانش و توسعه روش‌های جدید آموزش و یادگیری استفاده کنند که تخیل دانش‌آموزان را در هر زمان و هر مکان و با استفاده از هر وسیله‌ای مجذوب و تحریک می‌کند. با اتصال و توانمندسازی دانش‌آموزان و مربیان، می‌توانیم رشد اقتصادی را سرعت بخشیده و رفاه جامعه را در سراسر جهان افزایش دهیم. ما باید بیش از یک شبکه، برای ساخت جامعه جهانی یادگیری، کار کنیم. شبکه، منبعی پایان‌ناپذیر از اطلاعات است. علاوه بر این، اینترنت به کاربران این امکان را داده است که از نقش منفعل سابق خود به‌عنوان گیرندگان صرف پیام‌هایی که توسط رسانه‌های معمولی منتقل می‌شود، کنار رفته و به نقش فعالی برسند و انتخاب کنند که چه اطلاعاتی، چگونه و چه زمانی دریافت کنند. گیرنده اطلاعات حتی تصمیم می‌گیرد که آیا می‌خواهد در جریان بماند یا نه. دانش‌آموزان می‌توانند به صورت تعاملی با یکدیگر کار کنند، بدون محدودیت فیزیکی یا زمانی. امروزه، می‌توانید از اینترنت برای دسترسی به کتابخانه‌ها، دایره‌المعارف‌ها، آرشیو اخبار و سایر منابع اطلاعاتی از هرکجای دنیا استفاده کنید. این یک مزیت کلیدی در زمینه آموزش است. وب، منبعی قدرتمند برای تقویت فرایند ساخت دانش است. اینترنت، علاوه بر اهداف ارتباطی خود، به ابزاری حیاتی برای تبادل دانش و آموزش تبدیل شده است. این فقط یک منبع اطلاعاتی یا مکانی نیست که نتایج را می‌توان در آن منتشر کرد، بلکه کانالی برای همکاری با افراد و گروه‌هایی است که روی موضوعات تحقیقاتی مرتبط کار می‌کنند.

 اینترنت و حریم خصوصی و امنیت

یکی دیگر از مسائل کلیدی درباره استفاده از اینترنت، حفظ حریم خصوصی است. کاربران اینترنت نسبت به این بینش که حفظ حریم خصوصی یک امر ضروری در زندگی ماست، حساس‌تر می‌شوند. در بیشتر مواقع، مردم بدون هیچ ایده واقعی از خطرات، شروع به استفاده از رسانه‌های اجتماعی کردند و فقط از طریق آزمون و خطا از اشتباهات خود آگاه شدند. تنظیمات حریم خصوصی پیش‌فرض در هر حساب کاربری، بالاترین سطح موجود حفاظت از داده است. بدان معنی که به‌طور پیش‌فرض، اطلاعات کاربر برای اشخاص ثالث قابل دسترسی نیست. اما باید بدانیم که پلتفرم‌های مختلف اینترنتی، تجربیات کاملا متفاوتی را برای حفظ حریم خصوصی ارائه می‌دهند. برخی از آنها کاملا باز و عمومی هستند. هیچ اقدامی برای محافظت از اطلاعات شخصی انجام نمی‌شود و همه پروفایل‌ها توسط موتورهای جست‌وجوی اینترنتی فهرست‌بندی می‌شوند. از سوی دیگر، با توجه به اینکه اکثر پلتفرم‌های فعال در سطح جهانی بدون محدودیت سنی کار می‌کنند، من فکر می‌کنم بحث درباره اینکه آیا استفاده از رسانه‌های اجتماعی باید مشمول شرط سنی باشد تا حدودی بی‌معنی است. خارج از محدوده کاری که صنعت یا تنظیم‌کننده‌ها می‌توانند انجام دهند، بسیار مهم است که کاربران خودشان مراقب حریم خصوصی داده‌هایشان باشند. اطلاعات دارایی کاربر است، بنابراین کاربر تنها طرفی است که حق کنترل جمع‌آوری، استفاده و افشای هرگونه اطلاعات مربوط به خود را دارد. به نظر می‌رسد برخی از شبکه‌های اجتماعی این واقعیت را فراموش کرده‌اند. آنها داده‌ها را می‌فروشند، حذف یک حساب کاربری را غیرممکن می‌کنند، یا مدیریت تنظیمات حریم خصوصی را پیچیده و دشوار می‌کنند. همه چیز باید بسیار ساده‌تر و شفاف‌تر باشد. شبکه‌های اجتماعی باید به تلاش‌های خود برای توسعه مکانیسم‌ها و دستورالعمل‌های خودتنظیمی برای این محیط جدید هم‌زیستی آنلاین، برای اطمینان از ایمن‌بودن اطلاعات کاربر ادامه دهند. اینترنت باید فضایی برای آزادی و اعتماد باشد. راه اصلی برای اطمینان از استفاده مناسب از رسانه‌های اجتماعی، آگاهی است اما آگاهی و آموزش کاربر فایده چندانی نخواهد داشت؛ مگر اینکه به یک الزام مطلق تبدیل شود که حریم خصوصی افراد به‌عنوان یک ارزش جهانی در نظر گرفته شود.

