پزشکیان بر مدار اخلاق

‌آخرین کاندیدایی که به میزگرد فرهنگی آمد، مسعود پزشکیان بود. محمد فاضلی، جامعه‌شناس و سیدمحمد بهشتی، رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی، به‌عنوان مشاور، پزشکیان را همراهی کردند اما در پایان نشست پزشکیان ماند و بهشتی؛ میزگردی که با تنش به پایان رسید، تنشی که بر اثر جانبداری کارشناس صداوسیما در مواجهه با پزشکیان و فاضلی رخ داد. شهاب اسفندیاری، کارشناس نزدیک به جریان رادیکال اصولگرایان، بدون در نظر گرفتن حق بی‌طرفی در مقام کارشناسی، مانع صحبت فاضلی در دفاع از خود شد و تنشی رخ داد که در نهایت مسعود پزشکیان نشان داد می‌تواند با آرامش و اخلاق‌مداری‌اش پیروز میدان‌های پرتنش باشد. جدا از واکنش انتقادبرانگیز فاضلی که متأسفانه با عصبانیت همراه بود، نادیده‌گرفتن حق دفاع او در برابر کارشناسی که همیشه تریبون در اختیار داشته است، با نقد همراه بود. شب گذشته بعد از اتمام این میزگرد مخاطبان بسیاری به عصبانیت فاضلی نقد داشتند اما این نکته نیز بارها مطرح شد که عصبانیت او نتیجه رفتاری است که در سه سال گذشته در حق استادان اعمال شد و صدای آنان نیز به جایی نرسید.در ابتدای نشست، پزشکیان با بیان اینکه با مردم نباید برخورد خشن کرد و باید باگذشت و مهربانانه با آنها برخورد کرد، گفت: شهروند درجه یک و دو نباید داشته باشیم. همه مردم برای حاکمیت فرصت هستند نه تهدید. او در ادامه افزود: ما در کشور شهروند درجه یک، دو و سه داریم. اگر براساس عدالت عمل کنیم، جامعه با عشق پشت سر مدیران و حاکمان خواهد ایستاد. اینکه عده‌ای آن‌طور راحت زندگی کنند و عده‌ای به نان شب محتاج باشند. این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری با تأکید بر اینکه حق نداریم به مردم زور بگوییم، گفت: اینکه با مردم برخورد خشن شود و به مردم با زور یک اعتقاد و باور تزریق شود، دستور پیغمبر است؟ تبعیض است که تنفر در جامعه درست می‌کند؛ باید تبعیض را از بین برد. انصاف را در قبال مردم رعایت نمی‌کنیم. بعد از اظهارات پزشکیان و مشاورانش، حسین انتظامی، یکی از کارشناسان این میزگرد فرهنگی، پنج سؤال از پزشکیان پرسید.

سؤال اول؛ انتظامی پرسید «اگر رئیس‌جمهور بشوید چه تدبیری برای متوقف‌کردن ماشین اخراج استادان و اعاده حیثیت از اخراج‌شدگان خواهید داشت؟ در دلایل اخراج این استادان دلایل اداری، آموزشی و پژوهشی عنوان می‌شود اما داریم کسانی که آنها با شرایط مشابه ماندگار شده‌اند و نوعی تبعیض وجود دارد».

پزشکیان در پاسخ گفت: «با هر اخراجی مخالفم، بعد اول انقلاب مسئول گزینش شدم، در دانشگاه یک کارمند و استاد را اخراج نکردم، من چه کاره‌ام؟ اگر جرم کرده دادگاه حکم بدهد اما من چه‌کاره‌ام که اگر با کسی مسئله شخصی دارم او را اخراج کنم، اینها تسویه‌حساب‌های شخصی می‌کنند و تابع هوای نفس می‌شوند. چون تابع هوای نفس هستند رقیب را از میدان به در می‌کنند، چهار تا حرف هم می‌سازند، اگر کسی جرمی مرتکب شده باید در دادگاه ثابت شود اما در کمیته‌های انضباطی پرونده‌سازی می‌کنند. من اگر قدرتی داشتم نه‌تنها استاد، بلکه هیچ دانشجویی را به‌خاطر اندیشیدن اخراج نمی‌کردم. اجازه جابه‌جایی و پرونده‌دارشدن دانشجو را نمی‌دادم. دانشجو که دیوانه نیست، ممکن است سؤالش خوشایند ما نباشد اما باید با او حرف بزنیم، صدایش کنیم و قانعش کنیم، سؤال را از ذهن انسان که نمی‌شود پاک کرد. در نتیجه این رویکرد سیاستی است که تا حالا عمل کرده‌ام تا اینجا که آمده‌ام حق توبیخ به خودم نداده‌ام». انتظامی سؤال دیگری مبنی بر این پرسید که «پدیده‌ای رایج شده؛ گردن نگیری. مدیران کاری می‌کنند یا مصاحبه می‌کنند و بعد زیرش می‌زنند، شما هم این خصلت را دارید؟ آیا فرهنگ عذرخواهی و جبران را دارید؟ اگر خطایی انجام شود، عذرخواهی می‌کنید و گردن می‌گیرید؟». «رئیس دانشگاه بودم، «وبا» آمد و برخی مردم شهر ما فوت کردند، یکسری در بیمارستان فوت کردند، ما عذرخواهی کردیم و گفتیم مقصر ماییم چون وقتی کسی به بیمارستان می‌آید نباید بمیرد و اگر مرد یعنی ما رسیدگی نکردیم، از وزارتخانه به من گفتند تکذیب کن، گفتم تکذیب نمی‌کنم، من نمی‌توانم تقصیر خودم را گردن کسی بیندازم. مشکل این است که این همه مشکل ایجاد شده هیچ‌کسی گردن نمی‌گیرد، هیچ‌کس مشکلاتی که وجود دارد را گردن نمی‌گیرد، همه می‌گویند من نبودم پس کی بود؟ این گرفتاری‌ها برای مردم، این گرانی، این فقر، این تورم، این رانت، مقصر کیست؟ ما در پزشکی می‌گوییم عارضه را پیدا کن، هیچ جریانی بدون علت نیست، ممکن است من ندانسته کاری کنم ولی نباید تکرار شود و اگر مقصر هستم و قصوری صورت گرفته، باید از مردم عذرخواهی کنم». پزشکیان در ادامه نشست فرهنگی در پاسخ سؤا‌ل‌های سایر کارشناسان گفت: در جامعه‌ای که تمام داده‌ها را با اینترنت چک می‌کنند، با ماشین حرکت می‌کنیم، می‌گویند از اینجا بپیچ، از آنجا بپیچ، چطور‌ ممکن است آدم‌ها و پول‌ها گم شوند؟! در پایان نشست در پی حرف‌های کارشناس صداوسیما که به فاضلی اتهام زده بود، فاضلی در توضیح نسبت دروغ درباره اخراجش از دانشگاه در صداوسیما واکنش نشان داد که میکروفن فاضلی را قطع کردند.‌ تأکید پزشکیان بر اخلاق و عدالت در این میزگرد می‌تواند نمادی برای مواجهه با مسائل فرهنگی باشد. او در کلیت گفت‌وگو حتی معضلات فرهنگی را ناشی از عدم مواجهه درست با پدیده عدالت دانست. آرامش او در انتهای این میزگرد و در برابر رفتار جانبدارانه کارشناس صداوسیما و همچنین عصبانیت فاضلی به نوعی تأییدکننده گفته‌های او بود که می‌شود در آرامش و با تکیه بر اخلاق و عدالت در مقابل تنش‌ها ایستاد.