سر هم بندی داده‌ها

نوشین محجوب: نخستین دوره مناظرات تلویزیونی نامزدهای ریاست‌جمهوری دوشنبه‌شب برگزار شد، مناظره‌ای با حواشی زیاد که واکنش‌های مختلفی را برانگیخت. عده‌ای معتقد بودند که این مناظره نتوانسته است شور انتخاباتی ایجاد کند و از اساس مناظره نبوده، بلکه یک برنامه ترکیبی از تبلیغات تلویزیونی تمام نامزدها بوده است. برخی دیگر اما به گاف‌های عدیده نامزدها اشاره کردند و ادعاهای آنها را مورد راستی‌آزمایی قرار دادند و عده دیگری به حرف‌های کلی و شعاری و بدون برنامه مشخص و قابل دسترس نامزدها اشاره کردند.

اشتباه پشت اشتباه زاکانی

در اولین مناظره تلویزیونی نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری اظهارات علیرضا زاکانی، نامزد اصولگرا و شهردار تهران بیش از همه حاشیه‌ساز شد. زاکانی در نخستین رویارویی رقبای انتخاباتی، اشتباهات و گاف‌های زیادی داشت که بلافاصله مورد توجه مخاطبان مناظره قرار گرفت و در شبکه‌های اجتماعی به آن پرداخته شد. شهردار تهران در بخشی از مناظره خود گفت که «ترکیه عضو WHO است». این در حالی است که WHO سازمان جهانی بهداشت است اما زاکانی بنا داشت بگوید که ترکیه عضو سازمان تجارت جهانی یا همان WTO است. این نامزد انتخاباتی در زمان استراحت بین مناظرات و پس از گفت‌وگو با مشاوران خود متوجه این اشتباه شد و در ادامه برنامه سعی کرد اصطلاح درست را به کار ببرد. زاکانی در ادامه حرف‌های خود به موضوع واردات واکسن اشاره کرد و گفت در جریان همه‌گیری کرونا به ایران واکسن داده نشد. او گفت: «اول واکسن را ساختیم و تحریمش را خنثی کردیم تا بعد خارجی‌ها به ما واکسن دادند». این ادعای زاکانی با موجی از واکنش‌ها مواجه شد. زاکانی بیان کرد که در دوران همه‌گیری کرونا، ایران به خودکفایی در تولید واکسن رسید و تحریم‌ها را دور زد، اما مورد انتقاد قرار گرفت زیرا پیش‌تر به عنوان کسی که نامه ممنوعیت واردات واکسن را امضا کرده است، خواستار ممنوعیت ورود واکسن‌های خارجی شده بود. کیهان در ۲۳ دی ۱۳۹۹ نامه‌ای از دوهزارو 500 پزشک منتشر کرد که خواهان ممنوعیت واردات واکسن کرونا شده بودند و در این بین نام علیرضا زاکانی به چشم می‌خورد. این نامزد انتخاباتی همچنین گفت: «ترکیه با سرمایه‌گذاری خارجی و عضویت در FATF بیش از ۷۰ درصد تورم دارد». این در حالی است که مینو خالقی فعال سیاسی در صفحه شخصی خود در شبکه ایکس نوشت: «ترکیه طی سال‌های گذشته به دلیل فساد مالی در لیست خاکستری FATF بوده و مثال آن از سوی آقای زاکانی به عنوان نمونه نقض پیوستن به این کارگروه و افزایش تورم یا کاهش ارزش پول ملی در این کشور، مثال کاملا نادرستی است». زاکانی در ادامه مناظرات انتخاباتی گفت: «با فساد برخورد کردیم. باید راه را برای مردم باز کنیم و شفافیت و نظارت مردم بر خودمان را بپذیریم». و ادامه داد: «امام راحل(ره) یک حکم شرعی دارد که می‌گویند آنجا که مردم دارند کار می‌کنند دولت حرام است وارد شود. دولت الان رقیب و مقابل مردم است. دولت باید چالاک، فکور، ناظر و مکمل باشد». اما این ادعاهای زاکانی با واکنش مسعود پزشکیان دیگر نامزد انتخاباتی مواجه شد. او خطاب به زاکانی گفت: «ماجرای قرارداد با چین را شفاف‌سازی کنید». زاکانی، شهردار تهران چندی پیش قرارداد غیرشفافی با چین امضا کرد. قراردادی دو میلیارد یورویی برای واردات اتوبوس‌های برقی که باعث نارضایتی در شورای شهر شده و شرکت طرف قرارداد هم پیش‌تر به عنوان یک شرکت ساختمانی شناخته شده بود. این قرارداد صدای بخش خصوصی و تولیدکنندگان را هم درآورد. زاکانی که پیش‌تر در صحبت‌هایش افزایش نقدینگی را بی‌ضرر و حتی مفید دانسته بود، در مناظره بعدی، با فراموشی سخنان خود، افزایش نقدینگی در دولت روحانی را مورد انتقاد قرار داد و کاهش آن را از دستاوردهای دولت رئیسی خواند. صادق الحسینی، کارشناس اقتصاد در واکنش به این گاف در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «آقای زاکانی کلا مفهوم نقدینگی و ربط آن به GDP را درک نکرده است! نقدینگی یک متغیر تجمعی است ولی تولید هر سال (GDP) یک متغیر یک‌ساله است. برای مقایسه باید نقدینگی با جمع GDPهای ۳۰ سال اخیر مقایسه شود یا فقط در کشورهایی که در ۳۰ سال گذشته رشدهای برابر داشتند مقایسه شود. وضع ما بسیار خراب است!».