 اینترنت و فرهنگ

توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و تأثیرات گسترده جهانی‌شدن، در حال تغییردادن ما و معنای هویت فرهنگی ماست. دنیای ما دنیای پیچیده‌ای است که در آن جریان‌های فرهنگی در آن سوی مرزها همیشه در حال افزایش است. مفاهیم مکان، زمان و فاصله در حال از‌دست‌دادن معانی متعارف خود هستند. جهانی‌شدن فرهنگی اینجاست و یک حرکت جهانی از فرایندها و ابتکارات فرهنگی در جریان است. باز هم در عرصه فرهنگی، زمینه‌های وسیعی از فرصت‌ها به لطف ابزارهای آنلاین باز می‌شود. امکانات برای انتشار یک پیشنهاد، یک آیتم دانش یا یک اثر هنری چند برابر می‌شود. اینترنت، فرهنگ را به افراد بیشتری نزدیک‌تر می‌کند و به آن دسترسی آسان‌تر و سریع‌تر می‌دهد. همچنین شکل‌های جدید بیان، برای هنر و گسترش دانش، پرورش می‌یابد. در واقع برخی می‌گویند که اینترنت فقط یک فناوری نیست؛ بلکه یک مصنوع فرهنگی در نوع خود است. اینترنت علاوه بر تأثیری که بر خود فرهنگ دارد، برای نوآوری بسیار مفید است و باعث پیشرفت در همه زمینه‌های تلاش برای ایجاد کالاها، خدمات و ایده‌های جدید، پیشرفت دانش و جامعه و افزایش رفاه می‌شود.

‌ اینترنت و روابط شخصی

اینترنت همچنین نحوه تعامل ما با خانواده، دوستان و شرکای زندگی خود را تغییر داده است. ما می‌توانیم بخشی از روابط شخصی خود را با استفاده از لپ‌تاپ، تلفن‌های هوشمند و تبلت خود انجام دهیم. همان‌طورکه دیدیم، انقلاب اینترنت فقط فناوری نیست. درسطح شخصی و در سراسر ساختار جامعه عمل می‌کند. اینترنت این امکان را برای تعداد نامحدودی از مردم فراهم می‌کند که آزادانه و به‌راحتی و به صورت نامحدود با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. البته، در مقایسه با ارتباطات رودررو، ارتباطات آنلاین از نظر برداشت‌های حسی که می‌تواند منتقل کند، به‌شدت محدود است که می‌تواند منجر به سوءتفاهم و موقعیت‌های شرم‌آور شود.

