چرا نگران وضعیت روزنامه‌نگاری علم در ایران هستیم؟

علم در روزگار امروز مهجور واقع شده است. افرادی که می‌خواهند حرف و ادعای خود را معتبر نشان دهند، از کلمات و اصطلاحات علمی استفاده می‌کنند تا ویترینی با‌ارزش بسازند و توجه دیگران را جلب کنند؛ اما هیچ آشنایی با روش علمی و مراحل آن ندارند. این اتفاق را در بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی که سال‌های اخیر رایج شده‌اند، می‌بینیم. رواج گروه‌های عرفان حلقه که مدعی‌اند با استفاده فیزیک کوانتوم می‌توانند تأثیرات ماورایی بر بدن و ذهن انسان بگذارند، یا انواع طالع‌بینی‌هایی که ظاهرشان با علم نجوم گره خورده و ادعای شناخت فرکانس‌های کیهانی را دارند که بر زندگی انسان تأثیر دارد، همگی ماحصل پر‌رنگ‌نبودن فعالیت روزنامه‌نگاران علم است؛ کسانی که می‌توانند با استدلال و براساس نتایج پژوهش‌های علمی، بگویند چرا این ادعاها دروغین و بی‌اساس است. ما امروز به کمک علم و روش علمی، درک بسیار دقیق‌تری از محیط پیرامون‌مان داریم. علم و ابزارهای فناورانه نوین به ما می‌گوید کره زمین درحال گرم‌شدن است، منابع آبی در بعضی از کشورها از ‌جمله ایران رو به پایان است، معضل فرونشست زمین خیلی از شهرها را تهدید می‌کند، سدسازی غیر‌اصولی آب رودخانه‌ها و تالاب‌های کشور را به حداقل رسانده‌ است، آلودگی هوا در سراسر جهان و البته ایران ما جان مردم را تهدید می‌کند، برنامه‌های فضایی تأثیرات زیادی در پیشرفت فناوری‌های کشورها دارند و دسترسی به اینترنت آزاد می‌تواند باعث رشد اقتصاد شود. دانستن همه این موارد با شناخت علم و کار علمی به دست آمده است و اطلاع‌رسانی درباره نحوه عملکرد دولت‌ها در این موضوعات می‌تواند سطح آگاهی جامعه و سرعت رشد آن را ارتقا دهد. با‌این‌حال، متأسفانه تلاش‌های عده‌ای سودجو برای تغییر مفهوم علم به شبه‌علم و خرافات باعث شده گروه‌های متنوعی در ایران شکل بگیرند که از ناآگاهی مردم ارتزاق می‌کنند، حضور خبرنگاران علم در رسانه‌ها را غیر‌ضروری می‌دانند و بودجه‌های دولتی را که باید صرف آگاهی‌بخشی و پیگیری مطالبات مردم شود، برای اهدافی دیگر خرج می‌کنند. ارج‌دادن به فعالیت روزنامه‌نگاران علم نه‌تنها می‌تواند جلوی بسیاری از اظهارنظرهای غیرواقعی از سوی افراد را بگیرد، بلکه می‌تواند اعتماد از‌دست‌رفته در برخی حوزه‌ها را به کشور بازگرداند. امیدواریم دولت جدید با توجه به این نکات، تلاش‌هایی برای بازگرداندن روزنامه‌نگاران علم در رسانه‌ها داشته باشد، فرصتی برای پرورش روزنامه‌نگاران علم تازه‌نفس در مراکز علمی و دانشگاه‌ها در نظر بگیرد و برای شروع، فضای مطالبه‌گری و نقد و تحلیل علمی وزارتخانه‌هایش را برای تعامل و شفافیت با رسانه آماده کند.