 قالیباف  محافظه‌کار

محمدباقر قالیباف، دیگر نامزد اصولگرا هم گرچه محافظه‌کار ظاهر شد اما او هم گاف داشت. او درباره میزان هدررفت نفت اعدادی گفته است که مشخص نیست با استناد به چه منبعی گفته می‌شود و منظور او از هدررفت این میزان نفت چگونه و به چه شیوه‌ای است؟ قالیباف در این مناظره تلویزیونی مدعی شد که «۱۷.۵ درصد از ۹ میلیون بشکه نفت هدر می‌رود. ما از این انرژی در حوزه پتروشیمی که درآمدی قریب به ۲۰ میلیارد داریم، فقط ۷.۵ درصدش را استفاده می‌کنیم». محاسبات نشان می‌دهد که ۱۷.۵ درصد از ۹ میلیون بشکه عددی بالغ بر ۱.۵ میلیون بشکه نفت می‌شود. این در حالی است که این نامزد انتخاباتی در آذر سال ۱۴۰۲ و در همایش حمل‌ونقل و توسعه اقتصادی گفته بود: «ما در روز ۳.۵ میلیون بشکه نفت هدر می‌دهیم، در سال قیمت نفت را اگر ۸۵ دلار حساب کنیم بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار می‌شود». تولید روزانه نفت ایران هم‌اکنون و مطابق آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا سه میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه است. اگر مبنا را عدد دوم قالیباف یعنی هدررفت روزانه ۳.۵ میلیون بشکه نفت در نظر بگیریم این به آن معناست که بیشتر از نفت تولیدی، نفت هدر می‌رود؟! قالیباف در بخشی دیگر از مناظره انتخاباتی مدعی شد که در دهه 90 خورشیدی نقدینگی ۲۶ برابر شد اما این ادعای او هم درست نیست. بر اساس آمار بانک مرکزی ایران، میزان نقدینگی از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹، حدود 10 برابر شده است. در پایان سال ۱۳۹۰، حجم نقدینگی ۳۵۲ هزار میلیارد تومان اعلام شد. این رقم بعد از 10 سال، در پایان سال ۱۳۹۹، به سه هزار و ۴۷۶ هزار میلیارد تومان رسید که رشد حدود ۱۰ برابری را نشان می‌دهد. این نامزد انتخاباتی در ادامه مناظرات تلویزیونی به مسئله بهره‌وری اشاره کرد و گفت: «۵۰ درصد رشد‌های ۹درصدی در برخی کشورها از بهره‌وری حاصل شده است. بهره‌وری می‌تواند نیمی از این هشت درصد (رشد اقتصادی) را بسازد». این ادعای قالیباف هم بلافاصله با واکنش برخی کاربران فضای مجازی مواجه شد و آنها با اشاره به هزینه‌های شهرداری در دوره قالیباف نوشتند که او باید توضیح دهد که بهره‌وری در زمان مدیریت او بر شهرداری چگونه معنا می‌شود؟ این کاربران به ویدئویی از پیروز حناچی، شهردار سابق تهران در سال ۱۳۹۹ استناد کردند که توسط ایلنا منتشر شده است. حناچی در این ویدئو می‌گوید روزی که مدیریت شهری پیشین می‌خواست پل صدر را احداث کند، اعلام کرد که بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد تومان برای آن هزینه شده، اما عملا ساخت این پل بیش از چهار هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه برده است که اگر تملکات اراضی اطراف برای احداث پل را نیز به آن اضافه کنید، بیش از این رقم است. آنها همچنین نوشتند که قالیباف وعده داده بود مشکل ترافیک تهران را سه‌ساله حل می‌کند اما نه تنها این اتفاق تاکنون رخ نداده است که پل صدر هم به عنوان یک پروژه دوره مدیریت او که تبلیغات فراوانی را یدک کشید، نتوانست مسئله ترافیک در آن منطقه را حل کند و نماد شهرفروشی شد. رئیس مجلس در بخش دیگری از سخنانش به پرهیز از قانون‌گریزی اشاره کرد اما برخی کاربران به ماجرای دریافت خودرو توسط نمایندگان مجلس یازدهم اشاره کردند و نوشتند که در نهایت این مسئله به برخورد با نماینده افشاگر رسید. همچنین او درباره کنترل تورم گفت: «ما در دولت خدمت و پیشرفت باید یک سپر حمایتی برای پنج دهک جامعه درست کنیم؛ باید در کالاهای اساسی و سایر اقدامات بتوانیم مردم را کمک کنیم تا زمانی که تورم را کنترل می‌کنیم». این ادعای قالیباف هم مورد نقد قرار گرفت که اگر بنا بر مهار تورم و کمک به قشر مستضعف جامعه بوده چرا مجلس تحت مدیریت او مقابل ناترازی بودجه دولت که منجر به تورم شده است، اقدام خاصی انجام نداد؟ یا بخشی از مناظره او با عنوان اینکه «دست‌ و پای دولت باید در اقتصاد کوتاه شود»، در حالی مطرح شد که قالیباف در جایگاه رئیس مجلس بارها بر قیمت‌گذاری دستوری و کنترل دولت بر بازارها تأکید داشته است.