‌ اینترنت و کنشگری اجتماعی و سیاسی

تحقیقات نشان داده است که جوانانی که عقاید سیاسی خود را در اینترنت بیان می‌کنند، تمایل بیشتری به مشارکت در امور عمومی دارند. هرچه یک شهروند آگاه‌تر باشد، احتمال بیشتری برای ورود به صندوق رأی‌گیری خواهد داشت و آزادی‌های سیاسی خود را بهتر بیان می‌کنند. اینترنت، ثابت کرده است که یک ابزار ارتباطی تعیین‌کننده در آخرین کمپین‌های انتخاباتی است. به لطف اینترنت است که در عرصه‌های اجتماعی، رفاهی، ایدئولوژیکی و سیاسی از موضوعاتی صحبت شده و حمایت شهروندانی را که آن ارزش‌ها را به اشتراک می‌گذارند، در بسیاری از موارد جلب کرده است.

 اینترنت و گرایش‌های مصرف‌کننده

فناوری‌های جدید، سرعت انتقال اطلاعات را افزایش می‌دهند و این امکان خرید سفارشی را باز می‌کند. اینترنت امکانات فراوانی را برای خرید محتوا، اخبار و محصولات اوقات فراغت ارائه می‌دهد و انواع مزیت‌ها از تجارت الکترونیکی ناشی می‌شود که به یک کانال توزیع عمده برای کالاها و خدمات تبدیل شده است. برنامه‌های کاربردی جدید از تراکنش‌های تجاری امن پشتیبانی می‌کنند و فرصت‌های تجاری جدیدی ایجاد می‌کنند. در این زمینه، این مصرف‌کننده است که امتیاز به دست می‌آورد و قوانین و روش‌های مرسوم توزیع و بازاریابی از بین می‌رود. دسترسی مصرف‌کنندگان به اطلاعات چند برابر می‌شود و بررسی تجربه آنها از محصولات و خدمات مختلف در مرکز توجه قرار می‌گیرد. امکان مقایسه و رتبه‌بندی محصولات، نظرات کاربران و توصیه‌های وبلاگ‌نویسان با فالوئرهای زیاد سناریوی جدیدی را برای رفتار مصرف‌کننده، تجارت خرده‌فروشی و به‌ طور کلی اقتصاد شکل داده است.

‌ اینترنت و اقتصاد

اینترنت یکی از فاکتورهای کلیدی پیش‌برنده اقتصاد امروز است. هیچ‌کس نمی‌تواند به عقب برگردد. حتی در یک چارچوب سخت اقتصادی کلان، اینترنت می‌تواند رشد را همراه با افزایش بهره‌وری و رقابت افزایش دهد. اینترنت فرصت‌هایی را برای تقویت اقتصاد فراهم می‌کند. استفاده از تجارت الکترونیک باید در بین شرکت‌های کوچک و متوسط تشویق شود تا بتوان از فرصت‌های رشد با شدت بیشتری بهره‌برداری کرد. با پیروی از روند جهانی اینترنت، شرکت‌ها باید کسب‌و‌کار آنلاین خود را درونی کنند و بر آموزش فناوری‌های جدید در حوزه‌های دانشگاهی و تجاری تأکید بیشتری شود. به اعتقاد من اگر خلاقانه فکر کنید، اگر زاویه متفاوتی پیدا کنید، اگر با نگرش مثبت و بدون ترس از شکست نوآوری کنید، می‌توانید اوضاع را به سمت بهتر‌شدن تغییر دهید. من به سخت‌کوشی، داشتن پشتکار، حفظ اهداف خود، احاطه‌کردن خود با استعداد و ریسک‌کردن ایمان دارم. ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که به‌ طور فزاینده‌ای جهانی شده. ما باید ریسک کنیم و یک قدم جلوتر از آینده باشیم. دقیقا ناخوشایندترین نوآوری‌ها هستند که نیاز به تغییرات اساسی در رویکرد و محصول دارند، که حتی ممکن است بازاری هنوز برای آنها آماده نباشد. اینها زمینه‌هایی هستند که فرصت‌های واقعی را برای ادامه‌دادن، حرکت رو به جلو و کسب درآمد آینده، ایجاد ارزش و حفظ برتری فراهم می‌کنند. این تغییرات مخرب است که یک تجارت، محصول یا خدمات را قادر می‌کند تا بازار را متحول کند. به‌ویژه در بخش فناوری، چنین تغییراتی یک ضرورت است.

