سرزمینی که برای زنان نیست

آیا جهان، زنان افغانستان را فراموش کرده است؟ این سؤال این روزها مطرح شده است. پس از روی کار آمدن طالبان در افغانستان، شرایط تلخی برای زنان این کشور آغاز شده است. هزار روز از ممنوعیت حضور دختران افغانستانی در مدارس می‌گذرد و محدودیت‌های زیادی در زمینه کار و حضور در اجتماع برایشان در نظر گرفته شده است. امروز قرار است‌ ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر در افغانستان، ‌آخرین گزارش خود را به شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه دهد تا شاید فراخوانی برای پاسخ‌گویی از طالبان در برابر رفتارشان با دختران و زنان باشد. بخش‌هایی از این گزارش در رسانه‌ها منتشر شده که در آن «سیستم نهادینه‌شده تبعیض، جداسازی، بی‌احترامی به کرامت انسانی و طرد زنان و دختران» را بررسی می‌کند. جدی‌‌ترین بحران در زمینه حقوق زنان در جهان، در افغانستان در حال وقوع است. طالبان همچنان به صدور دستورات توهین‌آمیز ادامه می‌دهد و اجرای دستورات موجود را تشدید می‌کند. دو ماه پیش، طالبان دستوری صادر کرد که طبق آن، زنان را برای به‌اصطلاح «جرائم اخلاقی» و «فرار» از خانه‌های خود‌ سنگسار می‌کنند. زنان و دختران افغان از تحصیل در دبیرستان و بسیاری از حرفه‌ها و از حضور آزادانه در جامعه، اعتراض و زندگی عمومی منع شده‌اند. از اول این ماه، طبق فرمان هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، دستمزد تمامی کارمندان زن در تمام بخش‌های دولتی و غیردولتی بدون توجه به ماهیت کار، تجربه و سابقه‌شان، تا پنج هزار افغانی -‌70 دلار‌- در ماه محدود می‌شود. در کشوری که یافتن شغل یک چالش بزرگ است، این امر «فقر» را تقویت می‌کند؛ آن‌هم درحالی‌که حتی افرادی که شاغل‌اند، به سختی قادر به مراقبت از افراد تحت تکفل خود هستند. زنان افغانستان‌ اغلب خود را به‌عنوان «زندانی‌هایی در خانه‌های خود» توصیف می‌کنند. تعجبی ندارد که میزان «خودکشی» در حال افزایش است. گزارشگر ویژه سیستم تبعیض‌آمیز طالبان را جنایت علیه بشریت می‌خواند و می‌گوید: ‌«به خودی خود یک حمله گسترده و سیستماتیک علیه کل جمعیت غیرنظامی افغانستان در حال وقوع است». آلیسون داویدیان، نماینده ویژه زنان سازمان ملل متحد در افغانستان، در گفت‌وگو با دیپلمات، به انعطاف‌پذیری فوق‌العاده زنان افغان در مواجهه با چالش‌های باورنکردنی اشاره‌ و تأکید کرده است: «‌قدرت آنها به تنهایی نمی‌تواند برای همیشه دوام بیاورد، نیاز به حمایت و پرورش دارد. ما باید روی تاب‌آوری آنها سرمایه‌گذاری کنیم. شرایط زنان افغانستان باید در آژانس‌های حقوق‌بشری مورد توجه قرار گیرد». بنابراین مهم است که بپرسیم‌ بدون کمک‌های خارجی درخور توجه، چنین تاب‌آوری‌ای‌ به‌ویژه توسط کسانی که در داخل کشور هستند، چقدر می‌تواند ادامه داشته باشد؟ علی‌رغم فعالیت یونیسف در ادامه حمایت از 2.7 میلیون کودک در آموزش ابتدایی و برگزاری کلاس‌های آموزش برای 600 هزار کودک که دو‌سوم آنها دختر هستند،‌ به نظر می‌رسد شرایط سخت و ‌حل‌نشدنی است. زنان و دختران افغان احساس می‌کنند ‌توسط جهان فراموش شده‌اند و گزارش گزارشگر ویژه هیچ شکی درباره افزایش جنایات طالبان علیه آنها باقی نمی‌گذارد. اما سؤال این است که جامعه جهانی جز گزارش‌های دوره‌ای آژانس‌های سازمان ملل که از کاهش حقوق زنان در کشورحکایت می‌کند، می‌توانند کار دیگری انجام دهند؟ ریچارد بنت، گزارشگر ویژه‌، ‌خواستار اقداماتی از‌جمله‌ به رسمیت شناختن آپارتاید جنسیتی در افغانستان به‌عنوان یک جنایت بر اساس قوانین بین‌المللی و طرح دعوا در دادگاه بین‌المللی در رابطه با نقض کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض علیه زنان توسط طالبان از سوی دولت‌ها‌ست. او همچنین خواستار حمایت از دادگاه کیفری بین‌المللی در بررسی جنایات طالبان، از‌جمله جنایت آزار جنسی است. همچنین درخواست شده است تا دولت‌ها از «عادی‌سازی یا مشروعیت‌سازی» روابط با طالبان خودداری کنند تا زمانی که پیشرفت‌هایی در زمینه اجرای حقوق بشر، به‌ویژه برای زنان و دختران رخ دهد. هر دولتی که ادعا می‌کند به حقوق زنان اهمیت می‌دهد، باید از به رسمیت شناختن طالبان خودداری کند. در شرایط امروز، قدرت‌های منطقه‌ای، در مقایسه با کشورهای غربی، نفوذ فوق‌العاده‌ای بر طالبان دارند، اما قصد مداخله ندارند. باید دید این درخواست، مورد توجه کشورهای دیگر قرار می‌گیرد یا خیر؟