جلیلی و حرف‌های نامفهوم

سعید جلیلی، چهره تندروی انتخابات ریاست‌جمهوری، در اولین دوره مناظرات تلویزیونی باز هم ترجیح داد مانند روزهای گذشته مبهم حرف بزند. برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی به شوخی نوشتند که «استراتژی جلیلی برای مناظره این است طوری حرف بزند که کسی نفهمد چه می‌گوید‌!». او در بخشی از مناظرات خود گفت: «یک دلیل تورم ناشی از شوک بازار ارز است!»؛ بدون آنکه به صورت دقیق توضیح دهد شوک بازار ارز از کجا ناشی می‌شود و کدام نظریه اقتصادی ادعاهای او را درباره تورم تأیید می‌کند؟ او در بخشی دیگر از ادعاهایش درباره بازار نفت و تحریم هم مورد انتقاد برخی مخاطبان مناظرات انتخاباتی قرار گرفت. جلیلی گفته بود مشکل اقتصاد تحریم نیست و می‌توان تحریم را بی‌اثر کرد. میز نفت، وب‌سایت تخصصی اخبار انرژی، نوشت که همفکران جلیلی در زمان مذاکرات هسته‌ای همین ادعا را با کلیدواژه زمستان سخت اروپا مطرح کردند و نتیجه را دیدند. به گزارش آفتاب‌نیوز، او پیش از شرکت در مناظرات هم در شبکه ایکس نوشته بود: «اگر ۱۰ پترو‌پالایشگاه مثل خلیج فارس داشته باشیم، نه‌تنها نیاز نیست نفت بفروشیم، بلکه باید نفت هم بخریم. تأمین مالی آن هم امکان‌پذیر است. منابع مالی زیادی در دست مردم است که می‌شود هدایت شود به سمت این موارد و به سمت بازار‌هایی مثل سکه و دلار نرود». صادق‌الحسینی، کارشناس اقتصاد‌، درباره توییت سعید جلیلی نوشت: «با این توییت به نظر می‌رسد آقای جلیلی باید حداقل هشت سال دیگر به مطالعه خود ادامه دهند یا «کارشناسان‌شان» را تغییر دهند؛ چرا‌که خوراک ستاره خلیج فارس و پتروپالایشگاه‌ها میعانات گازی است نه نفت!». جلیلی در ادامه به صورت مبهم دوباره مباحثی را که قبلا در تبلیغات خود طرح کرده بود، به میان کشید. مباحثی مانند «حاکمیت ریال»، «آوردن سرمایه به کشور بدون رفع تحریم»، «فرصت‌های تاریخی اقتصاد ایران که هم‌اکنون وجود دارد» و‌... که نه این مباحث به حد کافی شکافته شد و نه مشخص شد جلیلی دقیقا چه برنامه‌ای دارد‌ یا اینکه ادعاهایش مبتنی بر کدام نظریه علمی موجود است.