‌ آینده ارتباطات اجتماعی، نوآوری  و  فناوری‌های  موبایل

آینده ارتباطات اجتماعی با یک فرهنگ همیشه آنلاین شکل خواهد گرفت. همیشه آنلاین، روند رو به جلو را تنظیم می‌کند. اتصال کامل به اینترنت که می‌توانید هر کجا می‌روید، با خود ببرید، به‌ طور توقف‌ناپذیری در حال رشد است. نوآوری، نیروی محرکه رشد و پیشرفت است؛ بنابراین ما باید فرایندها، محصولات، خدمات و صنایع تثبیت‌شده را از نو سازمان‌دهی کنیم؛ ازجمله کسب‌وکارهای قدیمی‌ را در واکنش به رقبای نوظهورشان، تا بتوانیم به جلو حرکت کنیم. نوآوری در حال شکل‌دادن است و آینده ارتباطات اجتماعی را شکل خواهد داد. این یک واقعیت است که اتصالات اینترنتی بیشتر از طریق تلفن همراه هستند. استفاده از اینترنت سیار الگوی استفاده از دستگاه را تغییر می‌دهد. روش‌های آشنای دسترسی به اینترنت نیز در حال تغییر است. فعالیت‌های گوشی‌های هوشمند که بیشترین زمان را می‌گیرد، شامل پیام‌رسانی فوری، استفاده از رسانه‌های اجتماعی، گوش‌دادن به موسیقی و مرور وب، تماشای فیلم، خواندن و نوشتن ایمیل و صحبت‌کردن با تلفن است. بسیاری از اهدافی که قبلا با دیگر موارد انجام می‌شد، حالا به کمک تلفن‌های هوشمند انجام می‌شود؛ برای مثال افراد از تلفن همراه به‌عنوان ساعت هشدار، دوربین و برای پخش MP3 استفاده می‌کنند. ما مدتی است که این تغییرات را مشاهده می‌کنیم. گوشی‌های هوشمند در زندگی روزمره ما جایگاه خوبی را به‌ دست آورده‌اند و می‌توانند در قلب استراتژی آینده قرار گیرند.

‌ جمع‌بندی

رسانه‌های اجتماعی در حال تکامل هستند تا به چیزی بیشتر تبدیل شوند و برای ادامه ارتباط، باید نوآوری مشخصه آنها باشد. تقریبا همه چیز در دنیای اینترنت هنوز در پیش‌روی ماست و ارتباطات سیار همان‌طورکه می‌شناسیم، باید با دیجیتال‌‌تر‌ کردن آنها دوباره ایجاد شوند. آینده با نوآوری هم‌گرا و پویایی بیشتر شکل خواهد گرفت. این نه‌تنها درباره رسانه‌های اجتماعی؛ بلکه به‌ طور کلی درباره اینترنت، به‌ویژه در زمینه ارتباطات اجتماعی صدق می‌کند. در‌حال‌حاضر ممکن است کسی در گوشه‌ای از جهان باشد که ابزاری را توسعه دهد که اینترنت را دوباره زیر و رو کند؛ ابزاری که یک بار دیگر زندگی روزمره ما را تغییر دهد، با ایجاد فرصت‌های بیشتر، ارائه مزایای جدید برای افراد، به ارمغان آوردن رفاه فردی و جمعی بیشتر. زمینه‌های زیادی وجود دارد که در آنها می‌توان محصولات، فرایندها و خدمات را بهبود بخشید یا از نو ایجاد کرد. آینده پر از فرصت‌هاست و آینده اینترنت، تازه شروع شده است.