جنگ نیابتی آمریکا به سود چین

نشست اخیر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با شی جین‌‌‌پینگ، رهبر حزب کمونیست چین، یادآور این است که جنگ نیابتی آمریکا علیه روسیه برای آمریکا و متحدانش فاجعه‌بار بوده است. نقش محوری و روتین واشنگتن در این جنگ به آمریکا و متحدانش آسیب رسانده است. فهرست بلندبالای آسیب‌ها شامل واردکردن خسارات سنگین به اقتصاد اروپا، تبدیل اوکراین به کشوری ناکارآمد در سایه سیاست‌های جنگ نیابتی آمریکا با استفاده از اوکراینی‌ها، خالی‌کردن خزانه تسلیحاتی غرب، ترغیب کشورهای جهان به کنارگذاشتن دلار آمریکا به‌عنوان ارز ذخیره، افزایش قیمت انرژی در آمریکا و اروپا و سوق‌دادن روسیه به سمت ایجاد روابط نزدیک‌تر با چین می‌شود. مایک فردنبرگ تحلیلگر نظامی و دفاعی اعتقاد دارد که با توجه به تلاش دیرینه آمریکا برای تضعیف روسیه و وضع تحریم‌های تاریخی علیه این کشور، پوتین چاره‌ای جز ایجاد روابط نزدیک‌تر با چین ندارد. نشست اخیر این‌ دو کشور حامل پیام مهمی است که نشان می‌دهد چین اجازه نمی‌دهد فشارهای دولت بایدن مانع از تقویت روابط پکن و مسکو شود. این رویکرد در ابراز علاقه کم‌سابقه شی جین‌پینگ، با «در آغوش گرفتن آگاهانه پوتین در برابر دوربین‌ها» نمایان شده است. 

با توجه به خصلت دیکتاتورمآبانه شی، در آغوش گرفتن پوتین نه‌تنها بر رابطه شخصی این‌ دو تأکید دارد، بلکه تعهد رژیم چین به همسایه بزرگ و قدرتمند و هسته‌ای خود را نشان می‌دهد؛ همسایه‌ای که با چین چهار هزار و ۲۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد. جدا از مزایای ژئوپلیتیک این شراکت برای روسیه، این کشور می‌تواند با فروش فناوری نظامی و نفت و گاز ارزان خود به چین به نقدینگی مورد نیاز خود دست پیدا کند. چین نیز بدون تأمین مستقیم تسلیحات روسیه، تجهیزات لازم برای ساخت تسلیحات را در اختیار این کشور می‌گذارد که از جمله می‌توان به تراشه‌های نیمه‌هادی، امکانات ناوبری، قطعات جت، بلبرینگ‌ها و دیگر تجهیزات اشاره کرد. درمجموع، ائتلاف چین و روسیه به‌طور بالقوه قوی‌ترین بلوک نظامی جهان محسوب می‌شود که ظرفیت نظامی-صنعتی آن چندین برابر بیشتر از ناتو است. دلیل اینکه از عبارت «بالقوه» استفاده می‌کنم این است که مشخص نیست چه شرایطی می‌تواند ارتش پکن را به همراهی با ارتش روسیه وادارد و برعکس. اما دست‌کم به نظر می‌رسد که شکست آمریکا در جنگ نیابتی علیه روسیه احتمال حمایت روسیه از چین را در هر جنگی که آمریکا در سوی مقابل باشد برای نمونه، جنگ بر سر تایوان، به‌شدت افزایش داده است. از این‌رو، منافعی که عاید چین می‌شود بسیار فراتر از فناوری نظامی و نفت ارزان‌قیمت است، زیرا هزینه ناتو و آمریکا برای واردکردن یک ضربه استراتژیک به روسیه به تضعیف توانایی آنها برای مهار چین منجر شده است. مایکل کانینگهان، محقق بنیاد هرتیج به اپک‌تایمز می‌گوید: «حزب کمونیست چین امیدوار است که بزرگ‌ترین ذی‌نفع این مناقشه باشد و با اینکه روسیه، اوکراین و تأمین‌کنندگان تسلیحات اوکراین- به‌ویژه آمریکا- هزینه این اتفاق را برعهده بگیرند مشکلی ندارد». به این سبب، در شرایطی‌که آمریکا و اروپا برای پشتیبانی از جنگی که به ویرانی اوکراین انجامیده و روسیه را تقویت می‌کند زیر بار بدهی می‌روند، چین از کسری تجاری آمریکا بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار در سال سود می‌برد و هم‌زمان در تلاش است که این کشور را به واسطه ابتکاراتی مانند بریکس (که گروهی از اقتصادهای نوظهور شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است) و طرح بزرگ کمربند و جاده ضعیف‌تر کند. ایران نیز به بریکس پیوسته است. درحالی‌که چند سال طول می‌کشد تا بریکس جایگزین دلار آمریکا به‌عنوان ارز ذخیره بین‌المللی شود، کشورهای عضو این گروه در حال حاضر ۴۵ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. با توجه به علاقه بسیاری از کشورها به ابتکار بریکس، نفوذ آن به سرعت چندبرابر خواهد شد. یکی از دلایل اصلی که باعث شده کشورها به دنبال پیوستن به بریکس باشند، کاهش قدرت آمریکا در استفاده از ارز ذخیره خود برای تنبیه کشورهایی است که برخلاف منافع و اهداف این کشور عمل می‌کنند؛ از جمله اهداف و منافعی که بسیاری آنها را «ووک» می‌خوانند. از این گذشته، بسیاری از کشورها از تحریم‌های آمریکا علیه روسیه که به کشورهای دیگر نیز صدمات جانبی وارد کرده راضی نیستند. استفاده از دلار به‌عنوان ارز ذخیره جهان باعث شده که آمریکا بهترین نرخ بهره ممکن را برای بازپرداخت بدهی ملی ۳۵ هزار میلیارد دلاری خود بپردازد. از این‌رو، چالش مهم و فزاینده‌ای که گریبان‌گیر دلار شده است، نرخ بهره آمریکا را افزایش خواهد داد. این امر باعث افزایش ۸۰۰ میلیارد دلاری بهره پرداختی سالانه مالیات‌دهندگان آمریکا می‌شود. درمجموع، نه‌تنها جنگ نیابتی آمریکا علیه روسیه نتوانسته به هیچ‌کدام از اهداف خود برسد، بلکه با نزدیک‌کردن چین و روسیه به یکدیگر به‌شدت به منافع آمریکا ضرر رسانده، مخارج زندگی شهروندان آمریکایی را افزایش داده و به تحقق یک پیروزی بزرگ برای چین کمونیستی کمک کرده است.