قاضی‌زاده و ادعاهای عجیب!

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، دیگر نامزد اصولگرا، نه‌تنها با گاف‌ها و ادعاهای عجیب، بلکه با رفتار تهاجمی نسبت به سایر نامزدها مورد توجه کاربران فضای مجازی و رسانه‌ها قرار گرفت. او که پیش از این بارها تأکید کرده است «خود را ملزم به برنامه دولت ابراهیم رئیسی می‌داند» و «نماینده گفتمان دولت شهید رئیسی» است و کابینه او کابینه دولت رئیسی است، در اولین دوره مناظرات تلویزیونی ریاست‌جمهوری ادعای عجیبی مطرح کرد و گفت: «به تجربه جهانی قائلیم، اما هم تجارب مثبت و هم تجارب شکست‌خورده. یک نمونه از اینکه یک کشور در‌حال‌توسعه نسخه بانک جهانی را رعایت کرده است و توانسته اقتصاد خود را نجات دهد، نشان دهید‌». این ادعای عجیب او بلافاصله با واکنش شمار زیادی از کارشناسان اقتصاد و اقتصادخوانده‌ها مواجه شد و آنها در صفحات شخصی خود در شبکه ایکس نوشتند که تقریبا تمام کشورهایی که به نسخه‌ها و دستورالعمل‌های بانک جهانی عمل کرده‌اند، موفق شده‌اند. مسعود پزشکیان، دیگر نامزد انتخاباتی، به کنایه به او یادآوری کرد که در مناظرات دوره قبلی انتخابات ریاست‌جمهوری ادعا کرده است مشکل بورس را سه‌روزه حل می‌کند یا یکی دیگر از همفکران او که گفته بود با یک میلیون تومان شغل ایجاد می‌کند! پس چه شد؟ اشاره پزشکیان به ادعاهای حجت عبدالملکی درباره اشتغال است. قاضی‌زاده‌هاشمی بارها روی آنتن زنده به دولت حسن روحانی حمله کرده، اما مسعود پزشکیان، تنها نماینده اصلاح‌طلبان در فهرست نامزدهای نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری، تلاش کرد بیشتر اظهارات او را نادیده بگیرد.

 پورمحمدی؛  فراجناحی

مصطفی پورمحمدی، نامزد اصولگرای چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری و مسعود پزشکیان، نامزد اصلاح‌طلب انتخابات، چهره‌های معقول‌تر اولین مناظره به نظر رسیدند. پورمحمدی تلاش کرد‌ بگوید تصمیم دارد فراجناحی عمل کند و مواضع خود را نسبت به گذشته تعدیل کرده است. او گفت‌ نسبت به موضوع رفع تحریم‌ها و مذاکرات نظر مثبتی دارد. او در این مناظره گفت: «نزدیک به دو دهه است که با مسئله تحریم مواجه هستیم. برخی اول گفتند که تحریم مسئله مهمی نیست و هنوز هم می‌گویند این مسئله مهم نیست. دنیا تحریم فلج‌کننده بر ما تحمیل کرده و ما ساده از کنارش می‌گذریم، اما بعد از گذشت مدتی گفتیم نه تحریم هم مسئله است و ۲۰ تا ۳۰ درصد به اقتصاد ما آزار وارد می‌کند. نقل و انتقال مالی را که گرفتار آن هستیم و 10 سال است باید آن را حل کنیم. ما در میان ۲۰۴ کشور جزء سه کشور لیست سیاه قرار گرفته‌ایم. تمام روابط مالی و تجاری ما به همین دلیل قفل شده‌، فعالان اقتصادی قرار است چگونه عمل کنند؟». این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: «در داخل کشور یکباره به سفارتخانه‌ای حمله می‌شود و تبعات اقتصادی و سیاسی فراوانی در حاشیه به همراه می‌آورد و به تحریم‌ها اضافه می‌شود. حتی حوادث بین‌المللی مهمی مثل داستان تایوان و اوکراین اتفاق می‌افتد. ما مزیت‌هایی داریم؛ هزینه آنها را می‌دهیم، اما سودش را نمی‌بریم. دیگران از این فرصت ما به نفع خود بهره‌برداری می‌کنند و نمی‌توانیم فرصت‌های خود را شکار کنیم».

