اصغر فرهادی دیگر در ایران فیلم نمی‌سازد

اتفاقاتی که طی سال گذشته و امسال رخ داد، تغییرات زیادی را در عرصه فرهنگ و سینما به دنبال داشت. در عین حال که به ممنوع‌الکاری بخشی از سینماگران منجر شد، برخی دیگر را از حضور در سینمای ایران و مقررات سخت و تعهدنامه‌های بی‌پایان آن منصرف کرده است. به‌تازگی نیز اصغر فرهادی، سینماگر نامدار ایرانی و برنده نخل طلای کن و دو اسکار نیز اعلام کرده است فیلم جدید خود را در خارج از ایران خواهد ساخت. او در گفت‌وگو با روزنامه فرانسوی لوموند تأکید کرد: «دیگر قصد فیلم‌سازی در ایران را ندارد». او دلیل آن را به طور ضمنی مسائل و مشکلات مرتبط با زنان دانسته است. فرهادی البته برای آینده ایران ابراز امیدواری کرده و گفته است: «نسل جدید در ایران برخلاف بزرگانشان که فقط درباره آنچه نمی‌خواستند، می‌دانستند، بسیار آگاه است و می‌داند که چه می‌خواهد». روزنامه لوموند نوشته که نگارش فیلم‌نامه اثر جدید اصغر فرهادی به تازگی به پایان رسیده و فیلم‌برداری آن به‌زودی در شهر نیویورک آمریکا به تهیه‌کنندگی یک شرکت آمریکایی آغاز  خواهد شد.

چند تجربه توقیف‌شده

پیش از این چند نفر از کارگردانان شناخته‌شده سعی کردند تجربه‌هایی داشته باشند اما هر بار با توقیف کامل روبه‌رو شدند. «کاناپه» فیلمی به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی کیانوش عیاری است که در سال 1395 ساخته شده و در رویکردی متفاوت با استفاده از کلاه‌گیس از حضور بازیگران خانم بدون حجاب در فیلم خود استفاده کرده است. فیلمی که توقیف همیشگی شده است، فیلمی که البته به گفته کارگردانش در «خواب زمستانی» بود. «قاتل و وحشی» ساخته «حمید نعمت‌الله» نیز با وجود سر تراشیده لیلا حاتمی به بایگانی رفت و هنوز امکان اکران پیدا نکرده است.

سینمای زیرزمینی

اگر پیش از این تنها چند فیلم نظیر کاناپه کیانوش عیاری یا قاتل و وحشی حمید نعمت‌الله بود که به دلیل حجاب و موی سر بازیگران زن امکان اکران پیدا نمی‌کرد، اکنون اتفاق دیگری رخ داده است. در آذر سال گذشته بود که محمدرضا شفیعی تهیه‌کننده سینما و تلویزیون نوشت: «متوجه شدم برخی فیلم‌های سینمایی در حال فیلم‌برداری پلان‌های خود با دو وضعیت باحجاب و بی‌حجاب برداشت هستند! جنگ ترکیبی دشمن با ایجاد محاسبات غلط برای برخی سینماگران، با بصیرت آنها چه کرده است؟». به گزارش رجانیوز این مسئله محدود به سینمای بلند نمی‌شود و بستر فیلم کوتاه حتی بیشتر درگیر این موضوع است. تنها در یک سال گذشته و در میان آثار کوتاه، حداقل ۲۵ فیلم با بازیگران بدون حجاب جلوی دوربین 

رفته است! در چند روز گذشته فیلم «منطقه بحرانی» ساخته علی احمدزاده به عنوان اثری از سینمای زیرزمینی با انتقاد برخی رسانه‌ها روبه‌رو شده است. فیلمی که در آن پلان‌های خارجی متعددی وجود دارد که در خیابان‌های پر رفت و آمد تهران یا در فرودگاه با حضور بازیگر خانمی بدون حجاب فیلم‌برداری شده است.

جای خالی فرهادی

قطعا نمی‌توان از «اصغر فرهادی» فیلم‌ساز جهانی و صاحب‌سبک سینمای ایران انتظار داشت که به صورت زیرزمینی فیلمی بسازد و این شیوه برای او ممکن نیست. فرهادی در این سال‌ها نشان داده است که علاقه‌ای به ساختن فیلمی در سینمای زیرزمینی ندارد و همیشه دوست داشته و تلاش کرده است آثارش برای اولین‌بار در ایران و برای تماشاگر ایرانی 

اکران شود. هرچند فرهادی در چند سال گذشته تجربه ساخت آثار جهانی در اسپانیا و فرانسه را دارد، اما این بار قید حضور در سینمای ایران را زده است. اتفاقی بسیار دردناک که نشان می‌دهد تعداد کسانی که در حال خداحافظی از سینمای ایران هستند، بیشتر و بیشتر می‌شود. کارگردانان و بازیگرانی که ستون‌های سینمای ایران هستند. به نظر می‌رسد سینمای ایران در حال پوست‌اندازی و به‌دنبال تجربه‌های جدید است. هرچند اصطلاح «ریل‌گذاری سینمای ایران» از سال 88 مدام شنیده می‌شود، ولی به نظر می‌رسد سرانجام این اتفاق رخ داده است. فهرست اسامی حاضران در جشنواره فجر امسال حکایت از تغییر ریل دارد. بیش از 70 درصد آثار امسال جشنواره متعلق به نهادهای مختلف هستند و امیدوارانه می‌کوشند آنچه را مورد نظر و حمایت مسئولان اجرائی است، روی پرده ببرند.