 پزشکیان؛ معقول

مسعود پزشکیان، تنها نامزد اصلاح‌طلبان در فهرست شش‌نفره کاندیداهای نهایی ریاست‌جمهوری، گرچه به زعم بسیاری توانست به‌خوبی از عهده اولین دوره مناظرات تلویزیونی برآید، اما بسیاری از اصلاح‌طلبان نوشتند که او به حد کافی نتوانست شور انتخاباتی ایجاد کند تا بقیه را پای صندوق رأی بکشاند و باید منتظر بقیه مناظرات او بود. او گفت: «امکان ندارد ما بدون ارتباط و بازکردن مرزهای خود و ارتباط با دنیا و دولت‌های منطقه‌ بتوانیم این میزان رشد را به هشت درصد برسانیم». پزشکیان تأکید کرد: «کاری که باید در داخل انجام دهیم، این است که به تولیدکنندگان و اتاق بازرگانی و مشارکت‌کنندگان در تولید، در تصمیم‌گیری و فعالیت‌ها میدان بدهیم تا دست‌شان باز باشد. نباید یک تولیدکننده در این مملکت بدنش بلرزد که فردا چه مشکلی برایش پیش خواهد آمد. چون لحظه به لحظه قوانین می‌نویسیم و در قانون بی‌ثباتی ایجاد می‌کنیم تا امنیت سرمایه‌گذاری برای هیچ تولید‌کننده‌ای وجود نداشته باشد. ممکن‌بودن یا غیرممکن‌بودن را نوع رفتار نامزدها نشان می‌دهد». او گفت: «ما گران می‌خریم و ارزان می‌فروشیم. در بحث نفت کلی داریم ضرر می‌کنیم. چه کسی باید جواب بدهد که چرا مفت دارایی‌های خود را می‌فروشیم؟ خرید ماشین‌های دست‌دوم برای ما افتخار شده است. یعنی این برازنده جامعه ما ایرانی‌ها‌ست که ماشین دست‌دوم بخریم چون دولت ندارد دلار بدهد؟ بعد برای همین ماشین دست‌دوم مشکل ایجاد می‌شود. تحریم فاجعه است و در مسیر غلط دور‌زدن تحریم، کلی بخور بخور وجود دارد». پزشکیان تأکید کرد: «کدام‌یک از ما زمان بیماری سراغ پزشک جناحی و هم‌دسته‌ای می‌رویم؟ ما می‌رویم سراغ پزشک کارشناس می‌گردیم. در اقتصاد، صنعت و کشاورزی ما این کار را نمی‌کنیم. هر تئوری درست را دست کسی که اسم کارشناس دارد بدهیم، اصلا امکان ندارد درستش کند‌ یا کار را بدتر می‌کند. شما بهترین روش را طراحی کنید و درست هم باشد، دست کسی که بلد نیست بدهید، خرابش می‌کند». این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری اضافه کرد: «چگونه باید نیروهای با‌تجربه را ‌پای کار آورد؟ در تئوری می‌گوییم می‌شود. خیلی وقت است این حرف‌ها را می‌زنیم. همه گفتند هشت درصد رشد می‌دهیم، چرا نتوانستند؟ آدم‌هایی که ادعا می‌کنند، اگر قدرت دارند و نتوانستند باید در مقابل مردم محاکمه شوند». پزشکیان گفت: «بازنشستگان ما و معلمان زندگی نمی‌کنند. کسانی که کارمند هستند گرفتارند. چه کسی باید حل کند؟ با شعارها حلش می‌کنند یا با تجربه‌های بین‌المللی و کار کارشناسی و مستندات علمی و تجربه روشن دنیا که اگر ما به آن متکی شویم، می‌توانیم راه‌حل پیدا کنیم. مغزها و سرمایه‌ها دارند فرار می‌کنند».